Uçan avtobus
30162
24 iyun 2019 | 12:35
Atama həsr edirəm,
çünki ona səssizcə söz vermişdim.
Mən uçuram!
Uşaqlığımda kosmanavt
olmaq istədim, gəncliyimdə pilot. Yaşlanmışam. Avtobus şoferiyəm.
Avtobusun işıqları bir
cüt parıltılı göz bəbəyi kimi küçələrin zülmətini yarıb keçdikcə külək balaca
dirəkdən asılı bayrağı havalandırır, üzümün qırışlarında cadarlı bir xətt
yaradır, klassik dillə desək, ruhumu göynədir.
Allahdan gizlin
deyil, daha sizdən niyə gizli qalsın, ömrüm dayanacaqdan dayanacağa intervalı
gözləməklə keçir, yolları ayaqdan saldıqca hislərim rəngsizləşir, paslanır,
yaşlanıb dərisi boşalmış şar kimi təravətini itirir və hamısından, hamısından
kədərlisi qırış basmış ixtiyar qocaya çevrilirəm.
Ah, dispeçerlərin zil
səsindən kədərli nə var?! "Nərimanooov, Gənclikkk, 28 mayyy...” – bu səslər
avtobusdan qabağa düşüb sonrakı dayanacağa yüyürür, avtobusu da arxasınca çəkib
aparır. Səslərin iziylə gəzirəm Bakı küçələrində.
Bir də gördün hündür
binaların arxasından bir dəli külək qalxır, avtobusun açıq pəncərəsindən içəri
soxulur, xəyalat kimi gəzişir içəridə və qapılar "çıss” eləyib açılmayınca
özünə yer tapmır, adamdan adama, masadan masaya çırpılıb sönür.
***
– Bircə qanadın çatmır
– köhnə həyat yoldaşım hər dəfə avtobusun balaca qanadlarını görəndə deyir –
sabah eyni boyda olacaqsız e – adsız barmağını qeyzlə oğluma tuşlayır.
Oğlum mırıq dişlərini
göstərib gülümsəyir:
– Vıyyy, – bu vaxt
oyuncaq təyyarəsini qaldırır, əlləri ağır-ağır uçub quş lələyi kimi yerə qonur,
– ata, gəl bir yerdə uçaq.
Dinmirəm.
– Ata, uça bilirsən?
Ata, at, a...
***
Arvadımı az gözümün
üstündə saxlamamışdım, ağzından vurmamışdım, bir dediyini iki eləməmişdim. Onu
hələ təzə-təzə tanıdığım vaxtlar xoflanmışdım, bilmişdim, daha başım bağlandı,
daha öz əlim-öz ətəyim söhbəti yoxdu. O park sənin bu park mənim gəzib
dolana-dolana bir də gördük evlənmişik. Əvvəl adam elə bilir bu dünyadan bircə
qadın var, o da evdə oturub kartof soyur, sonra gözün açılır, görürsən, dünya
gözəliklə doludur, amma həm də onu bilirsən, lap dərininə gedəndə bütün qadınlar
eynidir. Şübhəsiz, arvadım da bunu düşünməmiş olmazdı, çünki, lap-lap dərininə
gedəndə, kişilər bir-birinə qadınlardan daha çox bənzəyirdilər. Elə olurdu,
işdən yorğun gəlib çarpayının içində qurcalana-qurcalana yaradandan yuxu
dilənəndə dilindən yad kişilərin adını eşidirdim. Sabah bu adların hamısını
unudurdum. Amma günlərin bir günü o adları qeyd eləməyə başladım. Siyahıya yeni
adlar əlavə olundu, həvəslə yazdım! Arvadım oğlumun adını özü qoymaq istəyəndə
siyahını bir də nəzərdə keçirdim. Dediyi adı tapmadım. Bəlkə, buna görə
razılaşmağım bir az çətin oldu.
