Şuşanın dağları başı dumansız

18.06.21 15:30 1518

Və ya əcdadlara sadiqlik, gələcək nəsillər üçün strateji yol xəritəsi

Ortaq kökə, dilə, din birliyinə, oxşar mədəniyyətə, adət-ənənələrə sahib Azərbaycan və Türkiyə öz tarixlərinin ən mürəkkəb dövrlərində daim bir-birinə dəstək olublar. Birinci Dünya Müharibəsi illərində (1915-16) Çanaqqala savaşında azərbaycanlı könüllülər türk qardaşları ilə birlikdə işğalçı İngiltərə, Fransa, Avstraliya və Yeni Zelandiya hərbi birləşmələrinə qarşı rəşadətlə vuruşublar. 1918-ci ildə müsəlman Şərqində ilk Demokratik Cümhuriyyət quran Azərbaycan xalqının köməyinə Nuru Paşanın komandanlığı ilə Türk Qafqaz İslam Ordusu yetişib, Bakı şəhəri daşnak-bolşevik tör-töküntülərindən təmizlənib, yeni yaradılan dövlətin paytaxtına çevrilib. 1920-ci ildə Türkiyə ən sıxıntılı zamanını yaşayanda, ordusu dağılmış, silahları alınmış, sanki əl-qolu bağlanmış vəziyyətdə olanda qazi Mustafa Kamal Atatürk yardım üçün sovet Azərbaycanın o zaman rəhbəri olan Nəriman Nərimanova məktubla müraciət edib. N.Nərimanov Türkiyəyə maddi və mənəvi dəstəyini əsirgəməyib. Buna görə minnətdarlıq məktubu yazan Atatürk, Azərbaycan qarşısında borclu olduqlarını deyərkən, N.Nərimanov "Paşam, bizim türk millətində qardaş qardaşa borc verməz. Qardaş hər zaman qardaşının əlindən tutar. Biz qardaşıq və daima əlinizdən tutacağıq” cavabını verib. 1923-38-ci illərdə Türkiyənin Prezidenti olan Mustafa Kamal Atatürk "Azərbaycanın sevinci sevincimiz, kədəri kədərimizdir” - söyləyərək, qardaş dəstəyini bir daha ifadə edib.

Bütün imkanları ilə qardaş xalqın yanında

Müasir Azərbaycanın qurucusu və memarı, ulu öndər Heydər Əliyev türk ordusunun 1918-ci ildə Bakını daşnak təcavüzündən xilas etməsinin hər bir azərbaycanlınınqəlbində yaşadığını söyləyib. Bildirib ki, Azərbaycan xalqı həmin ağır dövrdə türkxalqının ona göstərdiyi köməyi heçvaxt unutmayacaq. Ümummilli lider Türkiyə-Azərbaycan qardaşlığını bir millətin iki dövləti kimi xarakterizə edib. Prezident İlham Əliyev də bu siyasi kursu uğurla davam etdirir. Hazırda Azərbaycan və Türkiyə arasında hər hansı fikir ayrılığı yoxdur, əksinə, bu iki dövlət bütün məsələlərdə daim bir-birinə dəstək olur, xalqlarımız həmrəylik nümayiş etdirir. Ötən il sentyabrın 27-də başlayan və noyabrın 10-da yekunlaşan 44 günlük Vətən Müharibəsində də Türkiyə və Azərbaycanın həmrəyliyi, qarşılıqlı dəstəyi növbəti dəfə bütün dünyaya əyan oldu. Türkiyə müharibənin ilk günlərindən Azərbaycanın haqq işinə mənəvi və siyasi dəstəyini ifadə etdi. Türkiyənin dövlət və hökumət başçıları, digər rəsmi şəxsləri dəfələrlə bəyan etdilər ki, bütün imkanları ilə qardaş Azərbaycan xalqının yanındadırlar.

Qars müqaviləsinə sadiqlik və...

