“İndi Amerikada aldığım maaşı Azərbaycandan çıxanda qazanırdım” - Gör-götür
Vüsal İbrahimli: "Əvvəllər ayda 200 şirkət işlə bağlı yazırdısa,
"Facebook”dan sonra bu rəqəm 2 dəfə artdı”
Amerikada təhsil almaq arzusu olur, ancaq Azərbaycanda təhsil alır.
Buna baxmayaraq, karyerası gözlədiyindən sürətli və uğurlu davam edir. Həm də
ailə qurur, iki uşaqla Amerikada təhsilin asan olmayacağını düşünür. Ancaq işlə
bağlı tez-tez Amerikaya səfər edir. Bir gün isə Amerika xəyalını
gerçəkləşdirmək qərarı verir və ailəsi ilə birlikdə bu ölkəyə köçür.
"İndi Amerikada aldığım maaşı Azərbaycandan çıxanda qazanırdım. O cür
şəraiti sırf Amerika xəyalına görə qoyub gəlmişəm” deyən müsahibimiz "Facebook” şirkətinin baş ofisində
korporativ maliyyə üzrə analitik vəzifəsində çalışan həmyerlimiz Vüsal
İbrahimlidir.
- Karyeranıza nəzər salanda
aktiv biri olduğunuz görünür. Maraqlıdır, bu, məktəb illərində də belə olub,
yoxsa universitetdən sonra daha aktiv olmusunuz?
- Məktəb vaxtı da aktiv şagird olmuşam, dərslərimi yaxşı oxumağa, əla
qiymətlər almağa çalışırdım. Düzdür, 10-11-ci siniflərdə ali məktəbə
hazırlaşdığım üçün heç də bütün fənlərdən qiymətlərim əla olmurdu, ancaq buna
çalışırdım. Astronomiyaya böyük marağım var idi, coğrafiyanı çox yaxşı
oxuyurdum. Ancaq bakalavr təhsilini İqtisad Universitetində almışam. Həmin
ərəfədə universitetdə Xüsusi İstedadlar Qrupu (XİQ) açıldı və mən orda təhsil
alan ilk tələbələrdən oldum. Ondan sonra daha da aktivləşdim. Bir də mənim
kumirim var idi, ona baxıb həvəslənirdim.
- Maraqlıdır, o kumir kim
idi?
- Bu mənim kiçik dayım olub. Mən universitetə hazırlaşdığım dönəmdə o,
Avropada təhsil alırdı. Valideynlərim ixtisas seçimində dayımla
məsləhətləşməyimi istəyirdilər. Aramızda yaş fərqi az olduğu üçün
dayımla çox yaxşı anlaşırdıq. 2000-ci ildə mən İqtisad Universitetinə qəbul
olanda, o da Harvard Universitetində təhsil qazandı. 1999-cu ildən 2009-cu ilə
qədər dayım həyatımda önəmli rol oynadı. Bir çox işlərdə onunla
məsləhətləşirdim. Sahəmiz fərqli olduğu üçün zamanla bu məsləhətlərə ara
verildi. Sonra artıq mən başqalarının həyatında rol oynamağa başladım.
- Atanızla bağlı da
danışaq. Ona kitab da həsr etmisiniz...
- Bunu özüm qeyd
edəcəkdim (Gülür). Çünki atam mənə qarşı çox tələbkar və güvənli idi.
Məni bir şəxsiyyət kimi yetişdirdiyi üçün və etdiyi fədakarlıqlara görə 50
illik yubileyini keçirdim və haqqında kitab yazdım.
- Atanızın tələbkarlığından
danışaq...