– Bircə qanadın çatmır
– nə vaxt görüşsək köhnə həyat yoldaşım avtobusun balaca qanadlarına sataşır. O
qanadların orda nə işi var bilmək üçün davam eləyək...
***
Avtobusun kənarlarına
kleylə bir cüt zərli qanad yapışdırmışam. Bilirəm, hə, bilirəm: küləyin, bir də
bu qanadların gücünə dəbərir avtobus. Yuxarıdan baxsan, elə bilərsən, balaca
qanadlı təyyarədir. Xəyal atın qaçağandısa (ifadəyə bax ha), bozumtul asfalt da
masmavi göy üzü kimi görünər. Onda köpük içində uşaq nəfəsi kimi havalanıb
gəzişərsən. Dispeçerlərin zil səsindən, qırmızı işıqların darıxmaq qəfəsindən,
gözəl qadınların gülümsəməsindən birdəfəlik üzülüşərsən.
***
Bakı küçələrini
ovcumun içi kimi bilirəm. O küçələrdə yaşayan adamlar da mənə tanışdı. Məsələn,
gəlin sizi biriylə tanış edim. Xareoqrafiya Akademiyasının qabağındakı
dayanacaqda avaralanan bomju deyirəm. Necə yəni tanımırsan? O saqqalı üzündə
yuva quran var ha, öz-özünə danışır, bir barmağı həmişə havada olur, hamıya
gülümsəyir, bax onu deyirəm. Yaxşı
qulaq as, ən maraqlı yerinə gəlirəm. Demək o bomj hər gün çiynini dəmir
oturacağa dayayıb sahilə sərələnmiş morj kimi günəşlənir. Günü-güzəranı
dayanacaqda gözləyən adamların sədəqə xətrinə verdiyi qəpik-quruşla keçir.
Onu tanıyıram. Yalan
demə, onu sən də tanıyırsan. Birdən gözlərini bərəldib adsız barmağını havaya
tuşlayır. Yastığa bənzər buludların arxasından zülmət səmaya ləkə kimi düşən
ayı göstərir. Nəzakətlə deyir:
– Bağışlayın, avtobus
ora gedir?
– Hara?
– Ora
– Hara?
– Ora da!
– Açıq de görüm
Qabağa gəlib qulağıma
əyilir.
– Aya
– Nə?
– O yuxarıdakı Aya
aparırsanmı?
– Məzələnirsən?
– Vallah, yox!
Başımı yelləyirəm. Qabağıma düz-əməlli adam çıxmaz da. Dəlilərlə
keçir günüm.
Niyə uzadım ki,
xülasə, bu oyun hər gün eyni vaxtda Xareoqrafiya Akademiyasının qabağındakı
tənha dayanacaqda təkrar olunur və hər dəfə bu dialoqa başımı salladıqca
xatirələrim çalxalanır, yaddaşım dirilir, canlanır. Uşaqlığımı xatırlayıram.
***
Uşaqlığımda kosmonavt
olmaq istəmişəm. Vallah! Özümə uydurma bir raket də düzəltmişdim onda.
Həyətimizdəki içi oyuq ağacdan...
Yalançı düymələrə
basıb gözləyirdim. Üç, iki, bir... Gözlərimi yumanda göyün yeddinci
qatındaydım. Göyün yeddinci qatında, kosmosun nəhayətsiz boşluğunda ulduzlara
dəyə-dəyə, planetlərin arasından sivişib keçirdim. O vaxt qulaqlarımı da
əllərimlə möhkəmcə sıxırdım. Kosmos deyilən yer haradırsa, yəqin, orda insan
deyilən bir canlı yaşamır, insan olmadığından mütləq ki səssiz bir yer
olmalıdır. Əllərimi qulaqlarımda nə qədər möhkəm sıxırdımsa, atamın cod səsini
batıra bilmirdim. Evdən dava-dalaş səsi kəsilmirdi, hər dəfə atamın cod səsi
daha ucadan eşidilirdi.
