Bəhram Osmanov: “Rejissor zamandan geri qalanda getməyi bacarmalıdır”
Könül Əliyeva-Cəfərova: Bəhram müəllim, son
zamanlar ədəbiyyat və incəsənət insan mənəviyyatından çox onun
deqradasiyasından danışır. Bədii əsərlər bir-birini sevən insanları yox,
aqressiv, nifrətcil, vəhşiləşən insanı göstərməyə meyllidir. Bəs, teatrın bu vəziyyətə
münasibəti necədir?
Bəhram Osmanov: Yaxşı bələd olduğum Azərbaycan və Rusiya teatrına
istinadən deyə bilərəm ki, teatr, dediyiniz bu "bəla” ilə mübarizə aparır. Əsasən
də, repertuar teatrları. Bu gün teatr gərəkli olmağa çalışır, bütün mümkün
vasitələrdən, texniki innovasiyalardan yararlanıb yenə də insanın ətrafında
fırlanır, daha çox insan mənəviyyatını "araşdırır”, "insan hisslərinin
yaşantısı”na çatmağa çalışır. Klassik və konseptaul rejissura bununla məşğuldur.
Bir də var gənc nəsil, mən deməzdim deqradasiyaya uğrayır, sadəcə, gənclik çox
vaxt məhz dediyimiz insan mənəviyyatına enməkdə çətinlik çəkir. Teatrdan
yayınıb performansa yönəlir, eksperimentlər edir. Şəxsən mənimçün bu
eksperimentlərin heç bir müsbət yekunu, məhsuldar hasili yoxdur.
Dağlar Yusif: Siz gənclərin bu təşəbbüslərini qəbul
etmirsiz?
B.O.: Xeyr! Mən tamaşanı tamaşa kimi görmək istəyirəm.
Performans isə layihədir, üç dəfə, beş dəfə oynanılıb unudulan bir şeydir.
K.Ə-C.: Axı, bu, həm də dövrün tələbidir...
B.O.: Bəli, dövrün diqtəsidir, ancaq mən ona görə qəbul
eləmirəm ki, istəyirəm, aktyor öz rolunu tamaşadan-tamaşaya təkmilləşdirsin,
tamaşaçı ilə sınaqdan keçirib kamil bir qəhrəman yaratsın.
D.Y.: B.Osmanova "müasir teatr”, "müasir rejissura”
ifadələri nə deyir, hansı forma və məzmunları diqtə edir?
B.O.: B.Osmanov rejissurasının müasirliyi və aktuallığı insan fərdiyyəti üzərində
dayanır və hazırladığı hər bir tamaşada eksperiment bundan ibarətdir ki, bu fərdiyyət
daha qabarıq, daha kamil şəkildə görükdürülsün. Bu mənimçün dəyişməz
missiyadır, çünki səhnədən zala enerjini yalnız insan ötürə bilər, texnika yox.
Dəyişən isə yalnız ifadə vasitələridir. Teatr Xadimləri İttifaqında apardığım
rejissor laboratoriyasında da çalışıram riyazi hesablamalara əsaslanan "dəqiq
rejissura”nı öyrədim. Bu gün tələbələrə deyəndə ki, tamaşa hazırlamaq çox
asandır, bunu qəbul etmirlər. Baxmayaraq ki, bəziləri bir neçə tamaşa
hazırlayıblar, hətta mükafatlar alıblar. Qəbul etmirlər, ona görə ki, dediyim o
"riyazi hesablama mexanizmi”nə yiyələnməyiblər. Bilirsizmi, artıq iyirmi ildir
bizə sırınan "müasir teatr”ı qavramaq mənimçün çox asandır, amma maraqlı deyil.
D.Y.: Bu gün düşüncənizdəki "yeni teatr”ı ifadə etmək
üçün imkanlar varmı?
B.O.: Əlbəttə, niyə yoxdur?! Hər bir tamaşa mənimçün
eksperimentdir və hər tamaşamda aktyorları heyrətləndirməyə çalışıram.
