16 yaşa inanılmaz nailiyyətlər sığdıran yeniyetmə - Portret
Ən qədim idman növlərindən olan ağır atletika ilk Olimpiya
Oyunlarından bu yana dördilliyin zirvə yarışının proqramında yer alır. Dünyanın
müxtəlif bölgələrindən tapılmış, ilkin elementləri özündə əks etdirən tarixi
nümunələrdən görünür ki, bu idman növü minilliklərə söykənən dövrü əhatə edir.
Ağırlıqqaldırma, pəhləvanlar məskəni olan türk ellərində də qədim ənənəyə malikdir.
Türkdilli ölkələrin Yay Olimpiya Oyunlarında ən uğurlu olduqları növ
güləşdirsə, digəri ağır atletikadır. Üçqat olimpiya çempionları Naim
Süleymanoğlu və Halil Mutlunun adını çəkmək kifayətdir ki, bu idman növündəki
türk imzası bütün əzəməti ilə göz önündə canlansın. Azərbaycan ağır atletləri
də bu şöhrətdə pay sahibidirlər. Təmsilçilərimiz indiyədək olimpiadalarda 1
bürünc, dünya çempionatlarında 3 qızıl, 2 gümüş, 3 bürünc, əsas qitə yarışında
isə 7 qızıl, 4 gümüş, 6 bürünc medal qazanıblar.
Ağır atletika mürəkkəb, risk tələb edən idman növüdür. Son illər
ətrafında baş verən dopinq qalmaqalları isə yükü xeyli ağırlaşdırıb. Atletlər
ştanqla yanaşı, arası kəsilmədən tətbiq olunan sanksiyaların yaratdığı
psixoloji gərginliklə mübarizə aparırlar. İndiki məqamda belə ağır məsuliyyətin
altına girmək cəsarət tələb edir ki, bu hissi özündə tapanlardan biri də, yeniyetmələr
arasında ikiqat Avropa çempionu Tarmenxan Babayevdir.
Şərurdan başlayan yol
Babayev Tarmenxan Turan oğlu 2002-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şərur rayonunun Çomaxtur kəndində dünyaya göz açıb. Zəhmətkeş ailənin övladı olan Tarmenxan erkən yaşlarından idmana maraq göstərib. Bu həvəs onu 2012-ci ildə Naxçıvan MR Gənclər və İdman Nazirliyinin Şərur ağır atletika bölməsinə gətirir. Arıq, çəlimsiz uşaq ilk baxışda məşqçisi Şəfi Hüseynovda ümidverici təəssürat oyatmır. Lakin elə ilk tapşırıqlardan Hüseynov onun gizli potensialını kəşf edir. Əsas diqqətçəkən tərəfləri isə plastikası, inadkarlığı idi. Beləcə, bu ikili Şərurdan Bakıya uzanan, oradan da Buenos-Ayresə aparacaq şərəfli yola çıxır.
Məşqlərə başlamasından 2 il sonra məşqçisi Tarmenxanı ölkə
birinciliyində sınamaq qərarına gəlir. Hədəf isə çempionluq idi. Tarmenxan,
Hüseynovun ona bəslədiyi ümidi maksimum şəkildə doğruldur. Bu nailiyyət onun üçün
zirvələrə gedən yolun açarına çevrilir.
Beləliklə, Tarmenxan yığma komandaya cəlb olunur. Bununla da, idman
karyerasında yeni, parlaq dönəmin əsası qoyulur. Şərur ağır atletika
bölməsindən tamamilə fərqlənən rejim, böyük rəqabət mühiti Tarmenxanın məsuliyyətini
daha da artırır. Hazırlıqlar tezliklə özünü göstərməyə başlayır. Durmadan artan
nəticələr özünəinamı birə beş yüksəldir, məqsədə gedən yolu hər keçən gün eyni
qaydada qısaldırdı.
2016-cı ilin əvvəlində növbəti dəfə ölkə çempionu olur, ilin sonunda
Azərbaycan kubokunda ən yüksək pilləni tutur. Həmin il yığmanın məşqçilər
korpusu onu Malayziyada keçirilən dünya birinciliyində yoxlayır. Tarmenxan
burada mükafat qazanmasa da, ilk beynəlxalq yarış üçün qənaətbəxş nəticə ilə
yadda qalır.
