“Anam dedi ki, getsən, özümü öldürərəm” - Keçmişdəki mən
Deyir ki, insan həmişə ədalətli olmalıdır. Ağa ağ,
qaraya qara deməyi bacarmaq insandan böyük hünər tələb edir, ona görə də bunu hər
kəs bacarmır. Tale elə gətirib ki, zamana-zaman haqsızlıqlara məruz qalıb. Buna
baxmayaraq, atasının "Fuad, heç zaman mübahisə etmə, sənə pislik edənlərə
yaxşılıqla cavab ver” sözlərini həyat devizinə çevirib. Deyir ki, 80 ildir gənc
qalmasının ən əsas səbəbi də məhz budur.
Müsahibim 18 yaşında gənclər arasında SSRİ-nin ən güclü hücumçusu
adına layiq görülən veteran futbolçumuz Fuad Tağızadədir.
O, 1939-cu ildə Bakıda ziyalı ailəsində anadan
olub. Bu il 80 illik yubileyini qeyd edir: "Ailədə beş bacı, bir qardaş idik.
Hamımız birlikdə yaşayırdıq. Atam müəllim idi, bütün günü işləyirdi. Anam isə
ali təhsilli olmağına baxmayaraq, işləməyib bizim tərbiyəmizlə məşğul olurdu.
Evimizin yanındakı bağçaya gedirdim. Bağçanın həyətində bir dənə də olsun ağac
yox idi, hər yer torpaq idi. Çox nadinc uşaq idim. Bütün günü orada futbol
oynayırdım. Sonradan ailəm məni musiqiyə də yönəltdi. Anam Üzeyir Hacıbəylinin
xalası qızı idi. Futbol oynamağımı istəmirdi. Üçüncü sinifdə oxuyanda məni
musiqiyə yönəltmək istədilər. Skripka çalırdım, amma futbola olan sevgim və həvəsim
hər şeydən üstün idi. Hətta ilk dəfə Leninqrada futbol oynamağa gedəndə anam dedi ki, getsən, özümü öldürərəm.
Birtəhər onu razı salmışdım. Dayım evimizə gəldi, dedi ki, uşaqdan nə istəyirsiniz,
imkan verin öz istədiyi sahəyə getsin. Ətrafımda olan uşaqların içərisində tək
azərbaycanlı mən idim. Qalan bütün uşaqlar erməni, rus, yəhudi idi. Amma hələ
uşaq olarkən onların arasında böyük hörmətim var idi. Çünki çox yaxşı futbol
oynaya bilirdim. Futbolda ən vacib olan sürətdir, mən də hələ uşaqlıqdan çox
sürətli idim”.
Yalandan deyə
bilmərəm ki, əlaçı olmuşam
Orta məktəbi Bakıda oxuyan müsahibim deyir ki, məktəb
illərində də çox davakar olub: "Sinfin ən nadinc uşaqlarından biri mən idim.
Bütün günü dava edirdik. Düzü, dərslərimi çox da yaxşı oxuya bilmirdim. Çünki
vaxtımın çoxu küçələrdə top qovmaqla keçirdi. Orta səviyyədə oxuyan bir şagird
sayılırdım. İndi yalandan deyə bilmərəm ki, əlaçı olmuşam. Amma onu da deyim
ki, bütün nadincliklərimə baxmayaraq, müəllimlərim həmişə məni çox istəyib,
böyük hörmət qoyublar. Bəlkə də bu, mənim şəxsi keyfiyyətlərimə görə idi. Çünki
atam həmişə deyirdi ki, nə qədər nadinc olsan da, müəllimlərinə hörmət elə”.