Çalışıram ki, mən və mənim tamaşalarım onlar üçün maraqlı olsun. Bir rejissor
üçün bu, çox önəmlidir. Bəs, bunu necə edək? Əlbəttə, birinci növbədə,
götürdüyümüz əsərdə yeni qatlar, yeni fikirlər aşkarlamaqla. Bu isə yalnız
düzgün təhlillə, bayaq dediyim "riyazi hesablamalar”la mümkündür. Ona görə
performansları sənət olaraq qəbul etmirəm ki, orda heç bir təhlildən və fikirdən
söhbət gedə bilməz.
K.Ə-C.: Gənc Tamaşaçılar Teatrının baş
rejissorusunuz. Bunun məsuliyyəti daha böyük, missiyası digər teatrlardan daha çətindir.
Dram teatrı formalaşmış bir nəsillə kontaktdadırsa, siz nəsil
formalaşdırırsınız. Repertuar seçimində hansı prinsiplərdən çıxış edirsiz?
B.O.: Nəsil formalaşdırmaq böyük sözdür, teatr nəsil
formalaşdırmır. Çətinlik bundan ibarətdir ki, 7 yaşdan 77 yaşa kimi tamaşaçının
maraq dairəsini duymaq və ona uyğun repertuar qurmaq lazımdır. Bu gün biz
deyirik ki, uşaqlar kompüter oyunlarına, internet resurslarına meyllənirlər. Lakin
görəndə ki, həmən uşaqlar tamaşada sadə bir keçinin ağlamasından təsirlənirlər,
buna yalnız sevinmək olar. Əsas məqsəd mərhəmət hissini aşılamaqdır. Məncə, dünyanın
buna ehtiyacı var! Amma təəssüf ki, belə əsərlər tapmaq bu gün xeyli çətindir.
Bəzən mən 5-6 əsər tapmaq üçün yüzə yaxın əsər oxuyuram. Hərdən gənc yazarlar gəlirlər,
söhbətləşirik, təəssüf ki, bunlar elə söhbət olaraq da qalır. Heç olmasa, beş
ildən bir dialoqla işləməyi bacaran, hərəkəti, dramaturgiyanı duyan bir gənc
dramaturq formalaşsa, durğunluq aradan qalxar. Bu gün Azərbaycan teatrının ən
böyük problemləri dramaturqdur, rəssamdır, bəstəkardır.
K.Ə-C.: Məncə, bizim ən böyük problemimiz həmişə rejissura
olub.
B.O.: Rejissor, bilirsiz, rus demiş "ştuçnıy tovar”dır.
Rusiyanın 650 dövlət, bir o qədər də özəl, bələdiyyə və s. teatrı, 5 rejissor təhsili
verən ali məktəbi var. Onlar da rejissor çatışmazlığından dad eləyirlər.
K.Ə.C.: Axı, niyə? Azərbaycan teatrı da həmişə
güclü aktyorların çiynində bərqərar olub, hətta Ə.İsgəndərovun, T.Kazımovun
dövründə belə?!
B.O.: Rejissorun yaradıcılığında bir an yüngül bir büdrəmə
olan kimi, bir anlıq kələfin ucunu itirən kimi aktyorlar onu "yeyirlər”. Necə
ki, Ədil İsgəndərovu "yedilər”... Tofiq Kazımov isə, mənə elə gəlir, bir az
onlarla mübarizə apara bilib, Cəfər Cəfərov ölənə qədər. Sonra fiziki gücü
çatmadı. Mehdi müəllim isə zamanında qaçdı getdi. Əvvəllər mən onu qınayırdım,
indi isə yaxşı başa düşürəm. Ona görə deyirəm ki, rejissor hər zaman gərgin
olmalıdır, çünki hər gün özünü təsdiq etməyə məcburdur. Aktyor böyük uğur
qazanmaq arzusundadır. Bir dəfə, iki dəfə, üç dəfə... bir gün sən bu uğuru ona
verə bilməyəndə, artıq onun yeganə arzusu səni parçalamaq olur. Bax, onda
rejissor, ağlı varsa, getməlidir. Rejissor zamandan geri qalanda getməyi
bacarmalıdır.
