İki cəbhədə “vuruşan” iqtisadiyyat
Mütəxəssislər
hesab edirlər ki, pandemiya və müharibə iqtisadiyyatımıza köklü zərər vura bilməyəcək
Ölkəmizin iki cəbhədə müharibəsi davam edir.
Qarabağdan gələn şad xəbərlərlə sevinir, ordumuzla fəxr edirik. Cəbhədəki
düşmənə fokuslanıb, yanımızdakı düşməni unuduruq... O da "münbit” mühitdən
istifadə edərək, yoluxdurmağa davam edir. Ordumuz zəfər xəbərləri versə də, biz
virusla mübarizədə hələ ki, uduzuruq... Son günlər artan rəqəmlər bu
"məğlubiyyəti” üzümüzə vurur... Azərbaycan iqtisadiyyatı həm müharibə, həm də
virusla mübarizə aparır. Ölkə iqtisadiyyatı COVİD 19-a və müharibəyə tab gətirə
biləcəkmi?
İqtisadçı
ekspert Turab Rzayevdeyir ki, koronavirus pandemiyası bütün dünyada olduğu kimi Azərbaycanda da
iqtisadiyyata zərər vurub: "Virusla mübarizə apardığımız ilk günlərdə iqtisadi
aktivlik aşağı düşdü, ticarət nöqtələri bağlandı, turizm sahəsi demək olar ki,
dayandı. Müharibə zamanı isə iqtisadi fəal əhalinin bir hissəsi iş yerlərindən
uzaqlaşır və cəbhəyə yollanır. Karantindən əlavə, komendant saatı tətbiq olunub
və bununla bağlı da iqtisadi aktivlik aşağı düşüb. Hər gün axşam 9-da işlər
dayanır. Bu da iqtisadi effektivliyə mənfi təsir göstərən amildir”.
Ekspert vurğulayır ki, müharibənin və virusun
iqtisadiyyata təsirləri olsa da, iqtisadiyyatımıza köklü zərər vurmayacaq:
"Düzdür, hərbi əməliyyatlar kifayət qədər xərc tələb edir və nəzərə alsaq ki,
biz ən son istehsal olunan, müasir silahlarla döyüşürük, bu avadanlıqların
qiyməti də yüksəkdir. Amma düşünürəm ki, müharibə Azərbaycan iqtisadiyyatına
ciddi ziyan vurmayacaq. Çünki biz illərlə buna hazırlaşıb, bu günü gözləmişik.
Düzdür, bahalı silahlardan istifadə edirik, bu, iqtisadi xərcdir. Amma biz
onsuz da bəzi dronları özümüz istehsal edirik və xaricdən aldığımız silahları
öncədən almışdıq. Bunun üçün ölkə büdcəsindən pul xərcləmirik. Bu, kağız
üzərində zərər kimi görünsə də, bizə əlavə xərc yaratmır. Digər məsələ ondan
ibarətdir ki, müharibə nəticəsində artıq 3 rayon azad olunub və digər rayonlar
da azad olunacaq. İşğaldan azad olunan ərazilərdə iqtisadi aktivlik yaranacaq.
Azad olunan ərazilər yenidən qurulacaq. Hazırda Suqovuşana yol çəkilir. Bu,
yeni bir iqtisadi katalizator rolunu oynayacaq. Bu ərazilərə qoyulan sərmayələr
iqtisadiyyatı yenidən gücləndirəcək. Biz Dağlıq Qarabağın turizm potensialından
geniş istifadə edə bilərik. Nə pandemiya, nə də müharibə iqtisadiyyatımıza
köklü zərər vura biləcək. Çünki iqtisadi potensialımız bu çətinliklərin
öhdəsindən gəlməyə imkan verir”.
Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan Mərkəzi Bankının
sədri Elman Rüstəmov da mətbuata açıqlamasında vurğulayıb ki, bizim kifayət
qədər ehtiyatlarımız var ki, hərbi əməliyyatlar başa çatdıqdan sonra tez bir
zamanda Azərbaycan iqtisadiyyatının artımını bərpa edək, inklüziv artım yoluna
çıxaq: "Prezident tərəfindən növbəti 10 ildə iqtisadi potensialımızı 2 dəfə
artırmaq vəzifəsi qoyulub. Hesab edirik ki, bu hədəf kifayət qədər realdır.
Lakin yeni bir faktı qeyd etmək istəyirəm ki, o da Prezidentin azad olunmuş
torpaqların tam bərpası proqramıdır ki, bu da, olduqca böyük miqyaslı
proqramdır. Bu proqramın realizasiyası ilə işğaldan azad edilən torpaqlarımızın
təbii resursları iqtisadi dövriyyəyə qaytarılacaq, həyata keçiriləcək nəhəng
investisiya proqramları və yaradılacaq yeni iş yerləri iqtisadi artımımıza
əhəmiyyətli impuls verəcək”.