Silahlı Qüvvələrimiz Ermənistan ordusunun belini qıraraq zəfər çaldıqdan, işğal altında saxlanılan torpaqlarımız azad edildikdən, ərazi bütövlüyümüz təmin olunduqdan sonra regionda yaranan yeni reallıq fonunda da Türkiyənin Azərbaycana dəstəyi davam etməkdədir. Bu dəstəyin, birlik və bərabərliyin rəmzi olaraq iyunun 15-də Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Azərbaycana səfəri baş tutub. Türkiyəli həmkarını Qarabağ torpağında qarşılayan Prezident İlham Əliyev ona işğaldan azad olunmuş ərazilərin indiki vəziyyəti, görüləcək işlər barədə ətraflı məlumat verib. Ardınca Şuşa şəhərinə yola düşən prezidentlərin təkbətək görüşü olub. Sonra "Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasında müttəfiqlik münasibətləri haqqında Şuşa Bəyannaməsi” imzalanıb. Şuşa Bəyannaməsində iki dost və qardaş ölkə arasında imzalanmış bütün beynəlxalq sənədlərə, bununla əlaqədar 13 oktyabr 1921-ci il tarixli Qars müqaviləsinə sadiqlik nümayiş etdirilib. Ümumi maraqların qorunmasında hər iki ölkənin siyasi, iqtisadi, müdafiə, mədəni, humanitar, səhiyyə, təhsil, sosial, gənclər və idman sahələrindəki imkan və potensiallarının birləşdirilməsinin mühüm əhəmiyyəti vurğulanıb. Qeyd olunub ki, beynəlxalq hüququn prinsip və normalarına, o cümlədən Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinə uyğun olaraq qlobal və regional sülh, sabitlik və təhlükəsizliyin təmin edilməsində birgə səylər bundan sonra da davam etdiriləcək. Sənəddə iki dost və qardaş ölkə arasında strateji səviyyədə inkişaf edən münasibətlərin durumundan məmnunluq ifadə edilərək, siyasi dialoqun bütün səviyyələrdə davam etdirilməsinin və qarşılıqlı yüksək səviyyəli səfərlərin əhəmiyyəti diqqətə çatdırılıb.

Öndərlərin vəsiyyətinə sadiqlik

Bu tarixi sənədin imzalanmasının ardınca mətbuata bəyanatla çıxış edən Prezident İlham Əliyev bildirib ki, Bəyannamə tarixə əsaslanır və orada xalqlarımızın böyük liderləri, öndərləri Mustafa Kamal Atatürkün, Heydər Əliyevin kəlamları öz əksini tapıb. Dövlət başçısı deyib ki, bu tarixi sözlər, kəlamlar hər iki ölkə üçün əsas amildir. Prezident Türkiyə-Azərbaycan birliyinin, qardaşlığının əbədi olduğunu bəyan edib: "Biz bu vəsiyyətə sadiqik və XXI əsrdə azad edilmiş Şuşada Müttəfiqlik Bəyannaməsini imzalayarkən əcdadlarımıza sadiqliyimizi nümayiş etdiririk, gələcək nəsillərə yol göstəririk. Birgə Bəyannamədə tarixi Qars müqaviləsinə istinad edilir. Tarixi Qars müqaviləsi düz 100 il bundan əvvəl imzalanmışdır. Bu da böyük rəmzi məna daşıyır. Azad edilmiş Şuşa şəhərində 100 ildən sonra müttəfiqlik haqqında imzalanan Birgə Bəyannamə bizim gələcək iş birliyimizin istiqamətini göstərir. Bəyannamədə bir çox önəmli məsələlər öz əksini tapır. Beynəlxalq müstəvidə birgə əməkdaşlığımız, fəaliyyətimiz, siyasi əlaqələr, iqtisadi-ticarət əlaqələri, mədəniyyət, təhsil, idman, gənclər siyasəti, demək olar ki, bütün sahələr əhatə olunur. Enerji təhlükəsizliyinin, Cənub Qaz Dəhlizinin önəmi Türkiyə, Azərbaycan və Avropa üçün göstərilir və hər bir məsələ çox böyük önəm daşıyır. Mən onların arasında iki məsələni xüsusilə qeyd etmək istərdim. Birincisi, müdafiə sahəsində əməkdaşlıq, iş birliyi məsələsi. Müdafiə sənayesi sahəsində və qarşılıqlı hərbi yardım məsələləri bu Bəyannamədə öz əksini tapır. Bu, tarixi nailiyyətdir. Biz bir daha göstəririk ki, bundan sonra da hər zaman bir yerdə olacağıq. Bundan sonra da bir-birimizin təhlükəsizliyini təmin edəcəyik, necə ki, bu günə qədər Türkiyə və Azərbaycan bütün məsələlərdə bir yerdədir, bundan sonra da bu, belə olacaq. İkinci önəmli məsələ nəqliyyat məsələsidir. Bəyannamədə Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı çox açıq ifadələr öz əksini tapmışdır. Bu da İkinci Qarabağ savaşından sonra yaranmış yeni geosiyasi vəziyyətin nəticəsidir. Bu gün biz Türkiyəni və Azərbaycanı dəmir yolu ilə, avtomobil yolu ilə birləşdirəcək Zəngəzur dəhlizi haqqında nəinki danışırıq, bu dəhlizi əməli işlərlə yaradırıq. Müttəfiqlik haqqında imzalanmış Birgə Bəyannamədə bu məsələnin əks olunması böyük məna daşıyır”.

