Bakı 23°C
Həqiqətləri danışan muzey - FOTOLAR
Ukraynanın
görkəmli yazıçısı və ictimai xadimi İvan Frankonun Ədəbi-Memorial Muzeyindən
reportaj
Ukraynanın görkəmli yazıçısı və ictimai xadimi
İvan Frankonun Ədəbi-Memorial Muzeyi Lvovda
- şəhər kənarında yerləşir. Lvovun yaşlı sakinləri muzeyə gedən yolu daha sadə üsulla
izah edirlər. Franko küçəsi 152-də yerləşən ikimərtəbəli ev "İsveçrə üslubu”nda
tikilib. Bu memarlıq abidəsi eyni zamanda böyük yazıçının şəxsi əşyalarının
ekspozisiyasıdır. Adı Lvov Milli Universitetində, Ukraynadan Kanadayadək küçə
və əyalətlərdə əbədiləşən klassik yazıçının ev muzeyi gələn turistlərə İvan
Franko haqqında həqiqətləri danışır.
Yaşıllığa
qərq olan bağçalı ev
Rəngbərəng gül-çiçəyə,
yaşıllığa qərq olan kiçik bağçalı evin birinci mərtəbəsində beş otaq və bir
mətbəx, ikinci mərtəbəsində də iki kiçik otaq var. Otaqlar kifayət qədər
sadədir və hər birində qızdırıcı sobalar və stolların üstündə kerosin lampaları
gözə dəyir. Mənbələrdə göstərilir ki, bu villanın inşası üçün İvan Franko son qəpiyini
verərək torpaq alıb. Babasının ölümündən sonra Qalisiya Regional Bankına illik
4 faizlə 12.000 kron kredit ödəyib. Kreditin qalanı atalarının ölümündən sonra
oğulları tərəfindən geri qaytarılıb. Digər bir mənbədə isə "Ukraynanın siyasi fəalları
Frankonun kasıb şəraitdə yaşadığını görüb yazıçıya bu evi hədiyyə ediblər”- deyə
qeyd edilib.
Franko ömrünün son 14 ilini -1902-ci ildən 1916-ci
ilədək olan bir dövrü bu evdə yaşayıb. Yazıçının ölümündən sonra dul arvadı və
oğulları ailələri ilə birlikdə bu evdə qalıblar.
1940-cı il 10
oktyabrda Ukrayna Ali Radasının qərarı ilə İvan Franko Ədəbi Xatirə Muzeyi
fəaliyyətə başlayıb. Oğlu Petra Franko deputat olanda atasının adına muzey
yaratmağı qərara alıb.
30 mindən çox eksponat
"Almanların Lvova
hücumu zamanı muzey işləməyib. Muzeyin eksponatları Ukrayna Milli Muzeyinə və
Taras Şevçenko adına kitabxanaya köçürülüb. İvan Frankonun evi aviabomba
zərbələrindən ciddi zərər çəkib. 1969-cu ildə muzeydə ilk təmir işləri aparılıb”
- deyə muzeyin gənc əməkdaşı məlumat verir.
2011-ci ildə Frankonun ev muzeyinə "Milli Muzey” statusu
verilib. Muzeyin filialları həmçinin yazıçının yay tətillərini keçirdiyi
Naqueviç və Krivorivne kəndlərində də
yaradılıb.
Muzeyin Fondunda 30 min eksponat qorunur. Bunların
içərisində yazıçının şəxsi əşyaları, əlyazmaları, fotoları, ailə şəkilləri,
dünya xalqlarının dilində olan əsərləri, avtoqraflar, şəxsi sənədlər, orijinal
fotolar və s. mühüm yer tutur.
Yazıçı, alim, filosof, siyasi fəal
Muzeyi gəzdikcə "İvan
Franko Lvov və ümumilikdə Ukrayna üçün kim idi?” sualına aydın cavab tapmaq
olur. "Görkəmli yazıçı mücadilə içində keçən yaşamı ilə Ukrayna ədəbiyyatının
və siyasi tarixinin önə çıxan fiqurlarından biridir. Nobel mükafatına namizəd
göstərilsə də, buna ömrü çatmayan bir yazıçıdır”- deyə bildirirlər.
