Şəhanə Hacıyeva özünə inamın sirlərini bölüşür

28.09.21 17:08 1785

Paralimpiya çempionu: "Nailiyyətlər qazandıqca "bacarar” deyənlər də təbrik etdi, "bacarmaz” deyənlər də”

Uşaq yaşlarında arzusu hüquq oxumaq olur. Qardaşını cüdoya aparıb-gətirən anasının yanında idman zalına getdikcə, məşqləri izlədikcə isə, idmana marağı yaranıb. Valideynlərinə "məni də idmana yazdırın”, qardaşının müəlliminə "mən də idmana gəlmək istəyirəm” deyib, aldığı cavablar isə "yox!” və "olmaz!” tipli olub. Ancaq bu gün idmandadır. Söhbət "Tokio-2020” Yay Paralimpiya Oyunlarında ölkəmizə ilk qızıl medal qazandıran Azərbaycan paracüdoçusu Şəhanə Hacıyevadan gedir.

Qeyd edək ki, əslən Cəbrayıl rayonundan olan Şəhanə 2000-ci ildə Sumqayıt şəhərində anadan olub.

"Qarşısını kəsmək istəmədim”

8 yaşlı Şəhanənin idmana gedən yolunun qarşısındakı ilk "yox”larla mübarizəsi ilə başlayaq. O, ilk olaraq anası Nəzakət Səmədovanı razı salır: "Mənim yanımda gedib-gəldikcə idmana marağı yarandı, məşqə getmək istədiyini bildirdi. Dedim ki, bəs hüquq oxumaq istəyirdin? İdmana getsə də, dərslərini də yaxşı oxuyacağına söz verdi. İdmanı istəməklə yanaşı, çox israrlı idi. Dedim ki, atanla danışaq”.

Atası İbadət Hacıyevin arzusu oğlunu idmanda görmək olur, qızının idmana getmək istədiyini eşidəndə isə, ilk dəfədən razılıq vermir: "Mən 7 yaşımdan idmanın içindəyəm. Müəyyən səbəblərdən idmanda özümü doğrulda bilmədim. Ona görə oğlum Səxavəti idmana davam etməsi üçün müəllim yanına qoyduq. Bir dəfə gördüm ki, Şəhanə ağlayır. Səbəbini soruşanda, dedi ki, mən də idmana getmək istəyirəm. Dedim ki, qız uşağısan, qohum-qonşu nə deyəcək? Ancaq çox istədiyini və israrını görəndən sonra idman müəllimi ilə danışdım, dedim yoxlasın. Qarşısını kəsmək istəmədim”.

Şəhanənin inadkarlığı

Şəhanə deyir ki, qız uşağı olduğu üçün ailəsinin ona idman qadağası qoyacağını düşünməyib: "9 yaşıma qədər qız uşağı olduğum üçün ailəm məni nədənsə məhrum etməyib. Bilirdim ki, idmana da qoyacaqlar. Sadəcə, bir az israrım və özümü göstərməyim lazım idi. Nəinki razı oldular, həm də dəstək göstərdilər”.

Müəllimi Fərid Ağakişiyevin sözlərinə görə, Şəhanə inadkarlığı nəticəsində idmana gəlib: "Qardaşının arxasınca gəlib-gedəndə həvəsi yaranmışdı. Valideynləri də, mən də bunun müvəqqəti həvəs olduğunu düşündük. Hər dəfə gəlib deyirdi ki, mən də məşq edim. Deyirdim ki, get, sabah gələndə, edərsən. Hər sabah gələndə məşq etmək istədiyini deyirdi, inadkarlığından əl çəkmirdi. O sabahların birində dedim ki, gəl, başlayaq. Fikirləşdim ki, oğlanlarla güləşdirirəm, oğlanlar onu yıxır, ağlayır, çıxıb gedir. Tam tərsinə oldu. İlk məşq günü oğlanlara qalib gəldi”.

"Həkim dedi ki, bu problemin həlli yoxdur”

Beləliklə, o, qısa müddətdə idman marağının keçici həvəs olmadığını sübut edir. 2011-ci ildə Milli Olimpiya Komitəsinin yeniyetmə üzvlərindən olur və bu yolda uğurla addımlamağa davam edir.