Hər cür fədakarlığa hazır olmaq

Türkiyənin dövlət başçısı Rəcəb Tayyib Ərdoğan qeyd edib ki, ölkəsi Azərbaycanın işğal altındakı torpaqlarının azadlıq mübarizəsində olduğu kimi, bərpa işlərində də qardaş xalqa hər cür dəstəyi verir, verməkdə davam edəcək. O, bölgədə təsiri olan hər kəsi həqiqətləri görməyə, Azərbaycan xalqının Zəfərini qəbul etməyə və gələcəyə baxmağa dəvət edib. Deyib ki, Türkiyənin gücü Azərbaycanın gücü, Azərbaycanın gücü də Türkiyənin gücüdür: "Atəşkəs razılaşmasından sonra, artıq bölgədə bütün tərəflər üçün yeni əməkdaşlıq imkanları yaranıb. Azərbaycanlı qardaşlarımın bu məsələdə son dərəcə istəkli olmalarının ən yaxın şahidiyik. Türkiyə olaraq biz də coğrafi qonşuluq əlaqələrimizi daha dərin əməkdaşlıqlara yönəltmək istəyirik. Ermənistanın, ona xoş niyyətlə uzadılan həmrəylik əlini tutmasını, ortaq gələcəyi birlikdə formalaşdırmaq fürsətindən yaxşı istifadə etməsini arzu edirik. "Altılı platforma” dedik. Bu platformada, bildiyiniz kimi, Rusiya, Türkiyə, Azərbaycan, Ermənistan, Gürcüstan və İran var. Bu "altılı platforma” ilə birlikdə, artıq istəyirik ki, bölgə rahatlıqla, sülh içində yaşanan bir bölgə olsun. Bu addımı atmaq üçün biz qardaşımla birlikdə hər cür fədakarlığa hazırıq. Cənab Putin eyni qaydada bu cür fədakarlığa hazırdır. Bu istiqamətdə atılacaq addımlarla bölgə bir sülh bölgəsinə çevriləcək. Bu tarixi fürsətin reallığa söykənməyən həvəslər, ifadələr və fəaliyyətlərlə qaçırılmamağı ən böyük arzumuzdur. Bölgədəki yeni reallığa fayda vermək istəyən hər kəsin nifrət və təhrik siyasətindən əl çəkərək sülh və əməkdaşlığı təşviq etməyə istiqamətlənməsi əsas şərtdir. Belə bir mühit formalaşanda Ermənistan ilə münasibətlərin normallaşması üçün biz də üzərimizə düşəni edəcəyimizi hər fürsətdə deyirik. Bu ümidverici proses Azərbaycan ilə Ermənistanın imzaladıqları atəşkəs razılaşmasını əhatəli və uzaqgörən bir sülh müqaviləsi ilə tamamladıqları halda, çox sağlam şəkildə davam edəcəyinə inanırıq”.

Rufik İSMAYILOV