D.Y.: Çox vaxt "aktyor məktəbi”, "rejissor məktəbi”
kimi nəliyi, necəliyi özümüzə də bəlli olmayan ifadələr işlədirik. Sizcə, "məktəb”
nədir? Azərbaycan teatrında "məktəb” olubmu? B.Osmanov necə, "məktəb”ə çevrilə
bildimi?
B.O.: Heç vaxt Bəhram Osmanov məktəb ola bilməyib. Mənim
öz aktyorlarımı yetişdirməyə zamanım və imkanım olmayıb. 40 yaşıma qədər məndən
tələb olunan yaxşı tamaşalar hazırlamağa çalışmışam. Qırxdan sonra isə anladım
ki, bu da heç kimə lazım deyilmiş. Anlayanda ki, nəyisə yaxşı təqdim etmək
çabalarım adi insani münasibətləri korlayır, çıxıb getdim. Amma sağ olsun rus
dostlarım, işsiz olduğum o üç ildə məni darıxmağa qoymadılar. Bu gün isə rəhbərlik
etməkdən çox, rejissor kimi işləmək, özümü müxtəlif məktəb və estetikalarda
realizə etmək istəyirəm. Nə qədər qəribə səslənsə də, məktəb yaratmaq səlahiyyətə
bağlıdır. Məsələn, Vaqif İbrahimoğlunun ətrafında ona inanan söz sahibləri var
idi və onunçün teatr yaratdılar. Hüseynağa Atakişiyev də həmçinin.
K.Ə-C.: Bu gün B.Osmanova inanan yoxdur?
B.O.: İnanan var, sadəcə, indi mən istəmirəm. Sıfırdan
başlamağa zamanım yoxdur. Mən universiteti bitirəndə hazırladığım hər hansı
kurs işi Azərbaycan teatrında səs-küyə səbəb olurdu, çoxları elə bilirdi ki,
bir truppa var. Amma o truppadan qalan bir Qurban İsmayılov oldu.
K.Ə.C.: Sənətkar yaşadığı zaman içində həm də öz
zamanını qurur. B.Osmanov necə, öz zamanını qura bilibmi?
B.O.: Maraqlı sualdır... Məncə, öz zamanını yaratmaq
üçün öz teatrını yaratmalıdır rejissor. Gənc yaşlarımdan Akademik Teatrda işlədiyim
üçün heç vaxt bu barədə düşünməmişəm. Bu, o demək deyil ki, durumumla
razılaşmışam. Sadəcə, bilirdim ki, teatr yaratmaq üçün sənə inanan aktyorlardan
başqa həm də arxa lazımdır. Amma mənim heç zaman arxam olmayıb, yalnız, müxtəlif
zamanlarda müxtəlif insanlara lazım olmuşam və tamaşalar qurmuşam. Bundan
başqa, sən öz zamanını yaratmaq üçün gərək ənənəni dağıdasan, bu isə çox təhlükəlidir.
Çünki yenisini yaratmaq hər adama nəsib olmur.
D.Y.: Bu işdə sizə kimsə dayaq olmadımı?
B.O.: Oldu. Sənətə gələndə Rəhmətlik Həsən Turabovla
Vaqif İbrahimoğlu mənə çox dəstək oldular. Amma nədənsə, bu dəstək tez də yoxa
çıxdı. Niyəsini soruşmayın, heç özüm də bilmirəm.
K.C.Ə.: Mənə görə, B.Osmanovun yaradıcılığı
yaşadığı zamanla mübarizə, zamanını dəyişmək iddiası yox, bu zamanın içində bir
hücrə yaradıb, orada öz işi ilə məşğul olmaq, ara-sıra "zamanın qapısını
tıqqıldadıb” "mən də varam” deməkdir. Haqlıyam?
