Əsassız iddiaya qarşı əsaslı iddia
Azərbaycan
dövləti ədalətsiz konfiqurasiyanı dəyişdirir
Prezident İlham Əliyev iyulun 14-də Bakının
Binəqədi rayonunun Xocasən qəsəbəsində şəhid ailələri və müharibə əlillərinə
mənzillərin və avtomobillərin təqdim olunması mərasimində iştirak edib. Şəhid
ailə üzvləri və qazilər qarşısında çıxış edən Müzəffər Ali Baş Komandan
Ermənistanda səsləndirilən bəzi bəyanatlara da diqqət çəkib. O, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin artıq başa çatdığını, bu adda coğrafi bölgünün olmadığını, sadəcə
Qarabağın mövcudluğunu bəyan edib. Bildirib ki, iyulun 7-də imzalanan Fərman
əsasında Qarabağ iqtisadi zonası yaradılıb, bütün Qarabağa aid olan rayonlar
orada birləşib, Şərqi Zəngəzur iqtisadi zonası yaradılıb.
"Biz
həqiqəti deyirik”
Ermənistanın bu məsələ ilə bağlı isterikaya
qapıldığını söyləyən Prezident İlham Əliyev buna ehtiyac olmadığını, həm Şərqi
Zəngəzurun, həm də Qərbi Zəngəzurun bizim tarixi torpağımız olduğunu
vurğulayıb: "Biz tarixi unuda bilmərik, kiminsə siyasi maraqlarının girovuna
çevirə bilmərik. Gəlsinlər, açsınlar tarixi sənədləri, xəritələri, baxsınlar,
sovet hökuməti Zəngəzuru nə vaxt Azərbaycandan qoparıb Ermənistana verib. Bu,
yaxın tarixdir - 101 il bundan əvvəl. Yəni biz deyək ki, bu, olmayıb? Nəyə
görə? Biz həqiqəti deyirik. Bizim dədə-baba torpağımızdır: bütün Zəngəzur -
Şərqi və Qərbi Zəngəzur. İndi Ermənistanda deyirlər ki, İlham Əliyev ərazi
iddiası ilə çıxış edir. Əgər Şərqi Zəngəzur varsa, deməli, Qərbi Zəngəzur da
var. Bəli, Qərbi Zəngəzur bizim dədə-baba torpağımızdır. Biz oraya
qayıtmalıyıq, qayıdacağıq və qayıdırıq. Heç kim bizi dayandıra bilməz. Mütləq
qayıdacağıq, çünki bunun başqa yolu yoxdur. İndi bütün kommunikasiyalar
açılandan sonra, əlbəttə, biz qayıdacağıq və Azərbaycan əhalisi öz dədə-baba
torpaqlarına qayıdacaq. Üçtərəfli 10 noyabr Bəyanatında göstərilir: Bütün
qaçqınlar öz doğma torpaqlarına qayıtmalıdırlar. Bizim doğma torpağımız
Zəngəzurdur, bizim doğma torpağımız Göyçə mahalıdır, İrəvandır. Biz
qayıdacağıq, əlbəttə”.
Ədalətsiz
konfiqurasiya dəyişir
AMEA
Qafqazşünaslıq İnstitutunun Qafqaz siyasəti şöbəsinin müdiri, tarix üzrə
fəlsəfə doktoru, dosent Elnur Kəlbizadə bildirib ki, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham
Əliyevin açıq şəkildə səsləndirdiyi bu fikirlər, ilk növbədə Azərbaycan
dövlətinin gücünü göstərir. Onun sözlərinə görə, əgər Ermənistan Azərbaycanın
beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazilərinə iddialarından hələ də geri
çəkilmirsə, bu mövzulardan manipulyasiya vasitəsi kimi istifadə edirsə, ATƏT-in
Minsk qrupuna həmsədrlik edən ölkələrin səfirləri riyakar mövqe nümayiş
etdirirsə, Azərbaycan tərəfi tarixi həqiqətləri deməkdən çəkinməməlidir:
"Azərbaycan artıq regionun geosiyasi aktorlarından birinə çevrilməkdədir. Təbii
ki, iqtisadi və siyasi baxımdan sıradan bir region dövləti olmaq, ya da sadəcə Cənubi
Qafqazın lider dövləti olmaqla, regional proseslərin həllinə təsir göstərən
geosiyasi aktora çevrilmək fərqli məsələlərdir. İndiyə qədər formalaşmış bir
konfiqurasiya vardı, hər kəsin rolu bəlli idi. İndi isə Azərbaycan dövləti
yürütdüyü siyasətlə, əməli fəaliyyətlə bu konfiqurasiyanı, həm də ədalətsiz
konfiqurasiyanı dəyişdirir. Bu məqamda təbii ki, digər geosiyasi aktorlar
birbaşa yolla təsirlər, dolayı yolla təzyiqlər göstərməyə, hansısa məsələlərdə
manipulyasiyalar etməyə çalışacaqlar. Bu, bizim əzmimizi azaltmamalıdır. Əksinə,
millət olaraq bizi daha da ruhlandırmalıdır. Çünki sıradan, formal müstəqil olan
ölkələrə qarşı heç zaman belə təsirlər olmur”.