Rekordlar yarışı və möhtəşəm il
2017-ci il Tarmenxan üçün sadəcə, fantastik alınır. Aprel ayında
Tailandın paytaxtı Banqkokda keçirilən dünya birinciliyində 77 kiloqram çəki
dərəcəsində çıxış edən Babayev birdən qaldırmada 125, təkanla qaldırmada isə
155 kiloqramlıq nəticə ilə yekunda B qrupunun qalibi olur. Bu, ona
yeniyetmələrin olimpiadasına lisenziya qazandırır. Beləliklə, hələ 2015-ci ildə
ilk dəfə ölkə çempionu olarkən, verdiyi sözü tutur.
Sentyabr ayı isə ilk beynəlxalq zəfərlə tarixə düşür. Kosovonun
paytaxtı Priştinada keçirilən Avropa çempionatında yaşı 15-ə qədər olan
atletlərin 85 kiloqram çəki dərəcəsində yarışan Tarmenxan, rekordları ard-arda
düzür. Birdən qaldırma hərəkətində hər üç yanaşmasını uğurla yerinə yetirərək,
sonda 130 kiloqramı ram edir və ən yaxın izləyicisi bolqar Stefço Xristovu 15
kiloqram qabaqlayaraq, bu hərəkətdə 1-ci olur.
Təkanla qaldırma hərəkətində daha parlaq çıxış edir. O, ilk
yanaşmasında 150 kiloqramı ram edir ki, bu, macar atlet Adrian Terebesinin
həmin ilin aprelində Tailandın Banqkok şəhərində keçirilən yeniyetmələrin dünya
birinciliyində müəyyən etdiyi Avropa rekordunun (146) düz 4 kiloqram
yenilənməsi demək idi. Babayev eyni zamanda yunan atlet Evangelios
Qaliatsatosun 2015-ci ildə İsveçin Landskrona şəhərində keçirilən yeniyetmələrin
Avropa birinciliyində bu çəkidə toplamda müəyyən etdiyi Avropa rekordunu (276)
yeniləyir. İkinci yanaşmasında 155 kiloqramı qaldıraraq, həm bu hərəkətdə, həm
də toplamda daha 2 rekorda imza atır. Sonuncu yanaşmasında 161 kiloqramın da
öhdəsindən gələn Tarmenxan, rekordlarının üstünə ikisini də əlavə edir. Toplam
291 kiloqram (130+161) nəticə ilə Avropa birinciliyində 1-ci yeri tutur.
Tarmenxanın birdən-birə 6 Avropa rekordunu yeniləməsi möhtəşəm, təkrar olunması
olduqca müşkül bir hadisədir.
O, 2017-ci ildəki nəticələrinə görə, ölkəmizdə həmin ilin ən yaxşı
ağır atleti seçilir. Şəfi Hüseynov isə ilin məşqçisi nominasiyasının qalibi
olur. Tarmenxan həm də Naxçıvan MR Gənclər və İdman Nazirliyinin seçiminə
əsasən, ilin idmançısı seçilir.
Buenos-Ayresə doğru əmin addımlarla
2018-ci ilin əsas yarışı, şübhəsiz ki, Argentinanın paytaxtı
Buenos-Ayresdə təşkil olunacaq Yeniyetmələrin Olimpiya Oyunlarıdır. Tarmenxan
burada ölkəmizi təmsil edəcək idmançılar arasında ən çox ümid
bəslənilənlərdəndir. Mükafat qazanması real görünən 16 yaşlı Babayevin özü
ancaq çempionluğu hədəfləyib. O çempionluğu ki, ağır atletikada, sadəcə, bir
dəfə qazanmışıq. Uğur 8 il əvvəl Sinqapurda baş tutan ilk belə yarışda, bu gün
dünya ağır atletikasında kifayət qədər məşhur olan bir adla - Nicat Rəhimovla
qazanılıb.
İnam uğurun yarısıdır, deyirlər. Tarmenxan indiyədək göstərdiyi
nəticələrlə bu inamı özündə tapıb. Hətta o dərəcədə ki, cari ilin əvvəlində
böyüklər arasında keçirilən respublika çempionatında da özünü sınayıb. Toplam
nəticədə çempiondan yalnız 4 kiloqram geri qalmaqla, ölkənin ikinci ağır atleti
olub.
