Xəzər küləyinin enerjisi
İqtisadçı Murad Calalov: "Əgər bu sahə ölkəmizdə
genişləndirilərsə, ixrac da daxil olmaqla, külək enerjisi sektorundakı gəlir
ölkə iqtisadiyyatında nəzərəçarpacaq dərəcədə paya malik ola bilər”
Hazırda Xəzər dənizində külək enerjisinin istifadəsi
üzrə yol xəritəsi hazırlanır. Bununla bağlı mətbuata Energetika Nazirliyinin mətbuat katibi Cahid Mikayılov məlumat verib.
Bildirib ki, hazırda Xəzər dənizinin Azərbaycan hissəsində tədqiqatlar
aparılır. Enerji sektorunun idarə olunmasına kömək proqramı çərçivəsində ilkin
qiymətləndirmə keçirilib. Xəzərin külək enerjisinin potensial gücü təxminən 157
giqavatt həcmində ölçülür.
Külək enerjisi
ekoloji cəhətdən təmizdir, amma həm də iqtisadi cəhətdən səmərəli hesab olunan
alternativ enerji növlərindəndir.
Avropada birinci ölkə
İqtisadçı ekspert Murad Calalov deyir ki, hazırda dünyada iqtisadi və texnoloji
baxımından inkişaf etmiş ölkələr bərpa olunan enerjinin həcmini artırmaqda
maraqlıdırlar. Burda məqsəd, həm ətraf mühitə zərər vurmamaq, həm də gəlir əldə
etməkdir. Dünyada ən çox üstünlük verilən bərpa olunan enerji isə günəş və külək
enerjisidir: "Bunların hər ikisi dəniz üzərində
(ofşorlar) və ya dənizdən kənar quru yerlərdə, yaxud sulu ərazilərdə (onşorlar)
əldə edilir. Dünyada külək enerjisindən istifadəyə görə Çin və ABŞ dan sonra 3-cü
yeri Almaniya tuturdu. Amma 2020-ci ilin statistikasına görə, artıq 60
giqavattla Almaniya birinci yerdədir”.
Almaniyanın dənizdən enerji gəliri
M.Calalov
bildirdi ki, Almaniya dənizlərin imkanlarından istifadə edərək külək enerjisindən
böyük gəlir əldə etməyi bacarıb: "Dünyada bu istiqamətdə uğurlu təcrübələr var.
Məsələn, Almaniyanın şimal əyalətləri həm Baltik, həm də şimal dənizləri ilə əhatələnib.
Külək turbinlərinin sayına, yerləşmə yerinə görə, Almaniyanın şimal hissəsi əsas
paya malikdir. Turbinlərin paylanmasına görə 41 faiz tam olaraq şimalın üzərinə
düşür. Yəni Almaniya dənizlərin külək enerjisi imkanlarından düzgün şəkildə
istifadə etməyi bacarıb. İxracat da daxil olmaqla, Almaniyanın külək enerji
sektorunda gəlirlər 17,7 milyard dollar təşkil edir. Bu da ekoloji cəhətdən təmiz
məhsullarla əldə olunan bütün gəlirlərin dörddə birinə bərabərdir”.
Bakı küləyindən tam istifadə
İqtisadçı
ekspertin sözlərinə görə, Xəzər dənizinin külək enerji imkanları ilə bağlı
layihə tam işlənib hazırlanmadığı üçün qəti proqnozlar vermək mümkün deyil.
Ancaq dənizin relyefi həm suda, həm də sudan kənarda - sahil ərazilərdə külək
turbinlərinin yerləşdirməsinə imkan verir: "Dəniz ərazisi küləkli olur deyə,
daha çox enerji əldə etmək mümkündür. Əlavə olaraq, Bakı küləklər şəhəri kimi
tanınır. Xəzri, gilavar küləklərimiz var. Bunlardan tam şəkildə istifadə etmək
olar. Bizdə gəmiçilik o qədər də inkişaf etməyib. Ona görə də, turbinlərin xəritə
üzrə dənizdə yerləşdirilməsi bizim üçün tam optimaldır”.
Ucuzu günəşdir, sonra külək
M.Calalov deyir
ki, külək enerjisi ekoloji cəhətdən təmizdir, gəliri çox yüksəkdir və ucuz qiymətə
əldə edilir: "Külək enerjisi külək turbinləri yerləşdirilərək əldə olunur. Bir
külək turbininin quraşdırılması, yerləşdirilməsi digər bərpa olunan enerjilərə
nisbətən daha ucuz və asan başa gəlir. Amma günəş enerjisində istifadə edilən
panellərin qiyməti, nisbətən daha ucuzdur. Alternativ yaşıl enerji içərisində ən
ucuzu günəşdir, ondan sonra isə külək enerjisidir”.
"Yaxınlıqda tikinti olmamalıdır”
Külək
enerjisinin səmərəlilik baxımından günəş enerjisinə uduzduğu məqamlar da var:
"Hər hansı böyük bir ərazidə - deyək ki, yarım hektarda bir külək turbini yerləşdirmək
mümkündürsə, eyni ərazidə daha çox günəş panelləri yerləşdirmək olar. Bu
baxımdan günəş enerjisi daha səmərəli olur. Digər məsələ odur ki, külək
enerjisi əldə etmək üçün turbinlər yerləşdirilən ərazinin yaxınlıqda tikinti
olmamalıdır”.
Azərbaycanın hədəfi
M.Calalov deyir
ki, bu sahə ilə bağlı ölkəmizin müəyyən hədəfləri var: "Bizdə proses gedir. Bərpa
olunan enerji mənbələrindən istifadənin genişləndirilməsi Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən 2030-cu ilədək ölkəmizdə
sosial-iqtisadi inkişaf kursunun, eləcə də təmiz ətraf mühitə nail olmanın
prioritetlərindən biri kimi müəyyənləşdirilir. Həm də 2030-cu ilə qədər bərpa olunan enerjinin payını ölkə üzrə 30 faizə
çatdırmaq hədəflənib”.
Ölkəyə investisiya axını
Ekspert qeyd
etdi ki, külək enerjisinin genişləndirilməsi işləri ölkə iqtisadiyyatında önəmli
paya malik olacaq: "Bu sahənin digər ölkələrdə ildən-ilə genişləndirilməsi məşğulluğu
artırır. Yüz minlərlə əhali işlə təmin olunur. Hazırda inkişaf etmiş ölkələr,
böyük şirkətlər əsas investisiyalarını yaşıl enerji ilə bağlı layihə və
planlara ayırırlar. Hansı ölkədə yaşıl enerji planları varsa, həm şirkətlər, həm
də dövlət, birbaşa olaraq bu sahəyə investisiyalar, maliyyələr ayırırlar. Digər
tərəfdən, küləkdən enerji əldə etməklə, bərpa olunmayan neft enerjisinə qənaət
etmiş olarıq. Nefti hasil edərik, ehtiyat kimi saxlayarıq, qiyməti qalxanda
satarıq. Əgər bu sahə ölkəmizdə genişləndirilərsə, ixrac da daxil olmaqla külək
enerjisi sektorundakı gəlir ölkə iqtisadiyyatında nəzərəçarpacaq dərəcədə paya
malik ola bilər. Ətraf mühitin qorunması dünyada ön planda durduğu üçün bu sahə
üzrə ölkəyə külli miqdarda investisiya axını olacağına inanıram. Bu layihə xarici
investorların əraziyə cəlbi, beynəlxalq şirkətlərlə enerji əməkdaşlığının
inkişafı üçün böyük imkanlar yaratmış olar”.
Aygün Asimqızı