Yerli balığa həsrət qalmışıq

Son günlər balıq bazarımızdakı qiymətləri İrandan və Türkiyədən gətirilən balıq məhsulları tənzimləyir. Çünki yerli balıq məhsulları bazarı tam ələ ala bilmir. Bazardakı balıqların 70 faizi idxal olunur.

2023-cü ildə Azərbaycan əhalisi adambaşına orta hesabla səkkiz kiloqram balıq və balıq məhsulları istehlak edib. Bu barədə Dövlət Statistika Komitəsi məlumat yayıb. Ötən il ölkədə ümumilikdə 81,442 min ton balıq və balıq məhsulları istehlak edilib. Hesabat dövrünə Azərbaycanda 87,166 min ton balıq və balıq məhsulları ehtiyatı olub ki, bunun da 72 faizi və ya 62,722 min tonu istehsalın, 24,2 faizi və ya 21,081 min tonu idxalın, 3,8 faizi və ya 3,363 min tonu əvvəlki ildən qalıq hesabına formalaşıb.

Payız aylarının başlaması ilə Azərbaycanda balığa tələbat da artır. Bəs bu mövsüm balıq bazarında bizi nə gözləyir? Balıq məhsullarının qiymətləri necə dəyişəcək?

İstehlak statistikadan bir neçə dəfə aşağıdır

"Azərbaycan Balıq İstehsalçıları və Emalçıları Assosiasiyası" İctimai Birliyinin sədri Zaur Salmanlının sözlərinə görə, təqdim olunan rəqəmlər reallığı tam əks etdirmir. Çünki istehlakımız daha aşağıdır: “Adambaşına səkkiz kiloqram balıq düşməsi çox böyük rəqəmdir. Amma təəssüflər olsun ki, reallığı tam olaraq əks etdirmir. Bu o deməkdir ki, 62 min tonun üzərində daxili istehsal var. Amma bu, hazırkı dövr üçün qeyri-mümkündür. Heç sovetlər dövründə istehsalımız bu həddə olmayıb. O səbəbdən indiki halda da mümkünsüzdür. Azərbaycanda istehlak göstərilən rəqəmlərdən bir neçə dəfə aşağıdır”. 

Daxili istehsal azalıb

Z.Salmanlının fikrincə, bu il balıq bazarında bizi müsbət tendensiya gözləmir: “Yeganə nərə cinsli balıqların yetişdirilməsində kiçik inkişaf görülür. Amma bu da qiymətlərin kifayət qədər yüksək olması ilə bağlıdır. Digər bitki ilə qidalanan balıqların, çəkikimilərin istehsalında son 5-6 ildir mütəmadi olaraq azalma müşahidə edilir. Soyuq su balıqlarından forellərin də istehsalında azalma mövcuddur. Hətta minimum həddə düşüb, deyə bilərik. Bu isə balıqçılıqla bağlı nəzarətedici, tənzimləyici orqanın, qurumun olmaması, həmçinin balıq və balıq məhsullarının kənd təsərrüfatı məhsulları sırasına daxil edilməməsi ilə əlaqədardır”. 

“Dövlətdən dəstək almalıyıq”

Sədr balıqçılığın inkişafı üçün etməli olduqlarımıza da toxundu: “Hazırda balıqçılıq sahəsində vəziyyət ürəkaçan deyil. Qərar verilib ki, 2025-ci ildən balıqçılıq kənd təsərrüfatı sahəsi hesab olunacaq. Amma bunun üçün keçəcəyimiz uzun bir yol var. Balıqçılığı inkişaf etdirmək istəyiriksə, dövlətdən dəstək almalıyıq. Əks halda, qonşu ölkələrdən geridə qalacağıq. İstehlakın artması üçün istehsal da artmalıdır. Amma bu istiqamətdə müsbət nəticələri ən tez iki ildən sonra görə bilərik”. 

Qiymətlərə gəldikdə isə, burada elə böyük dəyişiklik yoxdur: “Qiymətlər nərə cinsli balıqlarda, çəkikimilərdə, forel balıqlarında stabildir. Bunun da səbəbi qonşu ölkələrdən balıq idxal edilməsi ilə bağlıdır. İrandan, Rusiyadan, Çindən kütləvi şəkildə məhsulların idxal olunması bazardakı tələbatı ödəməyə kifayət edir”.  

Balıqçılıq oktyabr ayından canlanır

Balıqçılar İttifaqının sədri Əfqan Əliyev isə dedi ki, yayda balıq daha az istehlak edildiyi üçün bazarlarda məhsullarda azalma müşahidə olunur: “Azərbaycanda bazarlara balıq əsasən oktyabr ayından sonra çıxarılır. Sentyabrdan sənaye balıqçılığına icazə verilir. Xəzər dənizində mayın 1-ə qədər, kiçik su hövzələrində isə aprelin 1-ə qədər balıq ovlanmasına icazə var. O səbəbdən həmin dövrlərdə balıq bol olur. Amma ümumi balıqçılıq oktyabr ayından canlanır. Sentyabrda bir az daha zəif olur. Bunun da səbəblərindən biri insanlarımızın balıqla bağlı fikirləridir. Elə təfəkkür var ki, isti aylarda balıq yemək olmaz. Sentyabrda da havalar hələ tam soyumadığı üçün insanlar balığı oktyabr ayından almağa başlayırlar. Qış aylarında balıq daha çox istehlak edilir”. 

Yerli balıq bazarlara az çıxarılır

Ə.Əliyevin sözlərinə görə, bazarımızdakı balıqların əksəriyyəti idxal olunur: “Yayda azalma olduğu üçün qiymət bir az yüksəlir. Yay və yaz aylarında idxal artır. Soyuq dövrdə artıq yerli balıq bazara daxil olduğundan qiymətdə də nisbətən ucuzlaşma müşahidə edilir. Amma yerli balıq bazarlara az çıxarılır. Son günlər balıq bazarımızdakı qiymətləri İrandan və Türkiyədən gətirilən balıq məhsulları tənzimləyir. Çünki yerli balıq məhsulları bazarı tam ələ ala bilmir. Azərbaycana 70 faiz balıq idxal olunur”. 

Nəzarətsizlik özünü qiymətlərdə göstərir 

Sədrin fikrinə görə, Azərbaycanda balıq hazırda ət qiymətinədir. Amma bu sahəni elə inkişaf etdirmək olar ki, qiymətlər 3-5 manata qədər enər: “Məsələn, əvvəllər nərə balığının kiloqramı 100 manatı keçmişdi. Bu ildən nərəkimilərin qiymətləri xeyli ucuzlaşıb. Hazırda kiloqramı 20-40 manat civarındadır. Bölgə balığı əvvəl 80 manat idi, indi isə 50-60 manatdır. İranda əvvəllər balıq bizdən qat-qat baha idi. İndi dörd dəfə ucuzdur. Bizdə 12 manata satılan İran foreli, öz bazarlarında dörd manatdır. Göl balığı satanlar deyir ki, bizdən 4-5 manata alırlar. Amma bazara 8-10 manata gəlib çıxır. Bunun da səbəbi odur ki, nəzarət yoxdur”. 

Zərif Salmanlı