B.O.: Haqlısınız…
K.Ə-C.: Axı, qəhrəmanlar heç vaxt belə adamların
yox, məhz zamanı ilə mübarizə aparanların içindən çıxır. Siz zəmanənizin qəhrəmanı
olmaq istəmirsiniz?
B.O.: Xeyr! Mənim tamaşalarım "zamanın qəhrəmanı”
olmalıdır, özüm olmasam da olar. Rejissorun gördüyü işlər zamandan beş gün
qabağa gedib həyəcan təbili çala bilirsə, bu elə onun qəhrəmanlığıdır. Mən müəllimlərimdən
bunu öyrənmişəm. Mehdi Məmmədov həmişə deyərdi ki, gördün, artıq ləzzət ala
bimirsən, onda şapkanı qoy başına və çıx get. Mən bunu çox vaxt narazılıq edən
aktyorlara deyirəm. Teatrdan getmək faciə deyil, o qədər gözəl sənətlər var ki,
onlara yiyələnib bir insan ömrünü normal yaşamaq olar. Və mənim də ləzzətim
teatrı bir sənət kimi sevməkdir. Mən teatrı, doğrudan, sevirəm. Tələbələrimə də
deyirəm, bacarırsız, rejissurayla məşğul olmayın. Yox, əgər qət eləmisizsə ki,
məşğul olasız, onda ölənə qədər bu sənəti öyrənmək gərəkdir. Mən bir mövsümdə 6
tamaşa hazırlayan rejissor olmuşam. Və bəzən ani də olsa, xəyal qururdum ki,
zaman gələcək, sən söz sahibi olacaqsan, sənin dediyin kredoya çevriləcək. Amma
bu gün bir də görürəm ki, aktyorların yanında gücdən düşürəm, gücsüz oluram.
D.Y.: Nə mənada "gücsüz”?
B.O.: Anlada bilmək gücsüzlüyü, özünü ifadə etmək
gücsüzlüyü. İndi qəribə bir şey əmələ gəlib – özünü qorumaq. Aktyor müəyyən bir
zirvəyə gələndən sonra özünü qorumaq istəyir. Hər yerdə var olmaq istəyir. Amma
yaradıcılıq məqamına gələndə görürəm, ən inandığım adam da deqradasiyaya uğradı
getdi. Anlaya bilmir, anlamaq istəmir. Onunçün bütün bu deyilənlər, sadəcə,
yalandır. Rejissor özünü öldürür, atlanır-düşür, hərdən hətta təhqir də edir.
Amma aktyorlar heç nə anlamırlar. Onlar üçün bu klapanlar bağlanıb.
D.Y.: Deyirlər, "təhsil sənətin meyarlarını
yaradır”. Azərbaycanda teatr təhsili lazımi meyarları yarada bilirmi?
B.O.: Bilirsiz, mənim oxuduğum dövrdə müəllimlər "söz
sahibi” idilər, onların sözləri qanun idi. Müəllimlər tələbələrin istinad nöqtəsi
idi. İndi o istinad nöqtəsi yoxdur. Çünki son 30 ildə tələbələrə belə bir düşüncə
aşılandı ki, sən hamıdan ağıllısan, sən hamıdan artıq bilirsən, sən özün bir şəxsiyyətsən
və s. Amma bizim sənətdə kiməsə oxşamaq istəyi şərtdir.
D.Y.: İndi hamının oxşamaq istəyəcəyi rejissor da
yoxdur axı...
B.O.: Yox, mən demirəm ki, hamı ölürdü Mehdi üçün, Nəsir
üçün. Mehdini bəyənməyənlər də var idi. O, tədris teatrına gəlirdi, küsürdü,
çıxıb gedirdi. Mən bunları demirəm. Bu gün artıq sizin də oxuduğunuz
kitablardan bir həqiqət məlum olur ki, sadəcə Stanislavski var və qalanları ondan
şaxələnib, ondan oyrənib və ona yeni yanaşmalar sərgiləyiblər. 4-5 il bundan
qabaq GTT-da Rusiya rejissorlarının laboratoriyasını təşkil etdik. Bizdə iki
tamaşaya baxdılar: "Müharibə” və "Bir gecənin nağılı”. Çox gözəl müzakirələr keçdi
və ilk sualları belə oldu: bu aktyorlar Moskvada oxuyublar, yoxsa Sankt-Peterburqda?
