Ömür ağacının bar verən çiçəkləri

Bir insanın ömür kitabını vərəqləyirəm. Hər səhifəsinə, elinə-obasına məhəbbət hissləri hopub bu kitabın! Arpaçayın gah dəli, gah həlim xasiyyəti, bulaqların "bir bala ceyranın gözündən duru” suları həmdəmi olub bu ömrün. Bu ömrün müqəddəs qibləsi isə atası Əkbər müəllimdən əxz etdiyi inadkarlıq, çalışqanlıq, halallıq, dostluq, sədaqət olubdur. Tanrı heç bir gözəlliyini əsirgəmədiyi doğma Danzik kəndi onu şair təbiətli böyüdüb, ədəbiyyata gətiribdir...

Ana laylasına Arpaçayının oxuduğu nəğmələr qarışdı. Ayaqları yer tutandan oylaqları "Mehralı bağı”, "Əyyub ocağı”, ”Qızılqaya”, "Böyükqala”, "Qaraağaclıq” oldu. Anası Qəndab xanımın qalın parçadan tikdiyi çantasını çiyninə salıb kənddəki səkkizillik məktəbin birinci sinfinə gəldi. Kəndin sözlü-söhbətli müdrik adamlarına, məktəbdəki müəllimlərinə, təbiətin ecazkarlığına saatlarla diqqət kəsildi. Ən çox gəldiyi və sevdiyi yer kəndin palçıqdan suvanmış kitabxana binası oldu. O, hələ məktəb illərindən Xalq şairi Səməd Vurğunun şeirlərini çox sevirdi, onları əzbərdən söyləyərdi.

Günlərin birində Arpaçayın sahilində qəlbinin dərinliklərindən süzülüb gələn hisslərini misralara düzdü, şeirə çevirdi. Bir müddət bu şeirləri üzə çıxartmadı, şagird dostlarından və müəllim yoldaşlarından gizli saxladı. Və axır ki, onun şeir yazması hamıya məlum oldu. "Azərbaycan pioneri” qəzetində dərc olunan məqaləsi ilə imzası hamıya çatdırıldı. Azərbaycanın hər guşəsindən təbrik məktubları aldı, çoxlu dostlar qazandı. Az bir müddətdə şeir və məəqalələri, Arpaçay haqqında yazdığı əfsanələri yerli və respublika mətbuatında çap olundu.

İsa Həbibbəylinin həyatında Şərur rayonunun Oğlanqala kənd orta məktəbində təhsil aldığı illər daha yaradıcı, daha yaddaqalan illərdir. O illərdə Şərur rayonunun dağ kəndlərində orta məktəb olmadığından rayonun Axura, Həmzəli, Havuş, Dizə, Şahbulaq, Tənənəm, Yaycı, Danzik kimi kəndlərindən bu məktəbdə orta təhsil almağa gələrdilər. İsa Həbibbəyli bu şagirdlərlə tanış olar, yataqxana həyatını şən və maraqla keçirərdilər. Və bir də Abbas Hüseynov, Yaqub Məmmədov, Firudin Xudiyev, Mənsur Seyidov kimi müəllimlərin ciddiliyi, tələbkarlığı, məktəbdənkənar, sinifdənxaric tədbirlərin rəngarəngliyi İsa Həbibbəylinin və şagird dostlarının biliklərə daha mükəmməl yiyələnmələrinə və gələcək inkşaflarına təkan verərdi. Bu yaddaqalan illər sona yetdi, məktəb həyatına "Əlvida!” deyən İsa Həbibbəyli tələbəlik illərinə qovuşdu, müəllim olmaq istəyi həqiqətə çevrildi...

