Bakı 25°C
Qışda yaz ovqatlı səfər - REPORTAJ
Önümüzə
çıxan sərt yoxuşlar gözlərimizi qaraldır, təzyiqdən qulaqlarımız batır,
sürücünün peşəkarlığına rəğmən, həyəcanlı anlar yaşayırdıq. Azərbaycan hərbçilərinin
necə böyük maneələri dəf edərək Şuşanı azad etməsi bizə indi daha aydın olurdu.
Şuşada heç
vaxt olmamışdım. Bu şəhər barədə təəssüratlarım imzasına bələd olduğum həmkarların
acılı-şirinli xatirələrindən ibarət idi. Bir də oxuduğum ədəbi əsərlərdən,
tarixi kitablardan tanımışdım, sevmişdim Şuşanı. Vətən torpağının hər qarışı
kimi Pənahəli Xan Cavanşir yurdunu özümə ruhən yaxın bilmişdim.
Məcburi köçkün həyatı yaşayanlar
Ola bilsin, bu yaxınlıq, doğmalıq digər məcburi
köçkünlərlə, o cümlədən şuşalılarla eyni taleyi yaşamağımla da bağlı idi.
1988-ci ilin qarlı-şaxtalı qış ayında ailəliklə Göyçə mahalının Basarkeçər
rayonunun Nərimanlı kəndindən deportasiya olunmuşduq. Ailəmiz əvvəlcə Kəlbəcər
rayonunda, daha sonra Bakı şəhərində məskunlaşdı. O zaman cəmi 6 yaşım var idi.
Buna baxmayaraq, Nərimanlıda yaşadıqlarım, gördüklərim indiyə qədər də kino
lenti kimi gözlərim önündə canlanır. Yaddaşıma dərin iz salan, bir növ
psixoloji zədə yaşadan əsas xatirə qaçqınlıq həyatıdır.
Zəfər Yolu ilə Şuşaya doğru
Üstündən 34 il keçsə də Kəlbəcərin sərt qarlı
aşırımlarında bir-birinin ardınca düzülən köç karvanını, sürüşüb dərəyə aşan
yük avtomobillərini, sənədləri yoxlamaq üçün qarşımızı kəsən, insanlarla kobud
rəftar edən rus əsgərlərini, lüləsi üzərimizə tuşlanan və vahimə yaradan tankları
unuda bilmirəm. İndiyə qədər dəfələrlə ötüb keçdiyim Ağsu, İsmayıllı, Şamaxı,
Göygöl-Toğanalı aşırımlarında hər dəfə bu mənzərə gözlərim önünə gəlib, əhvalım
korlanıb. Doğma el-oba həsrəti, bizləri didərgin salanlara bəslənən nifrət,
intiqam hissi ürəyimi göynədib. Medianın İnkişafı Agentliyinin təşəbbüsü ilə
Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü və Yeni il ərəfəsində Şuşaya təşkil
edilən mediatur zamanı yolumuz yenidən aşırımlardan keçirdi. Qalib Azərbaycan
Ordusunun qəhrəmanlıqla addımladığı Zəfər Yolu ilə Şuşaya doğru gedirdik. Təbii
ki, Allahdan şəhidlərimizə rəhmət, qazilərimizə can sağlığı diləyərək.
Əminlik və inam
Xocavənd ərazisində önümüzə çıxan sərt yoxuşlar
gözlərimizi qaraldır, təzyiqdən qulaqlarımız batır, sürücünün peşəkarlığına rəğmən,
həyəcanlı anlar yaşayırdıq. Azərbaycan hərbçilərinin necə böyük maneələri dəf
edərək Şuşanı azad etməsi bizə indi daha aydın olurdu. Bu hiss və həyəcanla
yanaşı, həm də sevinir, gözlərimiz, ürəyimiz gülürdü. Uşaq ikən yaşadığım zədənin
yerini tədricən ümid əvəzləyirdi. Nə vaxtsa Göyçəyə - doğma Nərimanlıya elə bu
şəkildə qayıdacağıma böyük əminlik və inam yaranırdı. Bax, o zaman Kəlbəcərdən
Basarkeçərə doğru uzanan aşırımların da qarı-buzu əriyəcək, yollar yaşıllığa,
gül-çiçəyə bürünəcək. Hayların əlində əsir olan yurdumuz öz əzəli-tarixi sakinlərinin
üzünə güləcək. Eynən Şuşanın bizi qarşıladığı kimi.
