OPEC-in qərarı neftin qiymətinə müsbət təsir edəcək
Ekspertlər deyir ki, qəbul edilən qərar qiymətlərin
sabit saxlanılması məqsədi daşıyır
Xam
neftin qiymətində bu ilin iyunundan indiyədək ən böyük həftəlik artım qeydə
alınıb. AZƏRTACxəbər verir ki, Neft İxrac Edən Ölkələr Təşkilatına (OPEC)
üzv və qeyri-OPEC ölkələrinin ("OPEC plus”) sutkalıq neft hasilatının daha 500
min barrel azaldılması barədə qərarı "qara qızıl”ın qiymətinə yuxarı
istiqamətli təzyiq göstərib. Belə ki, qərardan sonra neftin qiyməti ötən həftəni
iyundan bəri ən böyük həftəlik artımla tamamlayıb.
Hazırda
"Brent” neftinin bir barreli Londonun ICE birjasında 64,39 dollara, "Light”
markalı neftin bir barreli isə Nyu-Yorkun NYMEX birjasında 59,20 dollara alıcı
axtarır. Qeyd edək ki, ötən gün Vyanada "OPEC plus” üzrə gələn ilin ilk rübündə
gündəlik neft hasilatının daha 500 min barrel azaldılması ilə bağlı qərar qəbul
olunub. Bununla da "OPEC plus” üzrə gündəlik neft hasilatının azaldılması ilə
bağlı öhdəlik 1,7 milyon barrelə çatdırılıb. Hasilatın azaldılması ilə bağlı
əlavə həcmlərin bölünməsi "OPEC plus” ölkələri arasında proporsional qaydada
aparılıb. Azərbaycan da hasilatın əlavə həcmlərdə azaldılması ilə bağlı yeni
razılaşmaya qoşulub. Ölkəmiz müvafiq olaraq gündəlik neft hasilatını 20 min
barreldən əlavə, daha 7 min barrel azaldacaq. Beləliklə, öhdəliyi 27 min
barrelə yüksələn Azərbaycan 2020-ci ilin yanvarından etibarən gündəlik hasilatı
769 min barrel həcmində saxlamalıdır.
Ölkəmiz
indiyə kimi gündəlik neft hasilatını 20 min barrel azaltmaqla bağlı öhdəliyini
artıqlaması ilə yerinə yetirib.
Neft məsələləri üzrə ekspert Zəfər Vəliyev deyir ki, müşahidə olunan qiymət artımları iclasdan sonra bazara
ötürülən müsbət impulslardır: "OPEC və müttəfiq dövlətlərin bağladıqları saziş
2020-ci ilin ilk üç ayında icra olunacaq. Qəbul edilən qərar neftin qiymətinə
fevral ayından başlayaraq təsir edəcək. Çünki hazırda neft tədarükü ilə bağlı
dekabr-yanvar satış proqramlarının icrasına başlanılıb. Ona görə də qərarın
qlobal neft bazarına təsiri fevral-mart aylarında müşahidə olunacaq. Əgər OPEC
və OPEC+ ölkələri öz üzərilərinə götürdüyü kvotalara əməl etsə, qiymətlər 60-62
dolar arasında sabitləşəcək. Əgər götürülən öhdəliklər saziş iştirakçıları
tərəfindən pozulsa, qiymətlərdə dalğalanmalar qaçılmaz olacaq. Gələn ildən
başlayaraq OPEC katibliyi və texniki komitə kvotaların icrasına ciddi nəzarət
edəcək. Hal-hazırda müşahidə olunan qiymət artımları iclasdan sonra bazara
ötürülən müsbət impulslardır. Bundan əvvəl hasilatın gündəlik olaraq 1 milyon
200 min barrel azaldılması haqqında verilən qərar neft bazarında uzun müddətli
balansın formalaşmasına və ağırlıq mərkəzinin qorunub saxlanılmasına adekvat
deyildi. Ona görə də hasilat həcmlərinin yenidən azaldılmasına ehtiyac var idi.
İndi OPEC və OPEC+ dövlətləri əlavə 500 min barrel kəsintiyə razılıq verib.
Buna görə də bazarda müəyyən qiymət artımları müşahidə olunur”.
İqtisadçı ekspert Pərviz Heydərov söylədi ki, neftin qiymətində xeyli müddətdir ki, stabillik müşahidə
olunur: "Yəni uzun müddətdir ki, qiymətlər 60 dollar ətrafında dəyişir. Amma
qlobal neft bazarlarında neftin qiyməti çox sürətli dəyişə bilir. Çünki neftin
qiyməti əlavə təsirlərə dərhal reaksiya verir. İqtisadi dəyişikliklər, tələb və
təklif nisbəti qiymətlərə təsir edən ən əsas faktorlardan biridir. Həmçinin
siyasi proseslər də neftin qiymətinin artıb-azalmasını ciddi risk altına alır. Nəzərə
almaq lazımdır ki, qiymətlərin uzun müddətli stabilliyi OPEC-in səyləri
nəticəsində qorunub saxlanılır. Hasilatın azaldılmasına dair imzalanan OPEC-in
Vyana sazişi bu illər ərzində öz sözünü deyir. Həqiqətən də OPEC bazarda neftin
qiymətini sabit saxlamağa qadir olduğunu sübut etdi. Bu toplantıda qəbul edilən
qərar da həmin təşəbbüsün davamı kimi qiymətləndirilə bilər. Çünki hazırki
qiymət aralığı müttəfiq dövlətlərə sərf edir. Güman olunur ki, bu qərar da
qiymətlərin stabilliyinin qorunub saxlanılmasına imkan verəcək. Çünki neftə
olan təklif tələbə nisbətən azalacaq. Dünya iqtisadiyyatında gedən proseslər və
ticarət müharibələri neftə olan tələbatın aşağı düşəcəyini göstərir. Belə bir
məqamda hasilatın azaldılmasına dair verilən qərar çox müsbət haldır. Bu qərar
həm də qiymətlərin ucuzlaşacağının qarşısını almaq məqsədi daşıyır. Güman
olunur ki, qarşıdakı müddətdə qiymətlərdəki stabillik qorunub saxlanılacaq.
Amma yenə də qeyd edirəm ki, neftin dünya bazar qiyməti dünya iqtisadiyyatında
və siyasi müstəvidə baş verən proseslərə sürətli reaksiya verir. Ona görə də bu
addım bütün mənfi ssenariləri sığortalamaq məqsədi daşıyır”.
Şəbnəm