12 yaşında onda görmə problemi aşkarlanır. İlk getdiyi həkim "idman olmaz!” deyir: "Görmə problemi məndə anadangəlmə var. Uşaq vaxtı buna çox da fikir vermirdim. Zaman keçdikcə baş ağrılarım artırdı, lövhədə hərfləri qarışıq görürdüm, səhv yazdığım olurdu. Müəllimlərim valideynlərimə demişdilər ki, Şəhanə hərflərin yerini səhv salır, həkimə göstərsəniz, yaxşı olar. Həkim baxdı, dedi ki, gözündə problem var. Bildirdi ki, mənə idman olmaz. Buna çox pis oldum. Sonra başqa həkimə də getdik, bildirdilər ki, idmanın mənfi təsiri yoxdur və mən davam etdim. Həkim dedi ki, bu problemin həlli yoxdur, görmə qabiliyyətin getdikcə azalacaq”.

Şəhanə bu müddətdə də davam edir. 2015-ci ildə Bolqarıstanın paytaxtı Sofiyada keçirilən yeniyetmələr arasında cüdo üzrə Avropa birinciliyində iştirak edir, birinci yeri qazanır. 2016-cı ildə Türkiyənin Antalya şəhərində yeniyetmələr arasında cüdo üzrə Avropa kuboku yarışlarında iştirak edir, birinci olur. 2016-cı ildə Polşada yeniyetmə cüdoçular arasında keçirilən Avropa kubokunda isə üçüncü yerdə qərarlaşır.

"Artıq idmanlıq deyiləm”

Zaman keçdikcə Şəhanənin görmə problemi artır, olimpiya idman növlərində döyüşə bilməyəcək hala gəlir. 16 yaşında iştirak etdiyi yarışda isə çiynindən ağır zədə alır. F.Ağakişiyev deyir ki, Şəhanənin ən çətin dövrü də məhz zədədən sonrakı bir ay olur: "12 yaşında gözündə problem yarananda, bir az kompleksə düşdü. Eynək yazdılar, o da kömək etmirdi, görməsi zəifləyirdi. Ancaq psixoloji baryeri keçdi, həkim də dedi ki, davam edə bilər. Şəhanə davam edirdi, idmanda uğurlar qazanırdı. 2016-cı ildə iştirak etdiyi axırıncı Avropa birincliyində ağır travma aldı. 2 açıq əməliyyat keçirəsi oldu. Valideynləri də, mən də tərəddüd edirdik. Şəhanə də deyirdi ki, gözlərim zəifləyir, çiynim də belə, mən artıq idmanlıq deyiləm”.

Olimpiyadan Paralimpiyaya keçid

F.Ağakişiyev bildirdi ki, Şəhanəyə olimpiya cüdosundan paralimpiya cüdosuna keçid etmək təklif olunanda, ilk olaraq razılaşmır: "Paralimpiyaçımız İlham Zəkiyev də Sumqayıtdandır. Ona Şəhanənin vəziyyəti haqda danışanda, dedi ki, bəlkə özünü paralimpiyada sınasın. Ətrafda deyiləcək fikirləri düşünərək Şəhanə istəmədi. Ancaq biz onu inandırdıq ki, düz yoldayıq, heç kimə fikir vermə, paralimpiyada davam edək. Beynəlxalq həkim komissiyasına göndərdik. Paralimpiyada 3 qrup əlilliyi olanlar var. Birinci qrup tam görməyənlər, ikinci qrup zəif və xəstəliyi ağır olanlar, üçüncü qrup isə zəif görənlər. Şəhanə ikinci qrup oldu. 2017-ci ildən Milli Paralimpiya Komandasının üzvüdür”.

Paralimpiyaya keçiddəki bir aylıq çətin dövründən Şəhanə özü də danışdı: "Asan dövr deyildi, depressiyaya düşmüşdüm. Həmin çətin dövrü arxada qoyandan sonra düşündüm ki, mən niyə elə reaksiya verirdim? Gərək tez keçid edərdim, məşqləri dayandırmazdım. Mən dayanan vaxtlar rəqiblər məşq edirdilər”.