Xalqımız üçün müqəddəs məkan
Bütün fəsillərdə başından duman əskik olmayan şəhərdə
qış fəslində yaz havası yaşanırdı desəm, yanılmaram. Hava xoş olduğu üçün Bazar
başı meydanı, Yuxarı Gövhər Ağa Məscidi, Bülbülün Ev Muzeyi, Şuşa qala divarı, "Xan
qızı” bulağı, Cıdır düzü və digər görməli yerləri gəzib, 28 illik işğala –
ayrılığa rəğmən, əzəmətini qoruyub saxlayan Şuşanı daha yaxından tanıdıq.Vaxtilə Azərbaycanın və bütün Cənubi Qafqazın mədəni
və ictimai-siyasi həyatında müstəsna rol oynayan Şuşada indi böyük
tikinti-quruculuq, abadlıq, bərpa işləri həyata keçirilir. 28 illik işğal
dövründə dağıdılan yüzlərlə tarix və mədəniyyət abidəsi hissə-hissə əvvəlki
görkəminə qaytarılır. Buna misal olaraq Şuşanın Baş planının hazırlanmasını,
Molla Pənah Vaqifin büstünün və muzey-məqbərə kompleksinin öz ilkin görkəminə
qaytarılmasını, Bülbülün ev-muzeyinin və Üzeyir Hacıbəylinin heykəlinin
açılışlarını, həmçinin tarixi, dini və memarlıq abidələrinin bərpası istiqamətində
həyata keçirilən kompleks tədbirləri göstərmək olar. Qısa vaxt ərzində "Xarı
Bülbül”, "Qarabağ” otellərinin yenidənqurmadan sonra açılışı olub, Şuşa Rəsm
Qalereyası bərpa edilib. Şuşa şəhərində və Daşaltıda yeni məscidlərin, Şuşa 1
saylı ümumtəhsil məktəbinin, "Otel və Konfrans Mərkəzi”nin, Radio-Televiziya
Yayım Stansiyasının, Mərkəzi Xəstəxananın təməli qoyulub, Xüsusi nümayəndəliyin
yerləşəcəyi inzibati binada, Aşağı Gövhər Ağa məscidində, Mehmandarovların
malikanə kompleksində bərpa işlərinə başlanılıb.
Böyük Qayıdışın başlanğıcı
Şuşa ilə tanışlıq zamanı aydın oldu ki, tarixi-memarlıq
üslubu saxlanılmaqla şuşalılar üçün tamamilə yeni şəhər salınacaq. Ümumi sahəsi
46.765 kvadratmetr olacaq yeni yaşayış massivi 6 məhəllədən ibarət olacaq. Bu məhəllələr
üzrə əhali sayı 2020 nəfər nəzərdə tutulur. Müzəffər Ali Baş Komandan,
Prezident İlham Əliyev tərəfindən artıq 1-ci məhəllənin təməli qoyulub, müəyyən
işlərə start verilib. Quruculuq işlərinin təşkilində çevikliyin, səmərəliliyin
təmin olunması üçün Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi də yaradılıb. Sadalanan
faktlar, həmçinin Şuşada "Xarıbülbül” musiqi festivalının, Vaqif Poeziya Günlərinin,
eyni zamanda rəsmi tədbirlərin keçirilməsi bir daha onu göstərir ki, Azərbaycanın
mədəniyyət paytaxtı sürətlə dirçəlir, tədricən əvvəlki qaynar həyatına dönür. Bu,
bütün azərbaycanlıları, o cümlədən qaçqın və məcburi köçkünləri də sevindirir,
tezliklə Böyük Qayıdışın başlanacağından xəbər verir.
Rufik İSMAYILOV
