İlham Əliyev və Azərbaycan ədəbiyyatı
Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi xalqımızın layiq olduğu halal haqqı
idi. Müstəqilliyimizin qazanılmasında ziyalıların və qələm adamlarının payı
olduğu kimi, onun qorunub saxlanılmasında da yazarlarımızın töhfəsi inkaredilməzdir.
Onlar milli mücadilədə öndə gedərkən, bəlkə də, heç düşünməmişdilər ki, vaxt gələr
həmin əziyyətləri dövlət səviyyəsində dəyərləndirilər. Bu həqiqətlər və faktlar
müstəqil dövlətimizin başçılarımız – Ulu öndər Heydər Əliyev və cənab Prezident
İlham Əliyev tərəfindən təsdiqini tapdı. Çünki ziyalıların və söz adamlarının dəyərini
bilən Ulu öndər Heydər Əliyev hələ sovetlər dönəmində yazarların V, VI, VII, IX
qurultaylarında iştirak etmişdi. Ölkəmiz müstəqillik qazandıqdan sonra isə həm
bədii ədəbiyyata və yazarlara, həm də ədəbiyyatşünaslıq elminə, alimlərə dövlət
qayğısı sözün qüdrətini daha da artırdı.
Yaradıcı insanların dövlət tərəfindən dəyərləndirilməsi onlara stimul
verir. Bu mənada, 1997-ci ilin oktyabrında Ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycan
Yazıçılar Birliyinin X qurultayında iştirakı yazarlar üçün böyük etimad idi. Məhz
həmin qurultaydan sonra Yazıçılar Birliyinin ədəbi nəşrləri olan "Ədəbiyyat qəzeti,
"Azərbaycan”, "Ulduz”, "Qobustan”, rus dilində çıxan "Literaturnıy Azerbaydjan”
jurnalları dövlət dəstəyi ilə yayımlanmağa başladı. Habelə, AYB-nin Mingəçevir,
Aran, Moskva bölmələri də həmin qurultaydan sonra yaradıldı. Bu tarixi ənənə
hörmətli Prezidentimiz İlham Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra uğurla davam
etdirildi.
Azərbaycan yazıçılarının 2004-cü ildə XI, 2014-cü ildə XII qurultayı
dövlət səviyyəsində yüksək şəkildə həyata keçirildi. Həmçinin, hər il müxtəlif
şair və yazıçıların Prezident təqaüdünə layiq görülməsi ədəbi prosesin
stimullaşdırılmasına yönəlik addımdır. Bununla belə, 2 fevral "Gənclər günü”
münasibətilə xüsusi fərqlənən gənclər Gənclər üçün Prezident Mükafatına layiq
görülürlər. Qeyd edim ki, Gənc yazar Pərvin Prezident mükafatına layiq
görülmüşdür. Hələ 1995-ci ildə ilk dəfə "İstiqlal” ordeni Ulu öndər Heydər
Əliyev tərəfindən Bəxtiyar Vahabzadəyə verilmişdi. Bununla yanaşı, Məmməd Araz
və Xəlil Rza Ulutürk də "İstiqlal” ordeni ilə təltif edilmişdi.
Yaradıcı insanlara qayğıkeşlik ənənəsini davam etdirən Prezident
İlham Əliyev isə Xalq yazıçısı Anarın ədəbi fəaliyyətini "Heydər Əliyev
Mükafatı” ilə qiymətləndirmişdir.
Söz adamlarına ən böyük
etimadlardan biri Dövlət Mükafatının ədəbiyyat sahəsi üzrə də verilməsidir. Bu mükafata 2010-cu ildə AMEA Ədəbiyyat
İnstitutunun hazırladığı "Heydər Əliyev və Azərbaycan Ədəbiyyatı” kitabı layiq
görülmüşdür. 2014-cü ildə Elmira Axundovanın 6 cildlik "Heydər Əliyev: şəxsiyyət
və zaman” publisist romanı, 2016-cı ildə Fikrət Qocanın on cildlik əsərləri də
həmin yüksək mükafatla dəyərləndirilmişdir.
Bildiyiniz kimi söz sahibləri xüsusi fəxri adlarla təltif olunur.
Ümumilikdə ölkəmizdə 22 nəfər "Xalq şairi”, 25 nəfər isə "Xalq yazıçısı” var.
Onlardan Xalq şairləri Sabir Rüstəmxanlı, Nəriman Həsənzadə və Zəlimxan Yaqub
2005-ci ildə Prezident İlham Əliyev tərəfindən bu ada layiq görülmüşlər.
Yazıçılardan isə Maqsud və Rüstəm İbrahimbəyov qardaşları, Mövlud Süleymanlı məhz
cənab Prezident tərəfindən "Xalq yazıçısı” adına layiq görülüblər. Çingiz
Abdullayev 2009-cu ildə 50 yaşı tamam olarkən Prezidentin fərmanı ilə həm "Şöhrət”
ordeni, həm də "Xalq yazıçısı” fəxri adına layiq görülüb.
Cənab prezidentin diqqət və qayğısı sayəsində bir sıra mühüm yubiley
mərasimləri də gerçəkləşmişdir. İlk halda Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyasının 80 illik yubileylərinin dövlət səviyyəsində qeyd
edilməsini diqqətə çatdırmaq lazımdır. O cümlədən, "Ədəbiyyat qəzeti”nin 80,
"Azərbaycan” jurnalının 90 yaşı da yüksək səviyyədə qeyd olunmuşdur.
Prezident İlham Əliyev tərəfindən 100 illik yubileylərinin keçirilməsi
ilə bağlı sərəncam imzalanmış yazarlarımıza S.Vurğunu, S.Rüstəmi, M.Cəlalı,
M.Hüseyni, Ə.Ələkbərzadəni, M.İbrahimovu, R.Rzanı, İ.Əfəndiyevi nümunə gətirə
bilərik. 100 illik yubileyi haqqında 16 aprel 2007-ci ildə sərəncam imzalanmış
Almas İldırım mühacirət həyatı yaşamış, repressiyaya məruz qalmış, 2008-ci ildə
sərəncam imzalanmış Mikayıl Müşfiq isə repressiya qurbanı olmuşdur.
Repressiyaya məruz qalaraq sürgündə ömrünü başa vurmuş Hüseyn Cavidin anadan
olmasının 125, 130 və 135 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında
Prezident İlham Əliyev sərəncamlar imzalamışdır. Bütün bunlar onun göstəricisidir
ki, vaxtilə müxtəlif bəhanələrlə məhv edilmiş ədiblərə müstəqil dövlətimizin
başçısı tərəfindən yüksək qiymət verilir.
Təntənəli yubileyləri keçirilən yazarlara 110 illiyi qeyd edilən S.Rəhimovla
M.A.Dadaşzadəni, 130 illiyi qeyd olunan M.Ə.Rəsulzadəni, 150 illiyi keçirilən
Ə.Hüseynzadəni misal çəkə bilərik. Bu yazarların yubileylərinin dövlət səviyyəsində
qeyd olunması həm də onların dünyada tanıtdırılmasına xidmət edir. Buna nümunə olaraq
10 noyabr 2008-ci il tarixində M.C.Paşayevin 100 illik yubileyi münasibətilə
Parisdə YUNESKO-nun iqamətgahında Azərbaycan Respublikasının Birinci
vitse-prezident, Heydər Əliyev Fondunun Prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın
çıxış etməsini göstərə bilərik.
Yubileyləri dövlət səviyyəsində qeyd olunan yazarların içərisində
klassikləri xüsusilə vurğulamaq gərəkdir. Bunlardan Məhsəti Gəncəvinin, Mirzə Fətəli
Axundovun, Xurşidbanu Natəvanın, Mirzə Ələkbər Sabirin yubileyləri barəsində
verilən sərəncamlar da klassik irsin müasir təbliğinə hesablanmışdır. Bu sırada
Nizami Gəncəvinin yubileyini xüsusi diqqətə çatdırmaq lazımdır. Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin "Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri
Nizami Gəncəvinin 870 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” sərəncamı ə qədim
dövr ədəbiyyatımızın müasir dünyada təbliğinə xidmət etmişdir. Belə ki, yubiley
ilində Çin Xalq Respublikasının paytaxtı Pekin şəhərinin Çaoyan parkında Nizami
Gəncəvinin büstü qoyulmuş, 28 oktyabr 2012-ci ildə Meksikanın Akapulko şəhərində
isə heykəlinin təntənəli təməlqoyma mərasimi keçirilmişdir. 23 dekabr 2011-ci
il tarixli sərəncam ilə başlanan beynəlxalq tədbirlər silsiləsi 2012-ci ilin 1
oktyabrında Bakıda Heydər Əliyev Sarayında başa çatmışdır. Nizaminin 870 illik
yubileyi ilə əlaqədar olaraq bütün türk dünyasında "Nizami Gəncəvi ili” elan
edilmiş, onun yubileyi TÜRKSOY-da beynəlxalq səviyyədə qeyd olunmuşdur.
Nizamidən bir neçə əsr sonra yaşamış İmadəddin Nəsiminin Şamaxıda
heykəlinin açılış mərasimi 2005-ci ilin 26 aprelində baş tutmuş, Prezident
İlham Əliyev bu möhtəşəm tədbirdə iştirak etmişdir.
Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin. "Azərbaycan dilində
latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında” 12 yanvar
2004-cü il tarixli sərəncamı ilə yüzlərlə bədii kitab nəfis şəkildə çap olunub.
Bundan başqa "Dünya Ədəbiyyatı kitabxanası” seriyasından isə 150 cilddə dünya ədəbiyyatı
nümunələri tərcümə edilib və edilir.
Qeyd etdiyimiz kimi, ölkədə bədii yaradıcılıqla məşğul olanlar diqqətdə
saxlanıldığı kimi, ədəbiyyatşünaslıqla məşğul olanlar da daim diqqət mərkəzindədirlər.
2013-cü ildə AMEA Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun 80 illik
yubileyinin keçirilməsi buna sübutdur.Cənab Prezidentin sərəncamına əsasən Dövlət
Mükafatı ilə təltif edilən elm xadimləri arasında ədəbiyyatşünaslar da yer
almışdır. 2010-cu il Prezident
İlham Əliyevin Azərbaycan Respublikasının Elm, mədəniyyət və ədəbiyyat üzrə
Dövlət Mükafatları ilə təltif edilməsi barədə imzaladığı sərəncamla Komissiyasının təklifləri əsasında Ədəbiyyat sahəsi üzrəBəkir
Nəbiyev,Məhərrəm Qasımlı,Teymur Kərimov,Vilayət
Quliyev,Nikpur Cabbarlı,Nizaməddin Şəmsizadə Dövlət Mükafatları ilə
təltif edilmişdir.
Bütün sadalananlar cənab Prezidentin ədəbiyyata qayğısının bir hissəsidir,
dövlət başçımızın fəaliyyəti o qədər nəhayətsizdir ki, Onun gördüyü işləri bir
yazıyla tam şəkildə əhatə etmək çətindir. 24 dekabrda Yeni yaşını qeyd edəcək Cənab
Prezidentə yorulmaz fəaliyyətində uğurlar arzulayırıq.
Gülnar Səma