Frankonun ən sevimli otağı ilə tanış olmaqla yazıçının öz
parlaq əlyazmalarını hansı qələmlə yazdığını, hansı piano arxasında oturduğunu,
hansı musiqini və kitabları xoşladığını öyrənmək, ailəsindəki adətlər haqqında
məlumat almaq olur.
Bir-birindən dəyərli əşyalar
Muzeyin ekspozisiyası ziyarətçiləri yazıçının yaşadığı və
işlədiyi ab-havaya qaytarır. Frankonun ən sevimli otağı olan iş otağı tamamilə
yenidən yaradılıb. Şəxsi əşyaları da bu otaqda qorunur. Frankonun
memorial ekspozisiyadakı əşyaları muzeyin ən qiymətli eksponatları sayılır.
Ekspozisiyanı yazıçının yaxın dostu, rəssam İvan Truşun əsərləri bəzəyir. İşlədiyi
masa, kitablar toplusu, qələmqabı, əlyazmaların saxlandığı qutu, şeirlərinin yaradılmasına şahid olan şamdan,
yazıçının kağız kəsdiyi bıçaq, İvan Yakovleviçin öz əli ilə toxuduğu balıqçılıq
toru, ifa etdiyi fortepiano, ailə şəkilləri, dostları ilə fotoları və s.
əşyalar maraq doğurur.
Böyük dəyərə malik kitabxana
"Kitabxana Franko üçün çox böyük dəyərə malik idi. Yazıçının
kitabxanası Lvovdakı ən mükəmməl kitabxanalardan biri hesab olunurdu. Frankonun
vəsiyyətinə əsasən, ölümündən sonra kitabxana və arxiv Elmi Cəmiyyətə verildi
və orada 1950-ci ilə qədər saxlanıldı. Sonra kitabxana Ukrayna Milli Elmlər
Akademiyası Taras Şevçenko adına Ədəbiyyat İnstitutuna verildi ki, bu günə
qədər də orada saxlanılır”- deyə muzey əməkdaşı qeyd edir.
Dünən və gələcək
Muzeyin ikinci binasında yazıçının Ukrayna heykəltəraşları
tərəfindən hazırlanan 10-dan artıq büstü sərgilənib. Muzeyin zirzəmisində isə
gənc rəssamların yazıçının əsərlərinə, həyatına həsr etdikləri işləri yer alıb.
Muzeydə hər il "Frankovski oxu günləri”, ədəbi və
incəsənət görüşləri, bayramlar, mühazirələr təşkil edilir. Muzeyin və digər
elmi qurumların əməkdaşları təqdimatlarla çıxış edirlər. "Muzeydə tez-tez
sərgilər, yaradıcılıq görüşləri, xatirə tədbirləri keçirilir. İvan Frankonun
həyat yolu böyüyən nəsil üçün örnəkdir. Onlar belə görkəmli şəxsiyyəti
tanımalı, onun irsini öyrənməlidirlər. Franko təkcə dünən deyil, həm də
gələcəkdir”- deyə muzeyin direktor
müavini İqor Medvid bildirir.
Böyük yazıçı haqqında hekayələr muzeyə baş çəkənlərdə
həmişə maraq doğurur. Lvova səyahət edənlər, tələbələr, yerli sakinlər muzeyə
baş çəkir, Ukrayna ədəbiyyatının böyük klassiki haqqında məlumat əldə edirlər. Muzeyə
qrup halında ekskursiyalar təşkil olunur.
Muzeyə giriş biletlədir. Böyüklər üçün bilet – 50,
tələbələr üçün 30, uşaqlar və təqaüdçülər üçün 20 UAH (qrn) təşkil edir. Jurnalistlər
üçünsə muzeyə giriş pulsuzdur. Muzeydə audiobələdçi xidməti var. Bundan əlavə,
muzey əməkdaşları qonaqlara İvan Frankonun həyat və fəaliyyəti, yaşadığı dövr
haqqında ətraflı danışırlar.
Təranə Məhərrəmova
Bakı-Lvov