- Tələbkar və güclü vizyon yaradan adamdır. Onun tələblərini yerinə
yetirməyəndə, günüm qara olurdu (Gülür). Həmişə məktəbə və hətta universitetə
belə, gəlib dərslərimlə maraqlanırdı. Müəllimlərimə deyirdi ki, əgər Vüsal
oxumasa, ayaqqabınızı çıxarıb başına vurun. Onun bu sözü bütün məktəbdə
yayılmışdı. Özü istədiyi ali təhsili ala bilməmişdi, kolleclə kifayətlənmişdi, ancaq
mənim üzərimdə tələb qoyurdu, deyirdi ki, pullu-pulsuz fərq etmir, ən yüksək
fakültəyə girməlisən, nə lazımdır dəstək olacam. Mən 2000-ci ildə İqtisad
Universitetinin beynəlxalq iqtisadi münasibətlər fakültəsinə qəbul oldum. O
vaxt üçün prestijli və çətin qəbul olunan fakültələrdən idi.
- Ödənişli təhsil aldınız,
yoxsa?
- Ödənişli idi, ancaq qaçqın olduğumuz üçün təhsil haqqı ödəmirdim.
XİQ-də oxuduğum üçün isə rektor təqaüdü alırdım.
- Bəs magistr təhsili?
- Magistr təhsilimi Xəzər Universitetində Biznesin idarə edilməsi
üzrə aldım. Təhsil haqqımı isə Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi
ödədi.
- Niyə?
- O vaxt İqtisad Universitetində rektorumuz keçmiş rabitə naziri Əli
Abbasov idi. O, biz dördüncü kursda oxuyanda nazir təyin olundu. XİQ-i o
yaratmışdı. Bildirmişdi ki, XİQ-də ən aktiv, yüksək nəticə göstərən, nümunəvi
tələbələrin xaricdə təhsil alması, yaxud ölkədə güclü universitetlərdə
oxumaları üçün təhsil haqqı cəhətdən kömək ediləcək. Mən Xəzər Universitetində
magistr təhsili üçün qəbul olanda, Əli müəllimə məktub yazdım, nazirlik
tərəfindən mənim təhsil haqqım təqaüd proqramı formasında universitetə
ödənildi. 2004-2007-ci illərdə Xəzər Universitetində magistr təhsili aldım. Ona
görə uzun oldu ki, arada təhsilimi dayandırıb hərbi xidmətə getdim, qayıtdıqdan
sonra davam etdim.
- Bir çox hallarda təhsili
yarımçıq qoyub hərbi xidmətə getmirlər, iş, təhsil cəhətdən arada fasilə
olmasını istəmirlər...
- Hərbi xidmət dövrü mənə əsgərliklə yanaşı, yaxşı iş təcrübəsi də
qazandırdı. Çünki mən həmin dövrdə Müdafiə Nazirliyinin nəzdində bir idarədə
ingilis, rus, türk dillərində əsgər-tərcüməçi olmuşam.
- Tərcümə işini də
bilirdiniz?
- Mən bakalavr təhsili aldığım dönəmdə könüllü olaraq İqtisad
Universitetinin elm şöbəsində tərcüməçi çalışırdım. Eyni zamanda ingilis dili
müəllimimizin və dayımın məni cəlb etdiyi könüllü layihələrdə tərcüməçi
işləyirdim. Tərcüməçi kimi fəaliyyətim əsgərliyə gedənə qədər çox olmuşdu.
- Ölkə xaricinə çıxmağınız,
fərqli ölkələrin iş təcrübəsi ilə tanışlığınız nə vaxt oldu?
- Tələbəlik illərindən sonra Avropada yay məktəblərində çox olmuşam.
Mən getdiyimdə həm də ölkəmizin təbliğatını aparırdım. Çoxlu təqaüdlü yay
universitetlərində iştirak etmişəm. Onlardan ən yadda qalanı İsveçrədəki
ETH-Surix (İsveçrə Federal Texnologiya İnstitutu) olub. Nəinki Azərbaycan,
ümumiyyətlə, Orta Asiya, Şərqi Avropa, Orta Şərq – bütün bu regiondan bircə mən
seçilmişdim. İsveçrədə Albert Enşteynin oxuduğu, həm də dərs dediyi
universitetdə qalıb işləmək və oxumaq təklif olundu. O təklifi qəbul etməməkdə
böyük səhv etdiyimi düşünürəm. Azərbaycanı orda heç kim tanımırdı. Ölkəmizə
qayıdana yaxın hamı mənə "Mister Azərbaycan” deyirdi. Adımı deyə bilmirdilər,
"Azərbaycan” deyə çağırırdılar. Qayıtdığımda mənə iş təklif edən şəxs dedi ki,
güclü təbliğat bacarığın var, sən gələnə qədər heç kim ölkənizi tanımırdı, indi
hamı "Azərbaycan” deyir. Sonra dəb düşdü, hamı orda bir-birini ölkəsinin adı
ilə çağırmağa başladı.
