• cümə axşamı, 28 mart, 21:52
  • Baku Bakı 13°C

Fransa Afrikada da nüfuzunu itirir - TƏHLİL

03.12.22 01:00 1416
Fransa Afrikada da nüfuzunu itirir - TƏHLİL

Keçmiş prezident Fransua Ollanddan başlayan bu uğursuzluq zolağı indiki dövlət başçısı Emmanuel Makronun hakimiyyəti dövründə pik həddə çatıb. Uğursuzluq o həddə çatıb ki, Makronu Avropanın "xəstə adamı” titulu ilə “ödülləndiriblər”.

Fransa sürətlə dünyanın bir çox yerlərində nüfuz və təsirini itirməkdədir. Hətta fransızdilli dövlətlərdə də Fransaya önəm verənlər azalmaqdadır. Fransanı indi də Afrikadan sıxışdırırlar. Keçmiş prezident Fransua Ollanddan başlayan bu uğursuzluq zolağı indiki dövlət başçısı Emmanuel Makronun hakimiyyəti dövründə pik həddə çatıb. Uğursuzluq o həddə çatıb ki, Makronu Avropanın "xəstə adamı” titulu ilə “ödülləndiriblər”. Bəllidir ki, Afrikanın bir çox dövlət və xalqının acınacaqlı duruma düşməsinin birbaşa baiskarı məhz Fransadır. Makron isə belə vəziyyətin yaranmasında riyakarcasına Rusiya və Çini, eləcə də Türkiyəni ittiham edir. Bu ölkələrdən qitəyə gələnləri Afrikada Fransa əleyhinə təbliğat aparmaqda ittiham edir.

“Qara qitə” Fransadan təzminat  tələb edir

Qərb və Rusiya mediası yazır ki, bölgədə baş verənlər Fransanın imperiya ambisiyalarına ciddi zərbə vurur. Fransız dili qitədə tədricən istifadədən çıxır, ingilis dili ilə əvəz olunur. Bu, həm ingilis dilinin daha asan qavranması, həm də dünya səviyyəsində tanınan beynəlxalq dilə çevrilməsi ilə bağlıdır. Fransanın müstəmləkəsi altında olan 30-a yaxın ölkənin törədilən cinayətlərə görə ondan təzminat tələb etməsi də fransafobiya əhval-ruhiyyəsini artırıb. Afrikalılar torpaqlarından talan edilmiş sərvətlərinin geri qaytarılmasını gözləyir, fransızlar isə tarixlərinin bu qara ləkələrini hər vəchlə gizlətməyə çalışırlar. Məsələn, Əlcəzair Fransadan cinayətlərini tanımasını, üzr istəməsini və təzminat ödəməsini tələb edir. Əlcəzair həm də Fransa üçün sınaq poliqonu olub. 1960-cı ildə bu ölkənin cənubundakı səhrada ilk fransız atom bombası partladılıb. Fransa Ruandada 800 min etnik tutsinin həyatına son qoyan dünya tarixinin ən dəhşətli soyqırımılarından birində də iştirak edib. Əlcəzair, Seneqal, Madaqaskar, Kamerun, Ruanda, Çad və Mərakeş - bu ölkələrin hamısının tarixində Fransa öz qanlı izini qoyub. 

“Fransanın ən başlıca düşməni təkəbbürüdür”

Dünyanın aparıcı mətbu orqanları da artıq Makronun rüsvayçı siyasəti üzündən Fransanın üzləşdiyi problemlərə toxunurlar. Məsələn, nüfuzlu “Al Hadath” qəzeti yazır ki, müasir Fransanın ən başlıca düşməni təkəbbürüdür. Qəzet yazır ki, müasir Fransa reallığı qəbul etməkdən nə qədər inadla imtina edirsə, onun siyasi təsiri bir o qədər azalır. Bu, iqlim dəyişikliyi, terrorizm və miqrasiya kimi təhlükələrin çox sürətlə yayıldığı qloballaşan dünyada Fransa şirkətlərinə də zərər verir. “Fransanın heç vaxt öyrənmədiyi bir dərs var. 2021-ci ilin oktyabrında Parisdə Afrika-Fransa sammiti keçirilərkən onun iştirakçı ölkələrin gənclərinə həsr olunduğu iddia edilirdi. Afrika vətəndaş cəmiyyətinin nümayəndələri - alimlər, fəallar, iş adamları və mədəniyyət xadimləri Paris ilə Afrika qitəsi arasında münasibətlərin yeni təməlinin qoyulması üçün dəvət olunmuşdular. Lakin sonradan məlum olur ki, Makron və sammiti planlaşdıran digər şəxslər köhnə bəyanat və fikirlərdən uzaqlaşa bilməyiblər. Bu, Fransanın gələcək nəsil Afrika liderləri ilə ümumi gələcək naminə dialoq qura bilmədiyini nümayiş etdirdi. Paris Qərbi və Şimali Afrikada suveren dövlətlərə nəzarət etmək üçün viza “silahından”, təzyiq və şantajdan istifadə etmək istəyir. Fransızlar Afrikada müstəmləkəçilik ideyalarına sadiq qalırlar, vəziyyəti dəyişən, effektiv idarəçiliyə və demokratik təsisatlara malik yeni Afrikanın yaradılmasında israrlı olan yerli gənclərin potensialına təkəbbürlə məhəl qoymurlar”, - deyə qəzet yazır. 

