Şəkər çuğunduru istehsalı artacaq

06.04.17 11:00 3815

Prezident İlham Əliyev aprelin 4-də "Azərbaycan Respublikasında şəkər çuğunduru istehsalının stimullaşdırılması haqqında” Fərman imzalayıb. Fərmana əsasən, şəkər çuğundurunun emalı ilə məşğul olan hüquqi şəxslərə və hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti həyata keçirən fiziki şəxslərə təhvil verilmiş şəkər çuğundurunun hər tonuna görə onun istehsalçılarına 4 manat məbləğində subsidiya ödəniləcək.

Qeyd olunur ki, kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına əkin sahəsinin becərilməsində istifadə etdikləri yanacaq və motor yağlarına görə dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına verilən yardım 2017-ci ildən şəkər çuğunduru əkinlərinə şamil edilmir.

Bəs görəsən fərmanın əhəmiyyəti nədən ibarətdir? Bundan sonra ölkədə istehsal olunan şəkər çuğundurunun miqdarı artacaqmı? Suallarımızı ekspertlərə ünvanladıq.

Millət vəkili Azər Badamov fərmanın əhəmiyyəti haqqında söz açdı: "Sözügedən fərmanda qeyd olunur ki, istehsalçının fiziki və ya hüquqi şəxs olmasından asılı olmayaraq təhvil verdiyi hər bir ton məhsula görə ona 4 manat məbləğində subsidiya ödənilir. Düşünürəm ki, nəzərdə tutulan dörd manat məbləğində subsidiyanın ödənilməsi şəkər çuğunduru istehsalçılarını stimullaşdıracaq. Hektarlarla ərazidə çuğundurun əkildiyi yazılsa da, ortada faktiki olaraq məhsul yoxdur. Lakin buna baxmayaraq, dövlət büdcəsindən subsidiya tələb edirlər. Bu fərman ilk növbədə bu kimi vacib məsələləri tənzimləyəcək. Fərman imkan verəcək ki, istehsalçı öz məhsulunun istehsalının artımında maraqlı olsun. Ümumilikdə götürdükdə, hər hektardan məhsuldarlığın 25 tondan artıq olduğunu nəzərə alsaq, deyə bilərəm ki, istehsalçının təhvil verdiyi hər tona görə 4 manat subsidiya alması onun üçün çox sərfəlidir. Fərman şəkər çuğunduru istehsalçılarının istehsal prosesini daha da genişləndirmələrinə, məhsuldarlığın daha da artmasına şərait yaradacaq. Bu da ölkəyə idxal olunan şəkər çuğundurunun azalmasına gətirib çıxaracaq. Daxili istehsal artdıqca, xaricdən idxal olunan xammala ehtiyac qalmayacaq. Bu baxımdan, hesab edirəm ki, fərman böyük əhəmiyyət daşıyır”.

İqtisadçı ekspert Rəşad Həsənov bildirdi ki, adından da göründüyü kimi, fərmanın imzalanmasında əsas məqsəd şəkər çuğunduru istehsalının stimullaşdırılmasıdır: "Düzdür, əvvəllər də şəkər çuğunduru istehsalının stimullaşdırılması üçün subsidiyalaşdırma mexanizmi var idi. Lakin bu mexanizmdə bəzi boşluqlar var idi. Məsələn, boş torpaq sahələrinin hansısa formada əkin sahələri kimi göstərilməsi dövlətdən bu istiqamətdə vəsaitlərin mənimsənilməsinə yol açırdı. Digər bir tərəfdən, istehsalçılar daha çox məhsul istehsal etməkdə maraqlı olmurdular. Kənd təsərrüfatı sistemində pambıq, tütün istehsalında məhsula görə subsidiyalar artıq tətbiq olunub. Bu ildən isə şəkər çuğunduru istehsalına subsidiya mexzanizmi dəyişdirildi. Yeni qaydalara əsasən, hər bir tona görə 4 manat məbləğində subsidiyanın verilməsi nəzərdə tutulub. Eyni zamanda, bu vəsaitlər bundan sonra sahəyə görə deyil, məhsulun həcminə görə ödənildiyi üçün sahibkarlar daha məhsuldar növlərin əkilməsinə və daha çox əkin sahələrinə xidmət etməyə, məhsuldarlığı artırmağa cəhd göstərəcəklər”.

İqtisadçı deyir ki, fərman son nəticədə Azərbaycanda təsərrüfatçılığın ekstensiv modeldən intensiv modelə keçidini təmin etməklə məhsuldarlığın artımı və kənd təsərrüfatında gəlir səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olacaq: "Daxili tələbatın ödənilməsinə gəldikdə isə, bu haqda nəsə demək çox çətindir. Çünki elə torpaq sahələri var ki, orada şəkər çuğunduru məhsuldar deyil. Ev təsərrüfatları şəraitində şəkər çuğundurunun əkini ilə məşğul olmaq bir o qədər də sərfəli deyil. Statistika da onu göstərir ki, müəssisə şərtləri daxilində, yəni fermer təsərrüfatlarında şəkər çuğunduru əkini ilə məşğul olmaq daha mənfəətlidir. Belə ki, bu şəraitdə bir hektar ərazidə 60 tona qədər məhsul istehsal edilə bilər. Ev təsərrüfatlarında isə, bu göstərici 25 tona qədər azalır. Bütövlükdə götürdükdə, fərman bu işlə məşğul olanların öz işlərini təkmilləşdirməsinə, həvəsləndirilmələrinə, məhsuldarlığa diqqət etmələrinə, çeşidlərin, növlərin yenilənməsində maraqlı olmalarına gətirib çıxaracaq. Subsidiyaların məhsula tətbiq olunması şəffaflığın tam təmininə də şərait yaradacaq. Ümumilikdə götürdükdə isə, Azərbaycanın, xüsusilə İmişli Şəkər Zavodunun istehsal etdiyi məhsulun böyük bir qismi xammal baxımından idxaldan asılıdır. Bu da o deməkdir ki, əslində yerli şəraitdə bu məhsula bazar var. Qiymətlərin müəyyən qədər tənzimlənməsi və uyğunlaşması həyata keçirilərsə, sahibkarların daha çox şəkər çuğunduru əkininə meylliliyini artırmaq olar. Eyni zamanda, İmişli Şəkər Zavodunun da xammal baxımından idxaldan asılılığı aradan qaldırıla bilər. Bu da son nəticədə xaricə axan valyutanın qarşısını alacaq”.

Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü, millət vəkili Vahid Əhmədov qəzetimizə açıqlamasında qeyd etdi ki, faktiki olaraq İmişli Şəkər Zavodu hazırda tam gücü ilə işləmir: "Prezident Azərbaycanın özünü şəkərlə təmin etməsi və çuğundur istehsalında stimul yaratmaq üçün belə bir sərəncam imzalayıb. Hesab edirəm ki, indiki şəraitdə sözügedən fərmanın əhəmiyyəti çox böyükdür. Çünki şəkəri xaricdən idxal etməklə böyük valyuta xərcləyirik. Düzdür, hələlik daxili tələbatı tamamilə ödəmək çox çətindir. Bunun üçün müəyyən qədər vaxt lazımdır. Amma stimullaşdırma prosesi getdikcə, Azərbaycan özünü yavaş-yavaş şəkərlə təmin edə biləcək. Bu sahəyə hazırda diqqət çox böyükdür”.

Şəbnəm Mehdizadə