Sonra da işlədiyim, magistr təhsili aldığım dönəmdə də ölkə xaricində
təlimlərə, kurslara tez-tez göndərirdilər. Demək olar ki, hər üç aydan bir ölkə
xaricinə gedirdim.
- Azərbaycandakı karyeranız
nə vaxt başladı?
- Bakalavr təhsilimi bitirdikdən sonra Azərbaycanda "AXA MBASK”
sığorta şirkətində və "Azersun Holding”də çalışdım. Sonra hərbi xidmətə getdim.
Qayıtdıqda isə Amerika bankı olan "TBC kredit”in Azərbaycan nümayəndəliyində
işlədim. Sonra audit karyeram başlayıb. Təxminən 6-7 il qlobal audit
şirkətlərində çalışdım. Eyni zamanda Azərbaycanda bir neçə beynəlxalq audit
şirkətinin nümayəndəliyinin açılmasında birbaşa əməyim olub. Sonra Dünya
Bankının Bakı ofisinin Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi ilə birlikdə həyata
keçirdiyi layihədə maliyyə meneceri olaraq çalışmışam. XİQ-də və MBA
fakültəsində 3 ilə yaxın ingilis dilində mühasibatlıq, maliyyə, sığortadan dərs
keçmişəm. Amerikaya gəldiyimdə isə "Oxfam”ın Azərbaycandakı ofisində ölkə üzrə
maliyyə meneceri kimi çalışırdım.
- Bəs Amerikaya getmək
fikrinə nə vaxt gəldiniz?
- Mən həmişə Amerikada - Harvard, Stanford kimi universitetlərdə
oxumaq istəyirdim. Universitetə qəbul olduğum ilk ildən belə fikrim var idi.
Azərbaycanda təhsil alandan sonra karyeram gözlədiyimdən də sürətli və uğurlu
davam etdi. Həm də ailə qurduqdan sonra iki uşaqla Amerikada təhsilin asan
olmayacağını düşündüm. Ona görə, Azərbaycanda davam etdim. Ölkəmizdə olanda,
işlə bağlı Amerikaya gəlib-gedirdim. Dünya Bankının layihəsində çalışırdım,
Amerikaya treninqlərə göndərirdilər. Bir müddət sonra fikirləşdim ki, Avropanı
gəzdim, Azərbaycanda yaxşı iş təcrübəsi qazandım, artıq Amerikanın zamanıdır. Gördüm
ki, ailə ilə gəlib orta ştatlardan başlaya bilərəm. Amerikaya risk edərək
gəldim. Təkbaşına ayaqda qalmağa çalışdım. Təbii ki Azərbaycanda öz şirkətim,
layihələrim var idi. Burdan ora işləyirdim, ordakı işlərin bir qismini bura
köçürdüm, ona görə ayaqda qala bildim. Onu deyim ki, indi Amerikada aldığım maaşı Azərbaycandan çıxanda qazanırdım. O
cür şəraiti sırf Amerika xəyalına görə qoyub gəlmişəm.
- Azərbaycanda da şirkət
qurmuşdunuz?
- Audit sahəsində 4 il çalışdıqdan sonra - 2011-ci ildə öz yerli
audit şirkətimi qurdum və sonra həmin şirkət qlobal audit şirkətlərindən
birinin nümayəndəliyinə çevrildi. Universitetdə dərs demişdim, auditlə bağlı
fərqli şirkətlərdə ("BDO”, "Moore Stephens”, "Nexia”) çalışıb təcrübə
yığmışdım. Ona görə belə bir şirkət qurmuşdum.
- Amerikaya gedəndə iş var
idi, yoxsa tapdınız?
- İlk olaraq Virciniya ştatına gəldik. 4-5 ay işləri araşdırdım, iyun
ayında getdik, dekabrda öz işimi qurdum. O işdə çox yaxşı nəticə əldə etdik.
Virciniyada azərbaycanlıların konsaltinq şirkətini qurduq. İki il orda yaşadıq.
Sonra ailəmlə Kaliforniyaya köçmək qərarı verdik. 4 ildir ki, Kaliforniya
ştatındayıq. Kaliforniyaya gəldikdə bir neçə qısamüddətli layihələrdə
çalışdıqdan sonra iki qrup yoldaşımı Azərbaycandan dəvət etdim. Onlardan biri
ilə Silikon Vadisində "Senpex” startapını qurduq. Həmin şirkət 3 ildir ki,
fəaliyyət göstərir. Hazırda həmin şirkətdə çoxlu azərbaycanlılar çalışırlar.
Sonra isə digər qrup yoldaşım və bir Amerika vətəndaşı ilə birlikdə üçümüz
borcların idarə olunması ilə bağlı startap qurduq. Orda həm təsisçiyəm, həm də
maliyyə və əməliyyatlar üzrə müavin vəzifəsindəyəm. O startapda da
fəaliyyətimiz davam edir.
- Amerikada şirkət qurmaq
üçün çox maliyyə lazım oldu?
- Maksimum 500 dollar xərci var. O pul qeydiyyatdan keçmə və s.
işlərə sərf olunur. Şirkətin illik qeydiyyat-saxlama xərci isə 50-200
dollardır.
- Amerikada Stanford
Universitetində data analizi və elmi üzrə ixtisasartırma dərəcəsində
təhsilinizi davam etdirirsiniz. Bu bir az fərqli sahədir...
- Amerikaya gələndə azərbaycanlı alim, professor Lütfi Zadə ilə
görüşdüm, məsləhətlərini aldım. Elə bir ərəfə idi ki, Silikon Vadisinə yeni
gəlmişdim. Gah startap qurmaq, gah da proqramist olmaq istəyirdim. Lütfi Zadə
bizə dedi ki, artıq kompüter elmləri öyrənməyin, bu, artıq adi ixtisasa
çevrilib. Dedi ki, informasiya elmi (data elmi) deyə yeni bir ixtisas meydana
gəlib. Hansı ki data analitikası da onun içərisində gedir. Onun həmin fikri
mənə qəti qərar verməyə kömək etdi. Ona görə belə bir təhsil almaq fikrinə
gəldim.
- İnsanın işinin, vəzifə
artımının xarakterinə bağlılığından da danışaq. Məsələyə sizin təcrübənizdən
yanaşaq.
- Məktəbdə oxuyanda da,
tələbə vaxtı da, işlədiyim yerlərdə də həmişə aktiv, üzdə olmuşam. Gözə girməyə
meyilli deyiləm, amma belə görürəm ki, özümdən asılı olmayaraq gözə girirəm.
Harada olsam, məni önə çəkirlər. Uşaq vaxtımdan bu yana həmişə hara getmişəmsə,
düşünürəm ki, məni olduğumdan yüksək qiymətləndiriblər. Məsələn, 24 yaşım olanda
mən bir audit şirkətində assistent idim, başqa qlobal audit şirkətinə
müsahibəyə getdim, məni baş auditor götürdülər. Sonra 27 yaşım olanda başqa
qlobal audit şirkətinə menecer işi üçün müraciət etmişdim, məni direktor
götürdülər. "Azersun”da 9 ay işlədikdən sonra məni "ANS press”ə rəhbər olmaq
təklif etdilər. "Azersun”da işləyəndə, sığorta, lizinq şirkətlərinə müsahibəyə
getmişdim, direktor qoymaq istəyirdilər. O vaxt isə cəmi 20-21 yaşım var idi.
Vaşinqtonda Amerika-Azərbaycan Ticarət Palatasında adi işçi kimi təcrübə keçmək
üçün getmişdim. Onlar məni sədr müavini götürmək istədilər. Lakin, viza
məsələsinə görə o iş alınmamışdı. Bir neçə gün öncə Silikon Vadisinin başqa bir
nəhəng şirkəti məni orta işçi vəzifəsi üçün müsahibəyə çağırdı, müsahibədən sonra
menecer vəzifəsi təklif etdilər. Savad, bilik, təcrübə öz yerində, amma
xarakter də önəmlidir. İnsan hara getsə, xarakterini də özüylə aparır.
Düşünürəm ki, mənim bu cür irəli çəkilməyimdə xarakterimin, özümə əminliyimin,
risk etməyə meylli olmağımın da rolu böyükdür. Məndə olan bu qabiliyyəti ilk
olaraq babam üzümə demişdi. O vaxtı mən ən çox atam və kiçik dayımla
məsləhətləşirdim. Babam bir dəfə məni qırağa çəkərək səmimi şəkildə dedi ki,
mənə elə gəlir sənin artıq kiminsə məsləhətini almağına gərək yoxdur, özün hər
işi hamıdan yaxşı bilir və edirsən. Özünə oxşa və belə də davam et. O vaxtdan
sonra mən həyatımda çox qərarları təkbaşına verməyə başladım.
- Bəzən kadr çox sürətli
irəliləyəndə rəhbəri onu qəbul etmir, bu irəliləmə onda qıcıq yaradır. Belə
hallarla üzləşirsiniz?
- Deyirlər ki, Azərbaycanda rəhbərlik hansısa kadr çox tez
yüksələndə, onu qəbul etmir, təhlükə hesab edir. Amerikada da elədir. Burda çox
layihələrdə işlədim, həmişə rəhbərlər
məni özlərinə təhdid hesab edirdilər. Onlarla cəmi 2-3 ay işləyə bilirdim.
Ancaq həmişə rəhbərimin rəhbəri mənim tərəfimi tuturdu. Bu da göstərir ki, haqsız
deyildim.
- "Facebook”da işə
düzəlməyiniz necə oldu?
- Şirkət mənimlə agentlik vasitəsilə əlaqə saxladı. Birinci
müsahibədə dedilər ki, sizi ikinci müsahibəyə dəvət edəcəyik. Dedim ki, mənə
başqa yerlərdən təklif var, bunu bu gün-sabaha gözləyirəm. Bir gün keçəndən
sonra birbaşa işə dəvət etdilər. Burda işə düzəlmək asan oldu. Müqavilə ilə
işləyirəm. Bir dəfə müqaviləmi uzatdılar, indi də uzatmağı təklif edirlər.
- İş təklifi çox olur?
- "Facebook”da
işlədiyimi "Linkedin” profilimdə qeyd edən kimi "Google”, "Amazon” kimi
şirkətlər mənə yazmağa başladılar. Əvvəllər
ayda 200 şirkət işlə bağlı yazırdısa, "Facebook”dan sonra bu rəqəm 2 dəfə artdı.
O qədər yerdən zəng edirdilər ki, "Linkedin”də iş axtarmadığımı qeyd etdim,
çünki müraciətlərin hamısına cavab verə bilmirdim. "Google”, "Amazon” məni
müsahibə etdi, amma qərar verməmişəm, hələ ki "Facebook”da qalmağı düşünürəm.
Silikon Vadisində "Facebook” la yanaşı, ən yaxşı iş yerləri sayılan"Google”,
"Linkedin”, "Salesforce” kimi şirkətlərdən təklif olarsa, fikirləşə bilərəm.
Azərbaycanda aldığım təhsil və yığdığım təcrübə ilə burda çox böyük
işlər ortaya qoymuşam. Azərbaycandakı qlobal audit şirkətləri mənə çox yaxşı
təcrübə qazandırmışdı. Üstəlik ölkəmizdə oxuduğum hər iki universitetin təhsili
yüksək idi. Amerikanın təxmini 5000 universiteti var, mənim Azərbaycanda
oxuduğum universitetlərdə aldığım təhsil onların 4500 universitetinin
təhsilindən yaxşı olmuşdur deyə düşünürəm.