O səslər içimdə
qoruna-qoruna mənimlə düz kosmosacan gəlirdi və gözlərimi qapayıb dünyanı
unudanda, başqa bir aləmin çəkisizliyində uçanda hardasa uzaq, işıqlı bir
planetin arxasından o səsləri eşidirdim. Səslərlə birgə içimə bir qorxu da
soxulurdu. Tez o səslərdən qaçıb çarpayının altına girmək, şkafda pal-paltarın
arasında gizlənmək istəyirdim. Komsosun çəkisiz ləzzətindən zövq ala-ala
əlim-ayağıma dolaşır, ulduzlar, planetlər – hamısı gözümdə şkafa, çarpayıya
dönürdü.
***
Gəncliyimdə pilot
olmaq istəyirdim. Divardan təyyarə posterləri asırdım, özüm də o təyyarələrin
içində. Köpük kimi havada süzə-süzə quşları qorxudurdum. Quşlar havadaca
təyyarənin şəffaf şüşəsindən mənə baxırdılar. Elə bilirdim, o quşların da
içində mənim kimi bir xəyalpərəst uçur. O xəyalpərəstin də bu dünyada qorxduğu
səslər var.
Hər şey yuxarıdan
şəkil kimi görünürdü.
Yaşlıyam, avtobus
sürücüsüyəm. Əhvalatın baş verdiyi ərəfədə oğlumla həftədə bir dəfə görüşürdük.
Adam öz oğlunun adını yadırğayar? Hərdən məndə olur. Belə də ki, adın nə fərqi?
Romeo adını dəyişsəydi, öz "romeoluğundan” nə itirəcəkdi?
Oğlum elə bilir,
əlimdən hər iş gəlir. Sınmış oyuncaqlarını düzəldir, velosipetinin boşalmış
təkərlərini doldururam. Sonda şirin bir gülümsəmə. Bu adi şeylərə möcüzə kimi
baxan oğlum tez-tez soruşur:
– Ata, sən uça
bilirsən? – Udqunur. – Supermen kimi!
– Hə.
– Bəs xələtin hardadı?
– Mənim xələtim bax
sənin qollarında.
Sonra
– Ördəklərlə təyyarələr
toqquşmur?
– Yox
– Yooo, toqquşurlar –
maşın oyuncaqlarını bir-birinə vurur. – "Dırşş”, bax elə.
– İşıqfor olmasa,
toqquşarlar.
– Aa, göydə işıqfor
var?
Hər dəfə bu sualı
verib gözlərini təəccüblə açır. Bərəlir gözləri. Mən belə vaxtlarda onun
iriləşmiş gözlərində nəhəng bir səma görürəm. Ördəklərlə təyyarələr o səmada
bir-birinə yol verirlər.
***
Həmin gün də əvvəlki
yeknəsəqliyində davam edirdi. Səhərin alatoranında qanadlı avtobusuma minmiş,
pilot kabinəsinə bənzər kabinədə yerimi rahatlamış, işə başlamışdım. Gün
günortaya dirəndikcə ətrafdakı şeylərin hədsiz donuqluğunu hiss edirdim.
Nədənsə, həmin gün məni tamam başqa şeylər düşündürürdü. Oğlumun havada
ördəklərlə təyyarələrin toqquşmamağına təəccüblənməyi bir narahatlıq olub
işıforun qırmızı işığı kimi içimdə yanıb-sönürdü.
Saat on ikini
keçmişdi, iş vaxtım bitmişdi, depoya tələsirdim. Bu vaxt qırmızı işıqda əl-ələ
tutan sevgililər qaça-qaça yola çıxdılar. Bütün bədənim boşaldı. Əzələlərim
keyidi. Sonra elə bil boynuma, boğazıma iynə batırdılar. Bircə anın içində
soyuq tər-suyun içində qaldım. Əyləci bassam da, bir xeyri yoxdu. Uzun və
kədərli siqnal səsi. Dəhşətli mənzərəni görməmək üçün gözlərimi qapadım və bu
vaxt qulağıma bircə oğlumun səsi gəldi.