Zamanın
gərdişi, ermənilərin pis vərdişi
Tarixçi-alim deyib ki, Azərbaycan Prezidentinin
Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarını yaratması, tarixi yaddaşımızın
bərpası üçün çox əhəmiyyətli məsələlərdir: "XIX əsrdən etibarən biz nəyi
görmüşük? Hər zaman ermənilər özlərinə aid olmayan əraziyə gəliblər, orada
təxribatlar törədiblər, məsələni mübahisə predmetinə çeviriblər, sonra bunun
üçün kənar dəstəyi qazanıblar və o əraziləri erməniləşdiriblər. Bu, Üçkilsə,
İrəvan, Zəngəzurla bağlı məsələlərdə də belə olub. Qarabağın dağlıq hissəsi ilə
bağlı da ermənilər eyni taktikadan istifadə edirdilər. Əgər 1993-cü ildə
ümummilli lider Heydər Əliyev hakimiyyətə gəlməsəydi, cənab Prezident İlham
Əliyev qədər müdrik, uzaqgörən və cəsur bir lider ölkəni idarə etməsəydi,
ermənilər və Ermənistan bu niyyətlərinə çata bilərdilər. Azərbaycanın məhdud
imkanlara malik olduğu dövrdə ümummilli lider Heydər Əliyev Qarabağla bağlı bu
prosesi dayandırdı. Cənab Prezident İlham Əliyev isə zamanın gərdişini və
ermənilərin pis vərdişini geriyə çevirdi. Qarabağ məsələsində tarixi ədaləti
bərpa etdi. Tarixdə ilk dəfə olaraq biz hansısa məsələni mübahisə predmetinə
çeviririk. Həm də ermənilərdən fərqli olaraq, biz özgə torpağından deyil,
tarixən bizim olan ata-baba yurdlarımızdan danışırıq”.
Prezident
tarixə və hüquqa əsaslanır
E.Kəlbizadə söyləyib ki, Zəngəzurun tarixi taleyi
hər zaman Azərbaycan ərazisində yaranmış dövlət və imperiyalarla birbaşa bağlı
olub: "Zəngəzur adlanan tarixi coğrafi məkan Eldənizlərin, Ağqoyunlularım,
Qaraqoyunluların, Səfəvilərin, Əfşarların idarəsində olub. XVIII əsrin
ortalarında bölgənin qərb hissəsinin böyük bir qismi Naxçıvan xanlığının, şərq
hissəsi isə Qarabağ xanlığının tərkib hissəsi olub. Mənbələrdə bu bölgəyə aid
əksini tapmış toponimlərin böyük əksəriyyəti türk dilindədir. Hətta ermənilərin
Qafqaza köçürülməsindən sonra, XIX əsrin 80-90-cı illərində belə, bölgənin
azərbaycanlı - müsəlman-türk əhalisi əksəriyyəti təşkil edib. Cümhuriyyət
dövründə Zəngəzur Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ərazisi olub. Zəngəzurun qərb hissəsinin Ermənistana verilməsinin tarixi
bəllidir. Sənədlərdə yazılanları, bu gün erməniləri himayə edənlər çox gözəl
bilirlər, oxuyub başa düşürlər. Bu baxımdan, cənab Prezident tarixi
torpaqlarımızdan bəhs edərkən, azərbaycanlıların o torpaqlara qayıtmasından
danışarkən, həm tarixə, həm də Ermənistanın imzaladığı üçtərəfli bəyanata -
hüquqa əsaslanır. Əgər sənəddə qaçqınların öz torpaqlarına qayıtması əksini
tapıbsa, deməli, həm də XX əsrin 80-90-cı illərində öz dədə-baba torpaqlarından
didərgin salınmış azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkünlərin də hüquqları bərpa
olunmalıdır”.
Rufik
İSMAYILOV