Fərid Ağakişiyevin sözlərinə görə, Şəhanə paralimpiyaya keçid dövründə də inadkarlıq nümayiş etdirib: "Paralimpiyaya keçəndən 8 ay sonra Portuqaliyada dünya çempionatı keçiriləcəkdi. Şəhanə də orda iştirak etməli idi. Ancaq əməliyyat olmuşdu deyə, həkimlər bildirdilər ki, 6 ay sonra məşqlərə başlaya bilər. Çiyni tam düzəlməli idi. Çiyni bərkitmək üçün xüsusi hərəkətlər və s. vermişdilər. Həmin hərəkətləri daha çox edirdi, ləngitmirdi. Deyirdi ki, qoy, tez sağalım. İradəsi məni inandırdı ki, onunla axıra qədər getmək olar. 2 ay məşq edib yarışa qatıldı”.

Qısa müddət məşq etməsinə baxmayaraq, Şəhanə Portuqaliyada keçirilən dünya çempionatında iştirak edir və dünya ikincisi olur.

Daha sonra 2019-cu ilin mayında Bakıda beynəlxalq Qran-Pri yarışına qatılır və bütün rəqiblərini məğlub edərək fəxri kürsünün ən yüksək pilləsinə yüksəlir. Bundan üç ay sonra Özbəkistanın paytaxtı Daşkənddə keçirilən analoji turnirdə də birinci olur. 2021-ci ilin mayında Bakıda baş tutan növbəti Qran-Pridə isə üçüncü yerə çıxır. Sonuncu və ən önəmli qələbəsinə isə "Tokio-2020” Yay Paralimpiya Oyunlarında nail olur.

Şəhanə sonuncu yarışda qalib gələcəyinə isə öncədən inanırmış: "Yarışa necə hazırlaşmaq çox önəmlidir. Biz bu yarışa müəllimimlə çox ciddi hazırlaşmışdıq. Yarışa qatılanda, artıq medalla dönəcəyimi bilirdim. Sadəcə, hansı medal olacağını dəqiq deyə bilməzdim (Gülür). Məşqlərimizə əsasən, qızılı düşünürdüm, amma yarış belədir ki, xırda bir məsələyə görə qızıl olmaya da bilərdi”.

Bildirək ki, "Tokio-2020” Yay Paralimpiya Oyunlarından sonra Şəhanə ölkə başçısı İlham Əliyevin sərəncamı ilə 1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə” ordeni ilə təltif olundu.

"Deyirdilər ki, fikir vermə, elələri çox olacaq”

Gözlərində zəiflik aşkar olunandan sonra idmana davam edən Şəhanəyə "Gözləri zəifdir, bacarmayacaq” kimi sözlər deyənlər çox olub. Şəhanə bu motivasiyadan salan fikirlərlə necə mübarizə aparmasından da danışdı: "Bilirdim ki, məndə bu problem var. Davam etməli idim və edirdim. Ancaq ətrafdan gözümün zəifliyini əsas gətirib bacarmayacağımla bağlı çox söz eşidirdim. Elə fikirlər olurdu ki, özüm fikir vermirdim. Bəzən elə şeylər eşidirdim ki, daha dərinliyə gedirdi, valideynlərlə danışırdım, deyirdilər ki, fikir vermə, elələri çox olacaq. Yaxud müəllimə deyirdim, deyirdi ki, sən onlara baş qoşma. Mənim üçün əsas olan onlar yox, ailəm, müəllimim idi. Onlar mənə inanırdılar, dəstək olurdular. Onların inamı məndə bunu bacaracağıma inam yaradırdı. Belə-belə həmin fikirlərin mane olmasına imkan vermədim və irəlilədim. Nailiyyətlərim olduqca "bacarar” deyənlər də təbrik etdi, "bacarmaz” deyənlər də”.

Nəzakət xanım deyir ki, ətrafın reaksiyalarının qızına maneə olmaması üçün daim onun yanında olublar: "Hələ Şəhanəni yeni idmana qoyanda ətrafda çox adam deyirdi ki, qız uşağıdır, gələcəyi, ailə qurmağı, ana olması və s. var. Deyirdilər ki, məktəbdə yaxşı oxuyur, idmandan çıxar. Deyirdim ki, yox, mən qızımı o kürsüdə görürəm, axıra kimi gedəcək. Gözləri zəifləyəndən sonra da ona çox söz deyən olurdu, istər-istəməz eşidirdi. Həmişə deyirdik ki, ətrafa fikir vermə, ancaq irəli. Gözün zəifliyi sənin üçün əngəl olacaq məsələ deyil. Ürəkdən inanırdıq ki, bacaracaq”.