1967-ci ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutuna sənədlərini təqdim etdi. İmtahanlardan əla qiymətlər alaraq həmin ildən fəaliyyətə başlayan Naxçıvan filialının tələbəsi olur. Naxçıvan şəhərində fəaliyyətə başlayan ali məktəb Naxçıvanın ədəbi mühitinə bir yenilik və canlanma gətirmişdi. Öz bilik və bacarığı ilə diqqəti daha çox cəlb edən İsa Həbibbəyli Muxtar Respublika və Respublika mətbuatında öz şeirləri və tədqiqat xarakterli yazıları ilə çıxış edir. Poeziya məclislərində, şair və yazıçıların yaradıcılıq gecələrində öz istedadı ilə fərqlənir. Hələ tələbəlik illərindən hamı İsa Həbibbəylinin gələcəkdə əsl ədəbiyyat tədqiqatçısı olacağına inanırdı. Bəlkə özündə də yaranan bu inam onun şeirlər yazmağına son qoydu və o, hər kəsin rəğbətini qazanan tədqiqat əsərlərinin müəllifinə çevrildi.

Yada düşəndə ürəyin tellərini sızladan tələbə həyatı Tələbə Elmi Cəmiyyətinin sədri vəzifəsində işləyən İsa Həbibbəyli üçün çox yaddaqalan oldu. Müsahibələr, mübahisələr, seminarlar, konfranslar, görüşlər, diskusiyalar, təqdimatlar, kitab müzakirələri, ezamiyələr... Gəncliyin kükrəyib-daşan, sahilinə sığmayan işlərinə başları elə qarışmışdı ki, dörd illik tələbə həyatının nə zaman gəlib keçdiyindən xəbərləri belə olmadı.

1971-ci ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Naxçıvan filialını Azərbaycan dili və ədəbiyyatı ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirdi. Elə həmin ildən köçürülməsinə fərman verilmiş Danzik kəndindəki səkkizillik məktəbdə müəllimlik fəaliyyətinə başladı. 1975-ci ildə İsa müəllim doğma institutdan çağırış aldı və Naxçıvan DPİ-də müəllimlik fəaliyyətinə başladı. Müəllimliklə yanaşı qiyabi yolla aspiranturada təhsilini davam etdirdi. 1980-ci ildə "Azərbaycan romantik şeirinin sənətkarlıq xüsusiyyətləri” mövzusunda namizədlik işini müdafiə edərək, elmlər namizədi, alimlik dərəcəsini aldı. Respublika mətbuatında dərc olunan yazıları İsa Həbibbəylinin yaradıcılığına olan marağı daha da artırırdı. 1983-cü ildə Naxçıvan DPİ-nin dosenti, Naxçıvan Dövlət Universiteti təşkil olunduqdan sonra isə - 1991-ci ildə elmi işlər üzrə prorektoru seçilmişdir.

İsa Həbibbəyli üçün əziz günlər çoxdur. İlk şeirinin, ilk məqaləsinin, İlk kitabının, ilk övladının dünyaya gəldiyi günlər... Bizə görə isə İsa müəllim üçün daha əziz və yadda qalan gün 1996-cı ilin 15 mart günüdür. Bu gün Azərbaycan EA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun ixtisaslaşdırılmış şurasında İsa müəllimin sevdiyi mövzu - "Cəlil Məmmədquluzadə: mühit və müasirləri” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. Fəxr edilməlidir ki, dissertasiyaya Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri Anar, İran İslam Respublikasından Cavad Heyət, Türkiyə Respublikasından Yavuz Akpinar, filologiya elmləri doktoru, professor Yavuz Axundov kimi alimlər yüksək rəy bildirmiş, onun gərgin tədqiqatçılıq əməyini xüsusi qeyd etmişlər.

Görkəmli alimlərdən Kamal Talıbzadə, Nizami Xudiyev, Vilayət Quliyev, Sabir Rüstəmxanlı, Qasım Hüseynov müdafiə işinin elmi dəyərindən bəhs etmişlər. Beləliklə, ali məktəbi bitirdikdən sonra əsrin dörddə biri qədər elmi axtarışlarının, xüsusən, Cəlil Məmmədquluzadə haqqında tədqiqatlarının bəhrəsi olaraq Əkbər oğlu Həbibbəyliyə filologiya elmləri doktoru adı verilmişdir. Bu ad İsa müəllimin elmi və tədqiqatçılıq işinə verilən halal qiymət idi. Və bu uğurlu dissertasiyadan sonra Cəlil Məmmədquluzadənin həyat və yaradıcılığının tədqiqi sahəsində İsa Həbibbəyli üçün yeni üfüqlər açıldı.