Mən də zarafatca dedim, "Bəhram Osmanov” məktəbində. Onlara bildirəndə ki, Azərbaycanda
çox az aktyor Rusiyada təhsil alıb, çox təəccübləndilər. Deməli, hər şey məktəblə
bitmir, sənət çox qəddardır, ona görə ki, sənət bir az da şans məsələsidir.
K.Ə-C.: Deyirsiniz, sənət
çox qəddardır...
B.O.: Bəli...
K.Ə-C.: Ötən əsrin
sonlarında sənətdə, az qala, inqilab edən, cəsarətli tamaşalar quran Bəhram
Osmanov haqqında eşitmişəm, amma indi qarşımda oturan sanki həmin adam deyil. O
adamı neylədiniz? Yoxsa o adamın "yel dəyirmanları ilə vuruşan Don Kixot”
olduğunu anladınız?
B.O.: Siz çox romantik danışırsınız... Mən dəyişməmişəm,
bir qədər müdrikləşmişəm.
K.Ə-C.: Yəni, müdrikləşib,
o adamın "yel dəyirmanları ilə vuruşan Don Kixot” olduğunu anladınız?
B.O.: Bəli... Təzə başlayanda o qədər böyük ümidlə,
şövqlə işləyirdim ki, nəticədə gördüm, məni anlamırlar. Heç teatrın içindəkilər
də anlamadılar məni və üçüncü- dördüncü tamaşadan sonra sındım. Başa düşdüm
ki... (susur) Dəvətlərin çoxunu bəhanələrlə
rədd etdim, xaricə səfərlərdən imtina etdim... İllər keçəndən sonra anladım ki,
çox böyük səhvlər buraxmışam. Mən dünyanı görmək şansını əldən vermişəm.
C.Strelleri, P.Ştaynı görmək şansını qaçırmışam... 1995-ci ildə Moskvada bir ay
qaldım, İ.Berqmanla ünsiyyətdə oldum. Sonra rəhmətlik V.İbrahimoğlu məni Yuğa dəvət
elədi, orada "Berqman nə düşünür” mövzusunda mühazirə oxudum, gördüklərimdən
danışdım. Vaqiflə çoxlu söhbətlərimiz oldu. Əslində, Berqmanın danışdığı hər şey
Stanislavskidə var, sadəcə, bir qədər müasir formada təfsir edir. Bir şeyi
anladım ki, rejissurada vacib olan rejissor təhsili almaq deyil, dünyagörüşünün
geniş olmasıdır. Zəruri olan doğru-düzgün ifadə vasitələrinin tapılmasıdır. Streller deyir, mənim stolarxası məşqimdə kim nə istədi
danışa bilər. Mən hamıya o imkanı yaradıram ki, əsər ətrafında danışsın.
Susuram, onlar öz ürəyini boşaldır, səhnəyə düşəndə isə hakimi-mütləq özüməm.
Bu sözü P.Ştayndan da eşitmişəm, Tovstonoqovun kitablarından da oxumuşam. Bir
şeyi etiraf edim ki, sənətşünaslar, teatrşünaslar çox zaman həddən artıq tələbkar
olurlar. Axı, rejissor da insandır. Rejissor əgər 50 illik yaradıcılığında
qurduğu beş böyük səhnə əsərinin adını çəkə bilirsə, bu, özü böyük işdir. Qalan
illərdə həmin beş əsərin çörəyini yeyir.
D.Y.: Bəhram müəllim,
tez-tez eşidirik ki, Azərbaycan teatrını "xilas etmək” üçün "köklü islahatlar”a
ehtiyac var. Bu "köklü islahat” nə deməkdir?