Şəhanə bildirdi ki, ətrafda deyilənlərə fikir versəydi, hər şey daha çətin olardı: "Mən bu yola çıxanda bilirdim ki, bacarsam da, bacarmasam da, ailəm mənim yanımda olacaq. Hər şeyi öz iradəmə, gücümə buraxdılar, dəstək göstərdilər. İnsanın özü iradəli, güclü olmalıdır. Amma valideynlərin, müəllimin dəstəyi olmasa, çətinlikləri dəf etmək daha çətin gələrdi. Ona görə deyirəm ki, bu nailiyyət tək mənim yox, həm də ailəmin, müəllimimindir”.

"Maneə yaranan kimi dayanmaq olmaz”

Şəhanə öz təcrübəsindən çıxış edərək deyir ki, maneə bəhanə olmamalıdır: "Müəllimimin bir sözü var. Bəzən məşqdə "getmir”, "alınmır” deyirik. Müəllim deyir ki, hədəfə gedən yolda "alınmır” sözü yoxdur, axıra qədər getmək lazımdır. Ya davam etməlisən, ya da saxlayıb başqa sahədə özünü yoxlamaq daha məsləhətdir. Tam heç bir yerdə alınmır deyə bir şey yoxdur. İdman alınmırsa, özünü başqa sahələrdə sınaya bilərsən. Mən özümü idmanda görürəm. "Bacarmıram” sözü yoxdur. Hər hansı maneə yaranan kimi dayanmaq olmaz. Bəhanə tənbəl adamların işidir. Məndə bəhanə yoxdur. Maneələr heç bir qadın üçün bəhanə olmasın. Çətinlik də görəcəklər, ağrı da olacaq, amma yaxşı nəticə əldə edəcəklər”.

Şəhanənin anasına dərsləri yaxşı oxuyacağı ilə bağlı verdiyi sözə gələk. Deyir ki, idmanla bir yerdə dərsləri də yaxşı oxumaq cəhətdən bir az çətinlikləri olsa da, anasına verdiyi sözü tutmağa çalışıb: "Həm anama söz vermişdim, həm özüm də oxumaq istəyirdim. İdman, məşqlər öz yerində, dərslərdən diqqətimin yayınmaması üçün çalışırdım. İdmanda davam etdiyim üçün hüquq təhsili almadım. Hazırda Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasının 5-ci kurs tələbəsiyəm”.

"Arzularım idmanla bağlıdır”

Şəhanə hələ ki idmanda davam edir, gələcək planları da bu istiqamətdədir: "Yaşım azdır, hələ idmana davam etmək lazımdır. Paris olimpiadasına lisenziya qazanıb himnimizi orada da səsləndirməyi düşünürəm. Ancaq idman elədir ki, müəyyən müddət sonra yəqin ki uzaqlaşmalı olaram. O zaman özümü sosial-ictimai işlərdə sınamaq istəyirəm. Hələ ki planlarım, arzularım idmanla bağlıdır”.

Məşqçi Fərid Ağakişiyev sonda bildirdi ki, evlərdə Şəhanə kimi qalib qızlarımız çoxdur: "Valideynlər öz övladlarına güvənmirlər, ya da elə həmin xanımlar özləri hansısa əlilliklərini kompleks edib evdən çıxmırlar. "Qızdır” deyirlər, idmanı kişi işi kimi bilirlər və s. Ətrafın fikirlərini də düşünənlər olur. Ona görə çox qaliblər hələ evlərə qapalıdır”.

Aygün Asimqızı

Kaspi.az

Qeyd: Bu yazı Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü ilə icra edilən, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, BMT-nin Əhali Fondu və BMT-nin İnkişaf Proqramının birgə həyata keçirdiyi "Əlilliyi olan qadınların və Qarabağ müharibəsi veteranlarının hüquqlarının və rifahının təmin edilməsi” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.