Minsk Qrupu tarixə qovuşur

Minsk Qrupunun ləğvi ilə bağlı Azərbaycan və Ermənistanın XİN başçıları tərəfindən ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinə birgə müraciət ünvanlanıb. Sentyabrın 1-də isə yekun qərarın verilməsi gözlənilir.

ATƏT-in Minsk Qrupu artıq tarixə qovuşur. Sentyabrın 1-də Minsk qrupunun ləğvi ilə bağlı yekun qərarın verilməsi gözlənilir. Qeyd edək ki, avqustun 9-da Vaşinqtonda baş tutan Azərbaycan və Ermənistan liderləri arasında görüşdə əldə olunan razılaşmaya əsasən, Bakı və İrəvan təşkilata birgə müraciət ünvanlayıblar. Bu addım Bakının sülh müqaviləsinin imzalanması üçün irəli sürdüyü əsas şərtlərdən biri idi. İrəvan uzun müddət Minsk Qrupunun buraxılmasına qarşı çıxsa da, Bakının diplomatik və siyasi gedişləri qarşısında geri çəkilmək məcburiyyətində qaldı. 

İki əsas şərtdən biri

Azərbaycanın xarici işlər nazirinin müavini Yalçın Rəfiyev jurnalistlərə açıqlamasında bildirib ki, Ermənistanla sülh sazişinin imzalanması üçün iki əsas şərt var idi: "Bunlardan biri ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvi, digəri isə Ermənistan konstitusiyasına dəyişikliklər edilməsidir. Bunlardan biri həyata keçdi. Artıq Minsk qrupunun ləğvi ilə bağlı Azərbaycan və Ermənistanın XİN başçıları tərəfindən ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinə birgə müraciət ünvanlanıb. Sentyabrın 1-də isə yekun qərarın verilməsi gözlənilir". Nazir müavini vurğulayıb ki, digər şərt hələ də yerinə yetirilməmiş qalır: "Ermənistan konstitusiyasına dəyişiklik edildikdən sonra sülh sazişinin imzalanması üçün zəruri zəmin formalaşmış olacaq. Hazırda konstitusiya dəyişikliyi ilə bağlı rəsmi olaraq heç bir məlumat yoxdur. Ermənistan tərəfindən hər hansı bir təşəbbüs irəli sürülməyib. Ancaq biz gözləntidəyik. Təbii ki, istəyimiz sülh sazişinin tezliklə imzalanmasıdır. Bu, dəyişiklik baş verdikdən sonra ən qısa müddətdə baş tuta bilər”.

ABŞ və Fransadan dəstək

Məsələ ilə bağlı ABŞ-nin mövqeyi bu müraciətin Vaşinqtonda imzalanması baxımdan tam aydındır. Fransa da ilk gündən Minsk Qrupunun buraxılmasına dəstək nümayiş etdirib. 

“Fransa ABŞ Prezidenti Donald Trampın vasitəçiliyi ilə Ermənistan və Azərbaycan liderləri arasında Vaşinqtonda əldə olunan razılaşmanı alqışlayıb və tərəflərin ATƏT-in Minsk Qrupunun strukturlarını ləğv etməyə başlamaq çağırışına qoşulub”, -  Fransa Xarici İşlər Nazirliyinin 9 avqust bəyanatında bildirilib. Bəyanatda deyilir ki, münasibətlərin normallaşması və mümkün qədər tez sülh müqaviləsinin imzalanması Cənubi Qafqazın sülh və firavanlıq məkanına çevrilməsi istiqamətində mühüm addım olmalıdır.

“Gələcəyə doğru irəliləmək lazımdır”

ATƏT-in Minsk qrupunun keçmiş həmsədri, amerikalı ekspert Riçard Hoqland da bu qənaətdədir ki, Minsk qrupunun ləğvinin vaxtı doğrudan da çatıb və hətta keçib. O bildirib ki, bu qrup Azərbaycanla Ermənistan arasındakı Qarabağ probleminin həlli üçün onilliklər ərzində danışıqlar aparıb. “Hələ işlənəcək detallar var. Çox müsbət haldır ki, Bakı və İrəvan indi birlikdə işləyirlər. Bu, o deməkdir ki, Minsk qrupuna həqiqətən də artıq ehtiyac yoxdur. Bu, keçmişdə qaldı və gələcəyə doğru irəliləmək lazımdır”, - deyə Hoqland əlavə edib.

Rusiya da mane olmayacaq

Bu məsələdə ən çox sual doğuran məqamlardan biri Azərbaycan və Ermənistanın birgə müraciətlərinə baxmayaraq, Rusiyanın susqunluq nümayiş etdirməsi idi. Nəhayət Moskva da Minsk Qrupunun buraxılmasına dair rəsmi mövqeyini açıqlayıb. 

“Rusiya Azərbaycan və Ermənistanın Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının Minsk qrupunun buraxılması ilə bağlı birgə qərarını dəstəkləyir, qrupun 2025-ci ilin dekabrına qədər tamamilə ləğv edilməsi planlaşdırılır”. Bu barədə Rusiyanın ATƏT-dəki daimi nümayəndəsi Aleksandr Lukaşeviç RBK-ya bildirib. Rusiyalı diplomatın sözlərinə görə, söhbət üç institutun - Minsk qrupunun, ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin şəxsi nümayəndəsinin vəzifəsinin və yüksək səviyyəli planlaşdırma qrupunun fəaliyyətinin dayandırılmasından gedir.

"Bu institutların saxlanılmasının məqsədəuyğun olmaması ilə bağlı tərəflərin (Azərbaycan və Ermənistanın) mövqeyini nəzərə alaraq, onların buraxılmasına mane olmaq üçün əsas görmürük", - Lukaşeviç bildirib. O qeyd edib ki, əgər sentyabrın 1-dək heç kim qrupun buraxılmasına etiraz bildirməsə, "qərar qəbul edilmiş hesab olunacaq".

"Nəzərə almaq lazımdır ki, bu qərarın icrası ilə bağlı inzibati və maliyyə tədbirlərinin həyata keçirilməsi bir neçə ay vaxt aparacaq. ATƏT-də bu işlərin bu ilin dekabrından gec olmayaraq başa çatdırılacağına ümid edirlər", - Rusiyanın daimi nümayəndəsi vurğulayıb.