Hörmət qoyuruq, hörmət də tələb edirik - TƏHLİL
Tehran xarici siyasət kursunda naqislikdən çıxış
edir, Azərbaycana və digər qonşularına qarşı aqressivlik nümayiş etdirir.
İranın daxili və xarici siyasətində ciddi islahatlara ehtiyac var.
İranın Azərbaycana qarşı davranışındakı
qeyri-səmimilik, iki ölkə arasındakı münasibətlərin gələcək vəziyyəti yerli
medianın, həmçinin beynəlxalq mətbuatın gündəmini zəbt edən siyasi mövzulardan
biridir. Məhz bu səbəbdən İtaliyanın "La Repubblica” qəzetinin əməkdaşı
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevdən müsahibə götürən zaman cənub qonşumuzun
davranışlarına da toxunub, bununla bağlı dövlət başçısına sual ünvanlayıb,
Bakının bundan sonra atacağı addımlarla maraqlanıb.
Prioritetimiz qonşu
ölkələrlə münasibətlərdir
Prezident İlham Əliyev İranın İsrail-Azərbaycan
münasibətlərini bəhanə etdiyini, ölkəmizin xarici siyasətinin çox açıq, şəffaf,
sabit və müstəqil olduğunu diqqətə çatdırıb. Bildirib ki, heç bir digər ölkə
Azərbaycanın qərarlarına təsir edə bilməz və ya buna çalışmalı deyil. Onun
sözlərinə görə, qərarlar Bakıda, Azərbaycanın milli maraqları əsasında, dövlət
başçısı tərəfindən verilir. Prezident deyib ki, əgər kimsə süni bəhanədən
istifadə etməyə çalışaraq Azərbaycanı digər ölkə ilə münasibətlərinin olmasında
günahlandırıbsa, belə cəhdlər boş çıxıb, bu, düzgün yol deyil və gətirib dalana
çıxaracaq. Ölkə rəhbəri qeyd edib ki, Azərbaycan öz sərhədlərinə hörmətlə
yanaşılmasını istəyir: "Biz bütün ölkələrlə və ilk növbədə, qonşularımızla dost
münasibətlərə malik olmaq istəyirik. Bizim prioritetimiz qonşu ölkələrlə münasibətlərdir.
…Biz digərlərinə etdiyimiz hörmətin özümüzə də olmasını tələb edirik”.
Birinci şəxsin dilindən
verilən ikinci bəyanat
Mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzetinə danışan politoloq
Sədrəddin Soltan deyib ki,
İtaliya nəşrinə müsahibəsində Azərbaycan Prezidentinin səsləndirdiyi fikirlər
İranla bağlı açıq və üstüörtülü şəkildə birinci şəxsin dilindən verilən ikinci
bəyanatdır. Onun sözlərinə görə, birinci bəyanatında rusiyalı sülhməramlıların
müvəqqəti nəzarətində olan Azərbaycan ərazisində kimin nə işlə məşğul olmasına
dair rəsmi Bakıda dəqiq məlumatların olması öz əksini tapıb. S.Soltan bildirib
ki, bu, qonşuluq prinsipləri nəzərə alınaraq diplomatik və mədəni şəkildə İrana
edilən xəbərdarlıq olub: "44 günlük Vətən Müharibəsində İranın Ermənistana
etdiyi yardımlar rəsmi Bakıya məlumdur. Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev
qalib ölkənin rəhbəri kimi əvvəllər bu məsələnin üzərinə çox getmədi,
qonşumuzla münasibətlərimizin gələcəyini düşünərək vəziyyətin gərginləşməsini
istəmədi. Onsuz da İranın göndərdiyi yardımlarla birlikdə Ermənistan məğlub
edilmişdi. Lakin sonrakı müddətdə rəsmi Tehran Azərbaycan Prezidentinin
diplomatik, ağayana davranışından düzgün nəticə çıxarmadı. İran bütün hədləri
aşaraq qonşuluğa, dostluğa, din qardaşlığına yaraşmayan addımlar atdı,
saxtakarlığa yol verdi, hətta Azərbaycanın ünvanına ittihamlar səsləndirdi”.
Beynəlxalq hüququn
prinsiplərinə görə…
Politoloq söyləyib ki, qonşu ölkələrin ərazi
bütövlüyünə hörmətlə yanaşan rəsmi Bakı Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə də eyni
qaydada hörmətlə yanaşılmasını tələb edir: "Ermənistanı Azərbaycanın Qarabağ
bölgəsi ilə birləşdirən Gorus-Qafan yolunun bir hissəsi ölkəmizin ərazisindən
keçir. Yolun bu hissəsindən istifadə edən tərəf, təbii olaraq, Azərbaycandan
icazə almalı, bizimlə hesablaşmalıdır. Amma İran bunu etmək istəmir, sanki
Azərbaycanla hesablaşmağı özünə rəva bilmir. Azərbaycan ərazisindən tranzit
kimi yararlanan İranın yük avtomobilləri qanuni şəkildə gömrük rüsumu ödəməli
deyil? Digər tərəfdən, Azərbaycanın xarici siyasətini, hansısa xarici ölkə ilə
münasibətlər qurub-qurmamağını İran müəyyən etməlidir? Azərbaycanda milli
dövlətçiliyin yaranmasında İranın hansısa rolu olubmu? Yoxsa müstəqilliyimizi
yenidən bərpa edəndə İran Azərbaycana dəstək verib? Beynəlxalq hüququn
prinsiplərinə görə, hər bir dövlət istənilən ölkə ilə münasibətlər qurmaqda
sərbəstdir. Bu, onun suveren hüququdur, daxili işidir. Bu nöqteyi-nəzərdən
İranın Azərbaycan-İsrail münasibətlərini bəhanə gətirməsi beynəlxalq hüququ
pozmaqdır, ölkələrin müstəqilliyinə, suverenliyinə hörmətsizlikdir, dövlətimizi
təhdid etməkdir”.
Qonşulara qarşı
aqressivlik
S.Soltanın sözlərinə görə, İran öz gözündə tiri
görmür, başqasının gözündə çöp axtarır: "İran öz Konstitusiyasının tələbini
kobud şəkildə pozaraq müsəlman ölkəni - Azərbaycanı müdafiə edənləri təqib
edir. İrandakı azərbaycanlılar Vətən müharibəsində ölkəmizin ərazi bütövlüyünə
dəstək verdikləri üçün təqib və təzyiqlərə məruz qaldıqları halda, Fələstini
müdafiə edən iranlılar təqdir edilir. İranın belə ikili yanaşması təəssüf doğurur.
Bütün bu reallıqlar fonunda Prezident İlham Əliyev İtaliya mətbuatına
müsahibəsində dilə gətirdiyi fikirlərlə İran hakimiyyətinə yerini göstərib.
Onlara mesaj verib ki, Azərbaycan müstəqil dövlətdir, heç kimin kiçik qardaşı
deyil, xarici siyasətini yalnız milli-dövlətçilik maraqlarına uyğun qurur.
Azərbaycan İranla ortaq tarixə, mədəniyyətə və dinə malik olan qonşu ölkədir.
İranda 30 milyona yaxın azərbaycanlı yaşayır. Xarici siyasətimizdə bu amillər
mütləq nəzərə alınır, İranla xoş münasibətlərin saxlanması hədəflənir. Lakin
rəsmi Tehran xarici siyasət kursunda naqislikdən çıxış edir, Azərbaycana və
digər qonşularına qarşı aqressivlik nümayiş etdirir. İranın daxili və xarici
siyasətində ciddi islahatlara ehtiyac var”.
Rufik İSMAYILOV