Fransanın yerini Britaniya tutur

Məqalədə qeyd edilir ki, “Makronun hazırkı ritorikası Fransanın liderlik rolunu itirməsinin öhdəsindən gəlməyin ən yaxşı yolu deyil. O, qitəni özünün "arxa həyəti" hesab edir. Halbuki son vaxtlar Rusiya, Çin, ABŞ və Böyük Britaniya Afrikada öz mövqelərini gücləndirirlər və hər biri bunu fərqli şəkildə edir. Parisin rahatlıq zonasından çıxmaqdan başqa çarəsi yoxdur. Fransa artıq Mali və Burkina Fasodan, Sahel və Saharanın digər hissələrindən sıxışdırılıb çıxarılıb. İyul ayında fransızdilli dövlətlər Qabon, Toqo, Mozambik və Ruanda da Britaniya Birliyinə qoşulublar.

Makronun Aİ lideri olmaq arzusu ürəyində qalır

Öz növbəsində Türkiyənin “Sabah” qəzetinin köşə yazarı Burhanəddin Duran hesab edir ki, “Fransa liderinin həyasızlığı və acığı onun Aİ-yə rəhbərlik etmək arzusunun iflasa uğraması, eləcə də öz ölkəsinin müstəmləkə keçmişi ilə barışa bilməməsi ilə izah olunur. İnanıram ki, “qıcıqlanmış” və “təbsiz” epitetləri bu günlərdə Fransa prezidentinin əhval-ruhiyyəsini çox gözəl əks etdirir. Bildiyiniz kimi, Makron Misirdə keçirilən iqlim sammiti ərəfəsində gənclərə müraciətində ölkəsinə qarşı tənqidinə cavab vermək əvəzində Çin, Rusiya və Türkiyəni Afrika xalqlarını özlərinə tabe və istismar etməkdə, eləcə də imperializmdə ittiham edib. Fransa dövlət başçısının qəzəb və cəsarətinin səbəblərinə diqqət yetirək. İkinci dəfə prezident seçilən Makronun karyera ambisiyaları bütün Avropanın lideri olmaqdır. O, Merkel Almaniya kansleri postunu tərk etdikdən sonra belə bir fürsətin olduğunu düşünürdü”. Müəllif əlavə edir ki, amma Makron bu arzusuna nail ola bilməyib. “Əvvəlcə Makronu Bayden məyus etdi. ABŞ, Avstraliya və Böyük Britaniya arasında müdafiə və təhlükəsizlik paktı olan AUKUS-un yaradılması ilə Fransanın Avstraliya ilə imzaladığı 90 milyard dollarlıq müdafiə müqaviləsi ləğv edildi. Prezident Ərdoğan da Şərqi Aralıq dənizində Yunanıstanla eyni mövqedə olduğu üçün Makronu bir neçə dəfə danlayıb. Daha sonra Ukrayna böhranı fonunda Putinlə uzun masa görüşündə görünən Makron diplomatik iddialarını udmalı oldu. Bu da hamısı deyil. Almaniyanın yeni kansleri Olaf Şolz Avropanın müdafiəsi və enerji böhranı ilə bağlı müstəqil siyasət yürüdür. Şolzun da Makrona o qədər də əhəmiyyət vermədiyi bəllidir. Belə ki, son aylarda Fransa-Almaniya birgə görüşləri ləğv edilib”, - deyə müəllif sonda fikrini tamamlayıb.
 
Azər NURİYEV

banner

Oxşar Xəbərlər