O, futbolda ilk nailiyyətlərindən də danışdı:
"1957-ci ildə "Əmək Ehtiyatları” cəmiyyətlərinin yarışı keçirilirdi. Tbilisidə
keçirilən yarımqrupda yaxşı çıxış etdik və ODO Tbilisidən dəvət aldım. Həmin vaxt gənclər futbol məktəbləri
arasında Xarkovda yarış keçirilirdi. Məşqçimdən teleqram gəldi ki, "Fuad
attestatını, butslarını götür, tez gəl Xarkova”. Xarkova getdim. 6 komandanın
iştirak etdiyi bir turnir idi. İlk iki oyunu buraxsam da, sonrakı oyunlarda
yaxşı performans göstərdiyimə görə turnirin ən güclü hücumçusu seçildim. Demək
olar ki, bütün oyunlarda özümü müsbət tərəfdən göstərə, qol vura bilirdim. O vaxtı
mənim cəmi 18 yaşım var idi. Soyadıma görə məni "Zade” deyə çağırırdılar. Müəllimlərim
deyirdi ki, "Zade”ni çıxarın meydana, hamıdan yaxşı oynayacaq. O illərdə
Leninqrad Bədən Tərbiyəsi Texnikumunda təhsil alırdım. 1960-cı ildə "Zenit”də
oynamağa başladım. Bu komandaya Oşenkov tərəfindən dəvət aldım. Bu komanda mənim
əmək kitabçama qeyd olunan ilk iş yerim idi”.
Maestro
Niyazi tapşırıb ki, Fuadı özünüzlə aparın
Həmsöhbətim deyir ki, atası futbol oynamağına mane
olmayıb, amma hər zaman övladının təhsil almağını arzulayıb: "Atam Neft-Kimya
Texnikumunda həmişə mənə yalvarırdı ki, bilirəm, futbolu çox sevirsən, amma heç
olmasa bir texnikum bitir, bir ixtisasa yiyələn. Üç il sonra, 1960-cı ildə
Bakıya qayıdaraq "Neftçi”də oynamağa başladım. Fürsətdən istifadə edib, Bədən Tərbiyəsi
və İdman Akademiyasında bədən tərbiyəsi müəllimi fakültəsində təhsil aldım.
Eyni zamanda Politexnik İnstitutunda avtomobil nəqliyyatının
inhisarlaşdırılması fakültəsinin axşam şöbəsində təhsilimi davam etdirdim.
Müəyyən səbəblərə görə bir il sonra Leninqrada
qayıtdım. Həmin vaxt "Zenit”ə cəlb
olundum. Lakin mövsümün əvvəlində Kiyev "Dinamo”suna qarşı keçirilən oyunda
ağır zədə aldım. Ayağımda iki damar qırıldı, məni Moskvaya apardılar. Həmin
vaxt fikirləşdim ki, görəsən, gələcəyim necə olacaq? Buna baxmayaraq, futbola
olan sevgim həmişə bütün sevgilərdən üstün olub.
1963-cü ildə komandamız Əl-Cəzairə yollansıq. Məşqçimiz
Ələkbər Məmmədov idi. Rəhbərlik mənim oynamağımı istəmirdi. Buna görə də bir qədər
təəccüblü idim. Sən demə, dayım maestro Niyazi tapşırıb ki, Fuadı özünüzlə
aparın. Amma bu haqda mənə ölənə kimi
heç nə demədi. Mahmud İsgəndərov dedi ki, "Fuad, mənim yanımda ol”. Mən vəziyyəti
başa düşdüm. Birdən tərcüməçi dedi ki, Fuad Tağızadə kimdir? Bilirsinizmi ki,
sizi bütün Fransada tanıyırlar? Sizin haqqınızda tanınmış jurnalda məqalə
hazırlanıb. Bakıya qayıdanda dedilər ki, səni əsgər aparırlar. Həmin illərdə
ancaq Tibb və Neft Akademiyasına oxuyan tələbələri əsgər aparmırdılar. Müəllimim
dedi ki, sən yaxşı futbol oynayırsan. O, Gürcüstana zəng edib dedi ki, Fuad təhsil
alır, əsgərliyə gedə bilməz”.
