Bakı 5°C
Azərbaycanın ziyalı qadınlarının parlaq nümayəndəsi
O, Uşaqların
təlim-tərbiyəsi ilə yanaşı, kəndli qadınların savadlanması qayğısına da qalırdı
XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən
biri də Xalidə Hasilovadır. Bu il görkəmli yazıçı, dramaturq, nüfuzlu dövlət və
ictimai xadim olan X.Hasilovanın anadan olmasının 100 illiyi tamam olur. Xalidə
Məmməd qızı Hasilova 1920-ci ilin 19 aprelində Azərbaycanın dilbər guşələrindən
biri olan Zaqatalada anadan olmuşdur. Orta məktəbi uğurla bitirdikdən sonra
Zaqatala Pedaqoji Texnikumunda təhsil almışdır. Gənc müəllim bir müddət doğma
Qımır kəndində müəllimlik etmişdir. Təhsilini davam etdirmək arzusu ilə Xalidə
xanım Leninqrad Universitetinin filologiya
fakültəsinə daxil olmuş, 1939-1941-ci illərdə orada təhsil almışdır.
Böyük Vətən müharibəsinin başlanması ilə əlaqədar o, Bakıya qayıtmış və Azərbaycan
Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində ali təhsilini davam etdirmişdir.
Uşaqların təlim-tərbiyəsi ilə yanaşı, kəndli
qadınların savadlanması qayğısına qalan Xalidə xanım, ibtidai və orta məktəblərin
Birinci Azərbaycan Qurultayının nümayəndəsi kimi "Şərq qadını” jurnalının
1938-ci il 1-ci sayında "Kəndimizin mədəni
cəhətcə daha yüksəlməsinə çalışacağam” adlı məqaləsi ilə publisistik fəaliyyətə
başlamışdır. Yazıçının "Kiçik hekayələr”, "Yaşıl ayna” kitabları kiçik və məktəb
yaşlı uşaqlara həsr olunmuşdur. Onun "Sular durulur”, "Onun taleyi”,
"Unutmaram”, "Xatirə”, "Xatirənin sorağı ilə” kitablarındakı hekayə və povestlərdə,
"Nəğməli könül”, "Həsrət”, "Hamı doğmadır mənə” və s. pyeslərində müasirlərinin
mənəvi aləmindən danışılır. Xalidə xanımın əsərləri müxtəlif xarici dillərə tərcümə olunmuşdur. O, "Bir sahilin adamları” pyesinə
görə Dövlət Mükafatına layiq görülmüşdür.
Xalidə Hasilova tərcüməçilik fəaliyyəti ilə də məşğul
olmuş, qiymətli tərcümələri ilə ədəbiyyatımızı zənginləşdirmişdir. N.Nosovun "Şən
ailə”, N.Tixonovun "İgid partizan”, İlda
Pereranın "Zənci balası Atolo”,
Ə.Nesinin "İndiki uşaqlar möcüzədir”, Melih Bayramın "Günəş gözlü Mustafa Kamal” və başqa tərcümə
kitabları bu qəbildəndir. Xalidə xanım həmçinin
uşaq ədəbiyyatı problemlərinə həsr olunan "Uşaq ədəbiyyatında ədəbi tənqid
haqqında”, "Gözəl duyğular”, "Uşaqlara
yüksək keyfiyyətli əsərlər verək”, "Ədəbiyyat və tərbiyə” və s. kimi əsərlərin
müəllifidir. Görkəmli yazıçı 1966-1972-ci illərdə "Göyərçin” jurnalının, 1972-ci ildən ömrünün sonuna kimi "Azərbaycan qadını”
jurnalının baş redaktoru vəzifəsində çalışmışdır. Onun zəngin ictimai fəaliyyəti
Azərbaycan qadınlarının çoxşaxəli problemləri ilə bağlı olmuşdur. Xalidə xanım
uzun müddət Azərbaycan Qadınlar Şurası Rəyasət heyətinin üzvü kimi qadın
hüquqlarının müdafiəsi uğrunda mübarizə aparmışdır. O, Sovet nümayəndə heyəti tərkibində
Macarıstan, Almaniya, İsveçrə, İran, Yaponiyada səfərlərdə olmuşdur. Görkəmli
yazıçı "Əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adını almış, "Şərəf nişanı” və
"Qırmızı əmək bayrağı” ordenləri ilə təltif edilmişdir. Azərbaycanın görkəmli
yazıçısı Xalidə Hasilova 1996-cı ilin 5 dekabrında Bakı şəhərində vəfat
etmişdir. Xalidə Hasilovanın 100 illiyi ərəfəsində bu sətrilərin müəllifinin təqdimatında
qardaş Türkiyədə çap olunan Avrasiya Yazarlar Birliyinin (AYB) mətbu orqanı
olan "Kardeş Kalemlər” dərgisinin 2019-cu il dekabr sayında Xalidə Hasilovanın həyat və
yaradıcılığı haqqında məlumat və yazıçının "Xoruzlu dəsmal” adlı hekayəsi çap
olunaraq bütün türk dünyasına ərməğan
olunmuşdur. Müasir ədəbiyyatımızın müharibə mövzusunda yazılmış ən yaxşı nümunələrindən
biri olan bu hekayədə XX əsrin sonlarında bədnam qonşularımızın – ermənilərin əsasız
torpaq iddiaları ilə başladıqları Qarabağ
hadisələrindən bəhs olunur. Xalidə
Hasilovanın əziz xatirəsi daim yaşayacaqdır.
Həşim İsmayılov,
Pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru
