NATO Azərbaycanı yaxın tərəfdaşı kimi görür - Fotolar
Azərbaycan işğalçı
Ermənistan istisna olmaqla bütün dünya dövlətləri, həmçinin beynəlxalq
təşkilatlarla qarşılıqlı maraqlara söykənən bərabərhüquqlu münasibətlər qurur
və inkişaf etdirir. Bu münasibətlər çərçivəsində Azərbaycanın xarici ölkələrdə,
xarici dövlətlərin isə ölkəmizdə diplomatik nümayəndəlikləri yaradılıb. Beynəlxalq
təşkilatlara gəlincə, Azərbaycanın BMT, YUNESKO, Qoşulmama Hərəkatı, İƏT, MDB,
Avropa İttifaqı, GUAM, QDİƏT, NATO, Avropa Şurası, TÜRKPA, Ərəb Dövlətləri
Liqası kimi qurumlarla yüksək səviyyəli münasibətləri var. Belə bir fonda
Azərbaycan-NATO əlaqələri də xüsusilə diqqət çəkir. Ölkəmizlə NATO arasında ilk
təmasların tarixi Azərbaycanın bir sıra Mərkəzi və Şərqi Avropa dövlətləri ilə
birlikdə bu qurumun yeni yaradılmış məşvərətçi forumuna – Şimali Atlantika
Əməkdaşlıq Şurasına qoşulduğu 1992-ci ilin mart ayına təsadüf edir. Lakin Azərbaycan
ilə NATO arasında məzmunlu tərəfdaşlığın əsası ulu öndər Heydər Əliyevin 4 may
1994-cü il tarixində Sülh Naminə Tərəfdaşlıq (SNT) Çərçivə Sənədinin
imzalanması ilə qoyulub.
Məqsəd
və prinsiplərin yerinə yetirilməsi
Azərbaycan Sülh naminə
Tərəfdaşlığın prinsiplərinə əsaslanmaqla NATO ilə ortaq maraq kəsb edən geniş
spektrli məsələlər üzrə siyasi dialoq aparır. Müxtəlif formatlarda və
səviyyələrdə aparılan siyasi dialoq çərçivəsində tərəfdaşlıq, regional təhlükəsizlik,
Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi, əməliyyatlarda iştirak, Əfqanıstana töhfə,
meydana gələn təhlükəsizlik təhdidləri və sair kimi aktual məsələlər müzakirə
olunur və onlara dair fikir mübadiləsi aparılır. Qarşılıqlı anlayışa əsaslanan,
yüksək səviyyəli siyasi dialoq praktiki əməkdaşlıq sahəsində tərəqqini təşviq
edir. Azərbaycan SNT Çərçivə Sənədi, eləcə də ikitərəfli əməkdaşlığı nəzərdə
tutan sənədlərdə əks olunmuş məqsəd və prinsiplərin yerinə yetirilməsi məqsədi
ilə NATO-nun müvafiq tərəfdaşlıq mexanizmlərindən fəal istifadə edir.
Azərbaycanın NATO ilə fərdi tərəfdaşlığının məqsəd və prinsipləri əsas etibarı
ilə Azərbaycanın SNT Təqdimat Sənədi (1996), Planlaşdırma və Analiz Prosesi
(1997) və Fərdi Tərəfdaşlıq üzrə Əməliyyat Planında (2004) öz əksini tapır. Bu
sənədlərdə Azərbaycan müdafiə və təhlükəsizlik sektorunda islahatlar, hərbi
qüvvələrin NATO standartlarına uyğun inkişaf etdirilməsi, NATO əməliyyatlarında
iştirak, enerji təhlükəsizliyinin təmini, fövqəladə hallara hazırlıq, meydana
çıxan təhlükəsizlik çağırışları ilə mübarizə, eləcə də elm, ətraf mühit və
ictimai diplomatiya sahələrində NATO ilə əməkdaşlıq niyyətini ifadə edib.
Müntəzəm
siyasi dialoq
Azərbaycan 2003-cü ildən
başlayaraq NATO-nun Əfqanıstanda həyata keçirilən əməliyyatına töhfə verir.
Bundan başqa, Azərbaycanın 2004-cü ildə qoşulduğu Fərdi Tərəfdaşlıq üzrə
Əməliyyat Planı (FTƏP) müntəzəm siyasi dialoq həyata keçirməyə, ikitərəfli
tərəfdaşlığı sistemləşdirməyə və eləcə də qarşılıqlı maraq doğuran məsələlər
ilə bağlı əməkdaşlıq tədbirini razılaşdırmağa imkan verir. Azərbaycan
2005-2007, 2008-2010, 2012-2013 və 2014-2016-cı illəri əhatə edən I, II, III və
IV dövr FTƏP sənədlərini uğurla bitirib və hazırda V dövr (2017-2019) FTƏP
sənədini icra edir. SNT Təqdimat Sənədi əsasında hazırlanan Fərdi Tərəfdaşlıq
və Əməkdaşlıq Proqramı çərçivəsində Azərbaycan hər il 200-dən artıq tədbirdə
iştirak edir.
Fərdi Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Proqramı Azərbaycana NATO üzv və
bir sıra tərəfdaş dövlətlər tərəfindən təşkil edilən kurs, təlim və konfranslarda
iştirakdan yararlanmağa şərait yaradır. Digər mühüm mexanizm NATO qüvvələrinin
iştirakı ilə çoxmillətli əməliyyatlara və hərbi təlimlərə göndərilə biləcək
qüvvələri müəyyən etmək və qiymətləndirməkdə tərəfdaşlara yardım etməyi nəzərdə
tutan Planlaşdırma və Analiz Prosesidir (PAP). PAP tərəfdaş dövlətə NATO
təcrübəsinə uyğun müdafiə planlamasının təşkil edilməsinə yardım edir. Azərbaycan
hazırda sülhməramlı əməliyyatlara hazırlıq və müdafiə planlaması üzrə
"tərəfdaşlıq məqsədi” adlanan bir çox konkret tədbirləri həyata keçirir.
Azərbaycanın
ərazi bütövlüyünə dəstək
Hələ 2014-cü ildə NATO-nun
Uelsdə keçirilən sammitində iştirak edən Prezident İlham Əliyev bildirib ki, Azərbaycan
ilə NATO arasında mövcud olan tərəfdaşlıq sayəsində ölkəmiz Alyansın bir çox
fəaliyyət sahəsinə töhfə verən etibarlı tərəfdaşa çevrilib. O, Azərbaycanın
regionda təhlükəsizliyin və sabitliyin təmin olunmasında mühüm rol oynayan ölkə
olduğunu diqqətə çatdıraraq, NATO-nun bu məsələ ilə bağlı mövqeyini və əvvəlki
sammitlərdə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyinə verdiyi tam dəstəyi
yüksək dəyərləndirdiyini dilə gətirib. 2017-ci il noyabrın 23-də Brüsseldə
NATO-nun Şimali Atlantika Şurasının iclasında iştirak edən Prezident İlham
Əliyev Azərbaycan ilə NATO arasında müxtəlif sahələrdə uğurlu əməkdaşlığın
həyata keçirildiyini bildirib.
Ölkəmizin NATO-nun müxtəlif missiya və
əməliyyatlarında fəal iştirak etdiyini vurğulayan Prezident İlham Əliyev
NATO-nun, öz növbəsində, Azərbaycanda ərazilərin minalardan təmizlənməsi işində
fəal iştirak etdiyini vurğulayıb. Qeyd olunub ki, Azərbaycan Əfqanıstandakı
sülhməramlı fəaliyyətini genişləndirir və bu ölkə ilə ikitərəfli səviyyədə
iqtisadi və digər sahələrdə əməkdaşlığı həyata keçirir. Elə həmin vaxt
Brüsseldə NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberqlə də görüş keçirən Prezident
İlham Əliyev ölkəmizin NATO ilə əməkdaşlığının böyük potensialına diqqət çəkib,
qarşılıqlı əlaqələrin inkişaf etdirilməsi üçün görülən və görüləcək işlərdən
söhbət açıb.
Beynəlxalq
sülh və təhlükəsizliyə töhfə
NATO rəsmiləri də təmsil
etdikləri qurumun Azərbaycanla əlaqələrini daim yüksək qiymətləndiriblər. Cari
il aprelin 3-4-də Vaşinqtonda NATO xarici işlər nazirlərinin növbəti iclasında
Azərbaycanla bağlı səsləndirilən fikirlər bir daha bunu sübut edir. NATO-nun
70-ci ildönümünə həsr olunan sözügedən iclas çərçivəsində qurumun baş katibi Y.Stoltenberq
mətbuata verdiyi açıqlamasında Azərbaycanın Alyansın yaxın tərəfdaşı olduğunu
bildirib. O, ölkəmizin beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyin bərqərar olunmasında
NATO ilə sıx əməkdaşlıq etdiyini vurğulayıb. Baş katib Azərbaycanın NATO-nun
rəhbərliyi altında Əfqanıstanda həyata keçirilən "Qətiyyətli Dəstək”
missiyasına əhəmiyyətli hərbi qüvvə və multimodal tranzit töhfəsi verdiyini
deyib. Y.Stoltenberq 2017-ci ildə fəaliyyətə başlayan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir
yolunun NATO üzv dövlətləri tərəfindən Əfqanıstana və geriyə daşımalar zamanı
istifadə olunduğunu qeyd edərək, bu dəmir yolunun Alyansın "Qətiyyətli Dəstək”
missiyasının uğuruna mühüm töhfə verdiyini də diqqətə çatdırıb.
Əməkdaşlıq
imkanları genişləndirilir
Sonda bir daha xatırladaq
ki, Azərbaycan 2003-cü ildən başlayaraq NATO-nun Əfqanıstanda həyata keçirilən
əməliyyatına töhfə verir. Hazırda Azərbaycanın 6 nəfər qərargah zabiti və 2
nəfər hərbi həkim olmaqla 120 nəfərlik heyəti Alyansın Əfqanıstandakı "Qətiyyətli
Dəstək” missiyasının tərkibində xidmət edir. Azərbaycan NATO-nun Əfqanıstanda
sülhü bərqərar etmə səylərinə eyni zamanda hava və quru tranziti, müxtəlif
treninqlər, humanitar mina təmizləmə və Əfqan Ordusu üzrə Etimad Fonduna
maliyyə töhfələri ilə də dəstək həyata keçirir. 2017-ci ilin oktyabrın 30-da
açılışı baş tutan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu Əfqanıstana multimodal daşımalar
üçün geniş imkanlar yaradıb.
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu Lapis-Lazuli
nəqliyyat dəhlizinin əsas hissəsini təşkil etməklə NATO dövlətlərinin
Əfqanıstana fasiləsiz və təhlükəsizlik şəkildə daşımalar həyata keçirməsinə
mühüm töhfə verir. Ələtdə yerləşən Yeni Bakı Limanı da bu sahədə imkanları
genişləndirir. Uzunmüddətli perspektivdə Azərbaycandan tranzit kimi istifadə
NATO-nun Əfqanıstandakı missiyasının təchizatı, habelə Əfqanıstanın davamlı
inkişafı kontekstində mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Rufik
İSMAYILOV