İqtisadi
İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin icraçı direktoru Vüsal Qasımlı deyir ki, indiyə qədər Azərbaycan iqtisadiyyatı
Ordunu dəstəkləyirdisə, indi Ordu iqtisadiyyata töhfə verir: "Azərbaycan 5G –
beşinci nəsil müharibə aparır və qanuni torpaqlarını azad edir. İşğaldan azad
edilmiş torpaqlar, oradakı faydalı qazıntılar, su və meşə resursları
Azərbaycanın iqtisadi gücünü artıracaq. Xüsusən də Azərbaycan xalqının
Prezident İlham Əliyevin ətrafında sıx birləşməsi islahatların daha da
dərinləşdirilməsi üçün əsasları gücləndirir. Prezident İlham Əliyevin
rəhbərliyi ilə Azərbaycanın regional liderliyi son 17 ildə iqtisadiyyatını 3
dəfədən çox böyütməsi, regional neft-qaz və nəqliyyat-logistika layihələrini
gerçəkləşdirməsi ilə sübut olundu. Əhalisinə görə dünyada 90-cı və ərazisinə
görə 114-cü ölkə olan Azərbaycan nüfuzlu "US News”un hesabatına əsasən, dünyada
45-ci gücə çevrilməyi bacarıb. Azərbaycanın regional oyunçu statusunda iqtisadi
və siyasi üstünlüyünü hərbi potensialının təsdiqi tamamlamalı idi ki, ölkə
regional liderliyini tam təsbit etsin. Son 10 ildə Azərbaycanın hərbi büdcəsi
ÜDM-in 4 faizi və dövlət büdcəsinin 11 faizi həddində olub. Cari il sentyabrın
27-də Ermənistanın təxribatına cavab olaraq Azərbaycan Ordusunun əks-həmləsi
nəticəsində düşmənin 30 il müddətində yaratdığı müdafiə səddi yarılıb və
1988-1993-cü illərdə işğalına illər sərf edilmiş Azərbaycan torpaqları həftələr
ərzində azad edilir. Beləliklə,
Azərbaycan iqtisadi üstünlüyünü hərbi gücə və düşmən üzərində üstünlüyə
çevirməyi bacarıb. Azərbaycanın Cənubi Qafqazda gücün bütün parametrləri –
iqtisadi, siyasi və hərbi cəhətdən önə çıxması, regionun geopolitikasını və
geoiqtisadiyyatını yenidən şəkilləndirir”.
Pandemiyanın ölkə iqtisadiyyatına vurduğu
zərərlərdən danışan millət vəkili Vahid
Əhmədov da deyir ki, vəziyyətdən çıxmaq üçün kifayət qədər ehtiyatlarımız
var: "Pandemiya bütün dünya iqtisadiyyatına olduğu kimi, ölkəmizin
iqtisadiyyatına da təsirsiz ötüşməyib. Amma hazırkı situasiyada iqtisadiyyatda
ciddi zərər gözlənilmir. Kifayət qədər ehtiyatlarımız var. Neftin qiyməti də
hələlik çox aşağı deyil. Ona görə də, ciddi problem olmamalıdır. Fikir verin,
pandemiya, müharibə şəraitində Azərbaycanın ərzaqla bağlı heç bir problemi
yoxdur. Bütün mağaza və marketlərdə hər şey var. Eyni zamanda, Azərbaycan
ordusunun təminatında heç bir problem yoxdur. Azərbaycan iqtisadiyyatı kifayət
qədər dayanıqlı olduğu üçün müharibənin təsirləri o qədər hiss edilmir, arxa
cəbhədə həyat öz axarında davam edir, insanlar öz iş-gücündədirlər. Ordumuzun
daha da qüvvətli olması üçün hər cür dəstəyi əsirgəmirlər. Müharibədən
millətimiz əziyyət çəkir, amma bu, qürurlu əziyyətdir”.
Bunu da vurğulayaq ki, pandemiya iqtisadiyyatımıza
ciddi ziyan vurmasa da, sağlamlığımızı təhdid altında qoyur. Üstəlik, müharibə
getdiyi bir vaxtda xəstələnməyə haqqımız yoxdur. Hər savaşda yaralılar və
şəhidlər olur. Biz burada gigiyena qaydalarına əməl etməyib yoluxduqda, xəstəxanalardakı
çarpayıları, həkimləri məşğul edirik. Bizim yaralı əsgərlərimizin müalicəsi
üçün boş çarpayılara və həkimlərə ehtiyac var. Yoluxma sayı artdıqca
yaralılarımıza baxacaq həkim sayı və çarpayı yeri azalır. Qarabağ savaşında
qələbəmiz, əsgərlərimizin sağlamlığı naminə pandemiya qaydalarına əməl edək.
Sağlamlığımızın qeydinə qalmalıyıq ki, indiki vaxtda dövlətə əlavə yük olmayaq.
Aygün ƏZİZ