Özümə
ayaqqabı, köynək və dondurma aldım
Həmsöhbətim deyir ki, o illərdə maaşı çox olmayıb:
"Demək olar ki, maaşı yeməyə və geyimə güclə çatırmış: "Mən də cavan oğlan
idim. Əgər indiki dövrdə oynasaydım, maddi qayğılarım olmazdı. Hansısa Avropa
klubuyla milyonlarla avroya müqavilə imzalaya bilərdim. Amma o vaxt belə
deyildi. İlk maaşım 120 rubl idi. Bunu Leninqradda oxuyanda qazanmışdım. Özümə
ayaqqabı, köynək və dondurma aldım”.
F.Tağızadə deyir ki, indi gənclərin futbol oynaması
üçün şərait yoxdur: "Bu, məni çox məyus edir. Hər yerdə böyük binalar, mənzillər,
otellər tikilir. Bu, küçə futbolunun inkişafına mane olur. Futbolçular küçələrdə
yetişir. Stadionlarda isə məşqlər pulludur. Həmçinin, valideynlər də
uşaqlarının istedadını düzgün qiymətləndirməlidir. Bəzən onlar uşaqlarını məcburi
şəkildə hansısa sahəyə göndərirlər. O vaxt ailəm həkim olmağımı istəyirdi. Amma
mən iynədən qorxurdum. İynədən qorxan adam necə həkim ola bilərdi? Futbol
oynayacağımı deyəndə anam çox narazılıq etdi. Amma mən öz istəyimin arxasıyca
getdim”.
Məşhur futbolçu ilk sevgisindən də söz açdı:
"Futbol oynayanda hər şəhərdən səni sevən qızlar olurdu. Bakıda olanda bir
qızdan xoşum gəlirdi, sonradan onunla ayrıldıq. O qız mənim ilk sevgim idi.
Amma sevgi ötəri hissdir. İnsan hisslərə aldanıb səhv edərsə, həyatını məhv edə
bilər. 30 yaşında ailə həyatı qurdum. O qız da başqası ilə evləndi. Bir dəfə
bacım dedi ki, sənə bir şəkil göstərim. Qız bacımın iş yoldaşı idi və peşə məktəbində
müəllimə işləyirdi. Mən şəklə ötəri baxdım, bacım dedi ki, sən ciddi deyilsən.
İkinci dəfə baxdım və qızdan xoşum gəldi. Həyat yoldaşım Vahidə xanım Gəncədən
idi. Beləliklə, 1969-cu ildə biz ailə həyatı qurduq. Düşünürəm ki, mən düzgün qərar
verdim”.
Veteran futbolçunun iki övladı, dörd nəvəsi var: "Nəvələrimin
tərbiyəsi ilə anaları məşğul olur. Həyat yoldaşım yaşlansa da, nəvələrimin təhsil
və tərbiyəsinə kömək edir. Hamımız bilikdə yaşayırıq. Nəvələrimdən biri yüngül
atletika ilə məşğuldur, çoxlu medalı var. Yarışlarda ölkəmizi təmsil edir.
Bütün nəvələrimlə fəxr edirəm. Onlar mənim qürur mənbəyimdir”.
Sonda rubrikanın ənənəsinə uyğun olaraq həmsöhbətim
gənclərə tövsiyəsini də verdi: "Məncə, hər şey uşaqlıqda verilən tərbiyədən asılıdır.
Valideyn uşağının nəyə marağını olduğunu bilməlidir. Kimisə zorla harasa göndərmək
olmaz Həvəsi olmasa, onsuz da uğur qazana bilməyəcək. Tövsiyə edərdim ki, dərslərini
yaxşı oxusunlar. Əgər həvəsləri varsa, ixtisasdan əlavə bir peşəyə də yiyələnsinlər.
Çünki peşə insana çox vacibdir.
Şəbnəm
Mehdizadə