B.O.: Bilmirəm, köklü islahatları kimlər deyir, mənim
fikrimcə, repertuar teatrlarına toxunmadan dövlət tərəfindən gənclik üçün
teatral mərkəz yaradılmalıdır.
D.Y.: Söhbətinizin
intonasiyasından, məsələlərə yanaşma tərzinizdən mən sizdə gələcəyə inam
gördüm. O gələcəyin parametrləri nədən ibarətdir?
B.O.: Mən o gələcəyə inanmasaydım, bu gün Teatr Xadimləri
İttifaqına laboratoriyaya gəlməzdim. O ki, qaldı gələcəyi necə görürəm,
inanıram ki, iki ildən sonra Azərbaycanda on nəfər yaxşı rejissor olacaq.
K.Ə-C.: On nəfər?
B.O.: Bəli.
K.Ə-C.: Azərbaycan
teatrı yaranandan bu yana saysaq, on nəfər yaxşı rejissorun adını çəkə bilərik?
B.O.: İstəyirsiniz, mən epoxalara bölüm, sayım sizin
üçün. Sadəcə, siz onlara rejissor demirsiniz.
Bilirsinizmi, rejissuranın arxasında iki şey dayanmalıdır: ona inanan aktyorlar
və ona səlahiyyət verən şəxslər.
D.Y.: Səlahiyyət verən
şəxslər deyəndə, dövləti nəzərdə tutursunuz?
B.O.: Bəli. Biz dövlətdə yaşayırıq.
K.Ə-C.: Dövlət sizə
verib o səlahiyyəti – Gənc Tamaşaçılar Teatrının baş rejissorusunuz. Səlahiyyətiniz
yoxdurmu?
B.O.: Əlbəttə, var, mən işləyirəm. Söhbət məndən getmir.
Gəncləri nəzərdə tuturam.
K.Ə-C.: Gənclərə də səlahiyyəti
siz verə bilərsiniz. Sizin teatrda tamaşa hazırlamaq istəyən gənc rejissorlar əsər
seçimində azaddırlarmı?
B.O.: Əsəri mən təklif edirəm, onlar özləri seçir.
K.Ə-C.: Bəs, özü əsər
təklifi ilə gələn?
B.O.: 99 faiz mən seçirəm.
K.Ə-C.: Sonra da
deyirsiniz səlahiyyət verilmir. Heç özünüz də səlahiyyət vermirsiniz.
B.O.: V.Fokin deyir ki, 38 yaşımda məni Yermolova adına
teatra baş rejissor təyin elədilər. İki il işlədim, sonra gördüm ki, mən başqa
cür işləmək istəyirəm, truppanı dağıtdım. Çıxan çıxdı, qalan qadı, yeniləri gəlmədi,
sonra baş götürüb teatrdan qaçdım. Açıq da deyir, deyir, cavan idim, gördüm
alınmır, getdim. Lakin bu adama verilən səlahiyyət, inam o qədər böyük idi, o məsul
şəxsləri inandırdı ki, Moskvanın mərkəzində olan bu teatr ikiyə bölünməli,
birində V.Meyerhold adına studiya açılmalıdır. Sonra getdi Sankt-Peterburqa.
Deyir ki, orada mən müdrik davrandım, anladım ki, heç nəyi dağıtmaq olmaz, əksinə,
qurucu olmaq lazımdır. Orada da ona inandılar, səlahiyyət verdilər.
K.Ə-C.: Sovetlər dönəmində
teatr dövlətin ideoloji silahlarından biri idi. Bəs, bu gün Azərbaycanda
teatrın cəmiyyətdə rolu nədən ibarətdir? Müasir teatrın ideoloji silah rolunu
oynamaq gücü varmı?
B.O.: Var, əlbəttə. Teatr bu gün mərhəmət hissini, vətənpərvərlik
hissini aşılamağı, cəmiyyətdə baş verənlərə münasibət bilidrməyi, bəşəriyyətin
gələcəyi üçün həyəcan təbili çalmağı bacarır.
