• cümə axşamı, 28 mart, 15:56
  • Baku Bakı 16°C

Moldovada Rusiya-Qərb qarşıdurması

04.12.20 18:32 978
Moldovada Rusiya-Qərb qarşıdurması
Dnestryanı bölgədə münaqişə yenidən alovlanacaq?
Postsovet məkanın ən narahat ölkələri sırasında olan Moldovada siyasi vəziyyət gərginləşə bilər. Prezident seçkilərinin qalibi Mayya Sandunun qalmaqallı bəyanatları və Kremlin buna reaksiyası, məsələ ətrafında aparılan müzakirələr gündəmi tutub. "Biz, öz ərazisində xarici hərbçiləri istəməyən müstəqil ölkəyik”,- deyən Sandu hesab edir ki, sülhməramlıların vaxtı çatıb. