İnternetin “qoruyucu mələk”ləri - Texnologiya
Sosial şəbəkələrdə qırılan şifrələrin bərpa olunması, izləyici
sayının artırılması, sosial şəbəkə hesablarının güvənliliyinin qorunması işləri
ilə bağlı mütəxəssisdir. Deyir ki, əgər kiminsə profili qırılırsa, bu öz səhvinə
görə olur. Çünki sosial şəbəkələr heç kimə o boşluğu yaratmağa imkan vermir. Müsahibimiz
sosial şəbəkələrlə bağlı İT mütəxəssisi, Aztagram MMC-nin rəhbəri Sahib
Rzayevdir.
Qeyd edək ki, müsahibimizin dünyaca tanınmış aşpaz-qəssab Nüsrət Gökçə
ilə də əməkdaşlığı olub.
- Bu sahədə ilk işinizi və qazancınızı xatırlayırsınızmı?
- Hərbi xidmətdən sonra ilk işimiz dostum Nurəddin Cəfərovla birlikdə
oldu. Təsadüfən bir xanım yazdı ki, "facebook”uma girə bilmirəm. Onun səhifəsini
qaytardıq. Xanım deyəndə ki borcumuz nədir, qiymətlərlə bağlı məlumatımız
olmadığı üçün 30 manat dedik. O məbləği də iki hissəyə böldük. İlk qazancımız
15 manat olub. Ondan sonra instagramda fəaliyyət göstərdik. İtirilən şifrələri
geri qaytarır, izləyici toplayırdıq.
- Bəli. Şou-biznesin 60-70 faizi illərdir bizlə işləyir. Onların izləyici saylarını, bəyənmə sayını süni şəkildə artırırıq.
İT sahəsində məni ən çox tanıdan Kamil Zeynallıdır. Onun səhifəsi
bağlananda, Azərbaycanda müraciət etmədiyi insan qalmamışdı. Səhifəni biz
aktivləşdirdik. Bundan sonra müştərilərim daha çox artdı. Səhifələrini bərpa
etdiyim məşhurlar mənə çox dəstək oldu. İşimizi tanıtmaq üçün kiməsə pul verib
reklam etdirməmişik. Əziyyətimiz öz bəhrəsini verdi. Aztagram MMC olaraq dostum
Nurəddinlə rəsmi şəkildə tam fəaliyyət göstərməyə başladıq.
- Heç vaxt yaxşı olmayıb. Bir səhifəni sona qədər oxuya bilmirdim.
Özümü məcbur etsəm də, alınmırdı. Amma oxumaq yaxşıdır. Atam həmişə deyirdi ki,
hər kəsdən müsbət mənada nə isə oğurla. Valideynlərim oxumamağıma görə məni çox
incidirdilər. Amma oxumağa marağım olmadı və bacarmadım. Əslində bu sahəyə gələndə
də çox çətinliyim oldu. İnsan keçmişini danmamalıdır. Vaxt olub ki, ailəmdən
gizlin daş daşımışam, yanacaq doldurma məntəqəsində işləmişəm, ofisiant kimi fəaliyyət
göstərmişəm. Düşünürəm ki, hər bir insan çətinliklə üzləşir. Ya yaxşını öncə
görür, əziyyəti sonra çəkirsən, ya da əvvəlcə əziyyət çəkirsən, sonra yaxşı
olur.
- Həmişə istəmişəm ki, çoxlu pul qazanım. Elə gün olub ki, iki-üç işdə
işləmişəm. Alın təri ilə çalışdığım zaman qazancım ən böyük motivasiyamdır. Əvvəllər
çətinliklərimiz olsa da, bu gün bütün işlərimiz rəsmidir. Profillərin bərpasını,
yenidən aktivləşdirilməsini, fake hesabların bağlanmasını şəxsin özünün
iştirakı ilə edirik. Biz metro stansiyası çıxışlarında, ayaqüstü iş görmürük.
Ofis açmaqda məqsəd o oldu ki, fəaliyyətimiz rəsmi formada olsun. Çünki bu sahədə
dələduzluq çoxdur.
- Ən çox
müraciətlər başqaları tərəfindən hesabların ələ keçirilməsi, ya da sosial şəbəkə
tərəfindən səhifənin deaktiv edilməsi ilə bağlıdır. Əslində sosial şəbəkələr o
boşluğu heç kim üçün yaratmayıb ki, kimsə gəlib Əlinin, yaxud Vəlinin profilini
qırsın. O boşluğu yaradan istifadəçilərdir. İnsanların boş maillər, sadə şifrə
qoyması səbəbindən bu problem yaranır. Məsələn, Aytən Əliyeva (ad şərtidir)
şifrə qoyur. Əsasən Aytənin profilini ona yaxın adamlar qıra bilir. Aytənlə
bağlı düşünür ki, bunun ad günü və təvəllüdü nədir? İstifadəçilər daha çox şifrəyə
doğum tarixlərini yerləşdirirlər. Beləliklə, profil ələ keçirilir və qırılır.
İnstagramda da müəllif hüquqları var. 13 yaşdan kiçik uşaqların istifadəsi
qadağandır. Bizim ailələr özləri uşağın səhifəsini açır və instagram bunu
bağlayır. Yaxud "18+” səhifələri instagram özü bağlayır. Bizə üz tuturlar, biz
də rəsmi şəkildə instagrama müraciət edirik, sənədlərlə sübut edirik və bərpa
olunur.
- Çətin şifrə qoyulmalıdır.
Onsuz da sosial şəbəkə şifrəni yazarkən çətin və ya asan olması barədə sizi məlumatlandırır.
Simvollardan çox istifadə etmək lazımdır. Bəzən normal şifrəsi olanın da
hesabını qırırlar və bizə müraciət edirlər. Sadə insanlar tərəfindən linklər
yaradılır və maillərə, mesaj bölmələrinə göndərilir. Yazırlar ki, instagram tərəfindən
hesabınız rəsmiləşdirilir. Bura tıklayanda səhifənizə göy işıq gələcək. Səhifənin
rəsmiləşdirilməsi pulludur. İnstagramın heç kimə ürəyi yanmır ki, səhifəsini
pulsuz rəsmiləşdirsin. Onu yaradanlar dələduzlardır. Belə səhifələrə girmək
olmaz. Bu profilləri ya satışa çıxarırlar, ya da qırdıqdan sonra yenidən bərpa
etmək üçün pul alırlar. Yəni tanımadığınız adamlar tərəfindən göndərilən linklərə
girməyin. Məsələn, Röyanın mahnısını göndərirlər. Amma boşdur. Belə linklərə
daxil olduqda, hesabınız ələ keçirilir. İnstagramda və facebookda belə bir
funksiya var ki, başqası tərəfindən hesaba daxil olunarkən sizin elektron
ünvanınıza mesaj gəlir ki, filan markalı telefon sizin hesabınıza daxil olmaq
istəyir.
Bundan əlavə, bizə ən çox fake profillərlə bağlı müraciət edirlər.
Kimsə kimin üçünsə açır, həmin şəxsin şəkillərini paylaşır, şəxsi biabır edir.
Bu, cinayət tərkiblidir. Bunun üçün polis orqanlarına müraciət edilməlidir. Biz,
sadəcə fake hesabı deaktiv edirik, kiminsə ünvanını, kimliyini tapmırıq.
- İnstagramda ayarlar bölməsində iki faktorlu kimlik doğrulaması var.
Onu aktiv edirsiniz. Parolunuzu versəniz belə, nömrəyə sms gəlir ki, kimsə hesaba
daxil olur.
- İşinizin çətinliyi nədir?
- Gecə-gündüz
yatmırıq. Müştərilərimiz var ki, "like”larına, izləyici saylarının artırılmasına
nəzarət edirik. Məsələn, kimsə gecə vaxtı şəkil paylaşır, deyir, bu şəkilə çox like
gəlsin. Bu gün hər kəs like sayını artırmaq üçün çalışır. Bunun üçün işimizin
konkret vaxtı yoxdur.
- Saysız-hesabsız.
Oğlanlar deyir fikrim ciddidir, sevgilimin profilinə baxmaq istəyirəm. Bununla
bağlı xidmət göstərmirik. Bu, şəxsi həyata müdaxilədir və qeyri-mümkündür.
Çoxlu pul təklif edirlər. Amma pul hər şeyi həll etmir. Həyatda mümkün olmayan
şeylər də var. Mümkün olmayan şeyləri bizə təklif etməsinlər.
- Oğlanların profili daha çox qızlara maraqlıdır. "Fikrim ciddidir”,
"onu alacam, profilini bilmək istəyirəm” kimi məqsədlərlə heç kim müraciət etməsin.
Oğlanlar müraciət edir ki, sevgilimin profilinə girmək istəyirəm. Deyirəm ki, mən
də istəyirəm, amma mümkün deyil. Yaxud bilmək istəyirlər ki, dostları, rəfiqələri
bunlar haqqında nə danışır. Bu çox mənasızdır.
- İki-üç gün öncə bir xanım müraciət etmişdi ki, TQDK-nın səhifəsinə
girə bilərsiniz? Mən instituta girmək istəyirəm. Oradan balımı artırın. Yaxud rəfiqəmlə
dalaşmışam. Görüm haqqımda nə danışır. Müraciətlərin çoxu əsasən bunlarla bağlı
olur.
- Bu fəaliyyətə
başlayan insanlar düşünür ki, onları tapmaq mümkün deyil. Amma onlar asanlıqla
tapılır. Kiminsə şəxsi həyatına müdaxilə edilməsi düzgün deyil. Mənim şəxsi həyatımı
siz niyə bilməlisiniz? Bizim bu gün mühafizə orqanlarımız heç də Avopadakından
geri qalmır. Lazım olan adamı lazımi yerdə görə bilirlər. Ona görə heç kim
fikirləşməsin ki, profilləri rahatlıqla qıra və pul qazana bilərəm.
- Bu
yaxınlarda bir rəqqasə xanım öz səhifəsinə girə bilmirdi. 3-cü ay səhifəsi
aktiv edildi. Sevincindən məni qucaqlayırdı ki, səhifəm qayıtdı. O qədər
insanlar var ki, izləyiciləri çoxdur və səhifələri deaktiv edilir. Çox pis
haldır.
Bir də şəhid səhifələrinin açılması ilə bağlı valideynlər müraciət
edirlər. Onlara bizim tərəfimizdən rəsmi formada təmənnasız köməklik olunur.
- Bəli, belə xidmət göstəririk. Kimsə səhifəyə müdaxilə etsə belə, təmənnasız
bərpa olunur. Bu, 3 aylıq paketə daxildir. Ümumiyyətlə isə, qiymətlər işin çətinliyinə
baxır. Ona uyğun məbləğ alırıq.