D.Y.: Sizin teatrda
hazırlanan "Yarımçıq qalmış” tamaşasında istər aktyor oyunu, istər rejissor işi
nəinki vətənpərvərlik hissini aşılayır, əksinə "vətən”, "şəhidlik” anlayışlarını
adiləşdirir.
B.O.: O sizin fikrinizdir. Mənə görə, vətənpərvərlik
mövzusunda tamaşa hazırlamaq üçün birinci illüziya yox, kamil dramaturgiya
lazımdır.
K.Ə-C.: Sizin
hazırladığınız "Hasarın o üzü” tamaşası da istər dramaturji, istər aktyor
oyunu, istərsə də rejissura baxımından zəif işdir. Cəmiyyətə ötürdüyü sosial
mesaj çox bəsitdir.
B.O.: Niyə? O tamaşada möcüzədən danışılır.
K.Ə-C.: Anlayıram,
amma çox primitiv bir dildə danışılır. O sənət dili deyil, deyə düşünürəm.
B.O.: O tamaşa ayda bir dəfə oynanılır və bütün biletləri
satılır.
K.Ə-C.: Sizin üçün
peşəkarların rəyi əsasdır, ya tamaşaçının?
B.O.: Mən repertuar teatrında çalışıram, istəyirəm ki,
tamaşaçı gəlsin.
K.Ə-C.: Yəni,
tamaşaçının rəyi maraqlıdır...
B.O.: Əlbəttə, öncə tamaşaçı, sonra tənqid. Tamaşaçısız
teatr ola bilməz. Bəzən eksperimentlər eləmək istəyi baş qaldırır, deyirəm, gəlin,
bunu edək və sübut eləyək ki, bunu da bacarırıq. Həmin an da fikrimdən
daşınıram, "olmaz” – deyirəm. Olmaz, ona görə yox ki, yaş keçib. Ona görə ki, mənə
inananları rəncidə etməyə və səhnədə əllaməçilik eləməyə haqqım yoxdur. İllər
keçir, əmin oluram ki, doğru yoldayam, sadəcə, səbr eləmək gərək.
D.Y.: Bəhram müəllim,
niyə hazırladığınız bütün tamaşalar həmişə məişətdən başlayır?
B.O.: Mənə elə gəlir, hər şey məişətdən çıxır və
sosiallaşır. Mənim üçün "Don Kixot” özü də məişətdir.
D.Y.: G.Vaxtanqov
deyirdi ki, məişət teatrı ölməlidir.
B.O.: Deyirdi, ölmədi ki.
D.Y.: Sizcə, bu gün
teatr hansı missiyanı öhdəsinə götürməli, hansı fəlsəfi fikri manifestləşdirməlidir?
B.O.: Heç bir. Bu, teatrın işi deyil. Teatrı fəlsəfəyə
çevirmək sizlərin vəzifəsidir.
K.Ə-C.: Deyirsiniz
ki, teatr sənətində çox tez uğur əldə etməyə ehtiyac yoxdur, çünki ömür
uzundur, sonra yaşamaq çətinləşir. Bu gün B.Osmanov üçün yaşamaq çətin deyil
ki?
B.O.: Çətindir... çox çətindir, çox çətin.
K.Ə-C.: Bayaqdan izləyirəm,
düşünürəm, qarşımda oturan adam ya çox praqmatikdir, ya da özü ilə üzləşə bilməyən,
üzləşməkdən qorxan adam.
B.O.: Praqmatik deyə bilmərəm, mən realist adamam.
K.Ə-C.: Edip Cansever
bir şeirində deyir: "İnsan bazən ağlamazmı bakıp-bakıp kəndinə”. Bu, özü ilə
üzləşməkdir. Sizin necə, heç özünüzlə üzləşmə məqamlarınız olubmu?
B.O.: (pauza) Olub, səfərlərdə olub.
K.Ə-C.: Öz güzgünüzdə
nələr görmüsünüz?
B.O.: Ömür gedib və heç nə mən istəyən kimi olmayıb...