– Ata, sən uça
bilirsən... supermen kimi!?
Başqa bir şey
eşitmədim. Bezdirici sükutdan sonra gözlərimi açdım: qırmızı "Baku Bus” quş kimi havada uçur.
Əvvəl-əvvəl sönük
ulduzları gördüm. Çevrilib aşağı baxdım. Göydə gördüyüm mənzərənin eynisi yerdə
də vardı, ancaq elə bil, yerdəki ulduzların küçə fənərləri olduğu bir az olsun
sezilirdi. Uzandıqca uzanıb qaranlığa birləşən küçələrdən bildim, havadayam.
Uçduğumu hiss eləyən
kimi dəli olduğumu düşündüm. Dəli olmadığımı ördəklərin mənimlə yanaşı uçduğunu
görəndə hiss elədim. – Dəli bu hekayənin müəllifidir – düşündüm. Ördəklər
qanadlarını çırpa-çırpa mənimlə yanaşı süzürdülər. Onlar da dəliydilər. Bu
hekayədə ördəklərin nə işi var, bilmirəm, ancaq uzun siqnal səsiylə onları
salamladım, hələ dözməyib əl elədim.
Avtobusu düz köhnə
həyat yoldaşımın evinəcən uçurdum. Oğlum gecələr atalığıyla həyətdə futbol
oynayırdı. Məni havadaca tanıdı. Gözləri yerdən endirimli paltar etiketi kimi
işıq saçdı. Onu gözlərinin işığından tanımışdım, ancaq bilmədim bu yüksəklikdə
o məni nədən tanıdı.
– Ata, xələtini götürməmiş
hara uçursan?
İnsafsız qoymadı
cavab verim, uşağı qucağına aldığı kimi bloka girib yoxa çıxdı.
Avtobusu yönünü köhnə
evimizdən saldım. Uşaqlığımda içi oyuq ağacdan səmaya necə baxırdımsa, eyni
maraqla aşağıya, həyətimizə baxdım. İçi oyuq ağac hələ də öz möhkəm kökləri ilə
torpağı qucub dayanmışdı. Mən yuxarıdan düz həmin ağacın içinə baxdım elə
bildim, indi həmin ağacın içində xəyalpərəst bir uşaq gözlərini yumub səmanı öz
içində gəzdirir və indi həmin xəyalpərəst uşağın gözlərini yumub içində böyütdüyü
səmada uçuram.
Köhnə evimizin
üstündən keçib bütün şəhəri gəzdim və birdən Xareoqrafiya Akademiyasının
qabağındakı dayanacaqda yuxulayan bomju gördüm. Diksinib oyandı, havada uçan
avtobusu görüb gülümsədi və yenə adsız barmağını yastıq buludların arxasında
işıqlı, ağ ləkə kimi görünən aya uzadıb dedi:
– Məzələnirsən?!
İçimdə anlaşılmaz bir
acı, sonsuz bir qüssə peyda oldu. Səma ağarırdı, yaxşıca dincəlməliydim, sabah
işə çıxacaqdım və sükan arxasında yorğun, yuxusuz olmaq təhlükəliydi.
Yenə ördək dəstəsinə
qoşuldum, bir xeyli ördəklərlə əylənib avtobusu yerə endirdim. Bu an hiss
elədim ki, ördəklər vecimə deyil, uçsam da, sürünsəm də, sabah işə çıxmalıyam.
– Mən sadəcə avtobus
sürücüsüyəm – içimdə dedim – hamınızın
tanıdığı avtobus sürücüsü. Supermen yox!
***
Yorğun bir günün
ardından işə çıxmışdım. Xəbər gəldi ki, marşurt xəttinə yeni dayanacaq əlavə
olunub. Soruşdum.
– Ay işığı restoranı –
dedilər.
Gülümsədim.
Mən hələ də uçuram!
Orxan Həsəni