- Silikon Vadisi ilə bağlı
məlumatlandırma xarakterli bir layihəniz olmalıdır. Onunla da bağlı məlumat
verərsiniz.
- "Silikon
Vadisi”nə yeni gəldiyimdə bura ilə bağlı bir layihə etmək istəyirdim. "Silicon
Valley for Dummies”– Bilməyənlər, anlamayanlar üçün Silikon Vadisi. O vaxt
vatsapda 5 nəfərlik qrupa başladıq. 4 ilin içində ancaq şəxsi tanışlıqlarla
üzvlərimiz 40-50 nəfər oldu. Silikon Vadisinə gəlmək istəyənləri və
maraqlananları o qrupa əlavə edirdik. İndi o qrupun sosial şəbəkə səhifəsini və
qrupunu yaratmışıq. İnsanlar o səhifəyə üzv ola bilərlər. Biz o səhifədə
Silikon Vadisi haqqında anlayışı olmayanların bura gəlmək, burdakı iş
imkanları, şirkətlər və s.lə bağlı məlumatlar verəcəyik və yeni ideyaları və
startup açmaqla bağlı təklifləri nəzərdən keçirəcəyik.
- Silikon Vadisində qalmaq elə
də asan deyil. Belə mühitdə dəstək olanlar oldumu?
- Onlar təbii
ki, mənim ən çətin günlərimdə fiziki cəhətdən ola bilməsələr belə, mənəvi
cəhətdən yanımda olan dostlarımdı. Onların dəstəyi olmadan mən bu amansız
rəqabət mühitində çox qala bilməzdim.
- Silikon vadisində - güclü
rəqabət olan bir yerdə çalışan şəxs kimi gənclərə məsləhətiniz nə olardı?
- Çalışsınlar
həmişə texnika və innovasiya ilə bağlı gündəmi izləsinlər. İxtisas seçimində çoxlu
araşdırma etsinlər. Python proqramlaşdırma dilini və SQL sorğu dilini
öyrənsinlər, Amerikada artıq orta məktəblərdə və bütün top universitetlərdə
ixtisasından asılı olmadan Python proqramlaşdırma dilini tədris edirlər. Bu
dilləri bilən insanlar Amerikada 2-3 il təcrübə yığmaqla 150-200 min dollar
maaş alırlar. Bu ixtisas data üzrə analitik və ya data üzrə elmi işçi kimi
adlanır. Bu sahədə dünyada görünməmiş ekspert qıtlığı var. Data (xam məlumat)
çoxdur, analiz edib şirkətlərə faydalı məlumat verə biləcək ekspertlər isə
azdır.
Artıq, dünyada istənilən sahədə texniki biliklər tələb olunur.
Texnika artıq adi və orta insanın gördüyü işləri sürətlə əvəzləyir. Analitik və
yaradıcı ixtisaslar seçsinlər və həmişə özlərinə güclü mentorlar tapsınlar. Mən
şəxslən çox insana mentorluq etmişəm. Bir insana bir dəfə söz deməklə o yolu
axıra kimi gedə bilməz, ona yaxşı mentor lazımdır.
- Sonuncu sualım sizə bir
ata kimi olacaq. Siz öz övladlarınıza atanız sizə yanaşdığı kimi yanaşırsınız,
yoxsa necə?
- Düşünürəm ki,
övladlarım məndən çox şanslıdırlar. Çünki, elmin və texnologiyanın mənbəyi olan
yerdə böyüyürlər. Mən də onlarla atam kimi tələbkaram, lakin ixtisas
seçimlərini qabiliyyətlərinə buraxmışıq. Çoxlu məşğələlərə yazdırmışıq, indidən
proqramlaşdırma, data analitikası və şahmat kimi beyni güclü çalışdıran
sahələrə sövq etdiririk. Evdə
Azərbaycan dilində danışmağımıza baxmayaraq, onları Azərbaycan Mədəniyyət
Mərkəzimizdəki Azərbaycan dili dərslərinə göndəririk.
Aygün Asimqızı