Gələcəyin Mutlusu
Şəfi Hüseynovla ötən illərə işıq tuturuq: "O, əziyyətlərimin ilk
bəhrəsidir. Buna görə də mənim üçün ikiqat dəyərlidir. Əvvəl çox arıq, cılız
idi. Hətta o dərəcədə ki, onu Halil Mutluya bənzədirdim. Özünə də deyirdim ki,
sən gələcəyin Mutlususan. Fiziki göstəriciləri getdikcə dəyişsə də, o, doğrudan
da bu günün xoşbəxt idmançısıdır. Kim bilir, bəlkə, zaman gələcək, nəticələri
Halil Mutlu ilə müqayisə olunacaq.
Tarix göstərir ki, yeddi aylıq doğulan insanlar böyük şəxsiyyət kimi
həyatda iz qoyur. Tarmenxan da buna kiçik bir nümunədir. O, bu yerlərə
prinsipiallığı, əzmi ilə gəlib. Bütün tapşırıqları tezliklə mənimsəyər, ən
yüksək şəkildə yerinə yetirmədən zaldan çıxmazdı. Mən inanıram ki, bu qaydada
da yoluna davam edəcək, qarşısına qoyduğu məqsədlərə pillə-pillə nail olacaq.
O, bu günədək verdiyi hər sözə əməl edib.
Tarmenxanın uğurları Naxçıvanda bu idman növünün kütləviləşməsində böyük
rol oynadı. Mənim yanıma gələn uşaqların sayında son bir ildə xeyli artım var.Hansını dindirsən, Tarmenxanın uğurlarını görüb, gəldiyini deyir".
Kumiri
Ölkə ağır atletika tarixinin ən yaxşısı hesab olunan Nizami Paşayev yüzlərlə yeniyetmə kimi, Tarmenxanın da kumiridir. Babayev məhz onu görüb, bu idman növünü seçib. Ən böyük arzusu onun kolleksiyasında yer almayan yeganə titulu - olimpiya çempionluğunu qazanmaqdır. Paşayevdən "oğurladığı" bir çox xüsusiyyət var ki, başlıcası qətiyyətlilikdir.
Maraqlı təsadüf
Ölkəmizin təmsilçiləri dördilliyin zirvə yarışında qızıl mükafat qazanmasa da, həmyerlimiz, Azərbaycan ağır atletika məktəbinin yetirməsi Nicat Rəhimov Qazaxıstan bayrağı altında bu titula sahib çıxıb. Mütəxəssislər isə erkən yaşdan ortaya qoyduğu yüksək potensialına, işinə məsuliyyət və tükənməz sevgisinə görə, Tarmenxanı ikinci Nicat Rəhimov kimi görürlər. Məhz həmin sevginin bir göstəricisidir ki, Tarmenxandan idmana başladığı ili soruşduqda, o, bunu gününə qədər ifadə etdi: 10 avqust 2012-ci il. Çox maraqlıdır ki, bu, Rəhimovun Rio Yay Olimpiya Oyunlarında çempion olduğu gündür.
Tokio əlçatmaz deyil
Tarmenxan yaşıdlarından çox fərqlənir. Əyləncə ilə heç arası yoxdur. Asudə vaxtlarını Ağır Atletika Federasiyasının Xırdalan şəhəri və Şüvəlan qəsəbəsində yerləşən təlim-məşq bazalarında keçirir. Öz xoşbəxtliyini tapdığı yerdən bir gün belə, ayrı qalmaq istəmir. Mədəni həyat tərzi keçirən, idmançı nüfuzunu qoruyan Tarmenxan, hər cür pis meyllərdən uzaqdır. Amalına doğru mətin, qüsursuz addımlayır. O, böyüklərin Yay Olimpiya Oyunlarında iştirakı 2024-cü ilədək ertələmək istəmir, elə 2 il sonra Tokioda bu ali missiyanı daşımaq arzusundadır.
Portret
16 yaşa bu qədər nailiyyət sığdırmaq hər idmançıya nəsib olmur.
Sadəcə, fitri istedada malik, zəhmətkeş, əsl idmançı ruhunu kəşf edən
yeniyetmələr belə göstəricilərə imza atır. Tarmenxan indidən könüllərdə taxt
qurub. Bu, həm də böyük məsuliyyət deməkdir. Özü də bunu yaxşı dərk edir.
Xoşbəxtliyini idmanda tapıb. Bu xoşbəxtliyin zirvəsini yaşamaqda qərarlıdır.
Tarmenxan Babayev Azərbaycan ağır atletikasının parlaq gələcəyidir.