Uzun illər ərzində Naxçıvan mühitində yaşayan və yaradan İsa Həbibbəyli Bakı, Moskva, Peterburq, Yasnaya Polyana, Odessa, Bağdad, Kərkük, Kərbala, Ufa, Tehran, Nyu-York, Kazan, Ankara, Paris kimi şəhərlərdə keçirilən simpoziumların, qurultayların, beynəlxalq müşavirələrin iştirakçısı olubdur. Elmə həsr edilən bu xidmətlər elm fədaisinə Azərbaycan MEA-nın müxbir üzvü və nəhayət, həqiqi üzvü kimi yüksək adlar bəxş etdi. Dünyanın ən tanınmış elm ocaqları İsa Həbibbəyliyə fəxri doktor adı verməklə qürur duydular. Bu gün neçə-neçə mötəbər qəzet və jurnalların redaksiya heyətlərinin üzvüdür.

... İnsanlara sevgi, hörmət akademiki xalqa sevdirmişdir. O, Şərur rayonundan 2005, 2010 və 2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə deputat seçilmişdir. Bu illərdə öz seçicilərinin arzu və təkliflərini layiqincə yerinə yetirən millət vəkili hamının rəğbətini qazanmışdır. Şərurun sərhəd kəndi Havuşdan başlamış Araz sahilində yerləşən Təzəkənddəki seçiciləri ilə görüşür, onların arzu və istəklərini yerinə yetirir.

2013-cü ildə akademik İsa Həbibbəyli Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının ictimai və humanitar məsələləri üzrə vitse prezidenti seçildi. Və elə həmin ildən ədəbiyyat elminin əsas mərkəzlərindən olan Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru vəzifəsini icra etdi. Onsuz da əmək fəaliyyəti dövründə dinclik nə olduğunu bilməyən İ.Həbibbəyli yeni vəzifəsində də həvəslə işə başladı. İsa müəllim rəhbərlik etdiyi Ədəbiyyat İnstitutuna yeni nəfəs gətirdi. Zəruri struktur islahatları aparıldı, yeni elmi-tədqiqat şöbələri, sektorlar, mərkəzlər yaradıldı. Yeni nəşr olunan jurnallar zamanla səsləşən mövzularda oxuculara bu gün də çatdırılmaqdadır.

Akademik İsa Həbibbəyli hər şeydən əvvəl ölkənin məhsuldar alimlərindən biri kimi tanınır. . Tarixilik, müəllimlik, ideallılıq və müasirlik akademik İsa Həbibbəylinin əsas səviyyəsini müəyyən edir.

Bu gün Azərbaycan ədəbiyyatı, onu bütün sahələri Xəzər dənizi qədər çağlamaqdadır. Bu da səbəbsiz deyildir. Axı, onlara ömürlərini bu işdə şam edən elm adamları yol göstərir, bələdçilik edirlər. Bu xeyirxahlıqlardan bəhrələnənlər öz səmimi yazılarında, söhbətlərində bunu etiraf edirlər.

Hər anı günə, hər günü ilə, hər ili əsrə bərabər tutan Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, Əməkdar Elm Xadimi, "Şöhrət” və "Şərəf” ordenlərinə layiq görülmüş İsa Əkbər oğlu Həbibbəylinin 70 illik yubileyi münasibətilə təbrik edir, Azərbaycanın ayrılmaz parçası Naxçıvan diyarının bənzərsiz bölgəsi, qədim və həmişəcavan Dədə Qorqud yurdu, Şərurun Arpa çayından su içmiş, boy atmış ətirli çiçəklərindən hörülmüş gül çələngini bağışlayırıq.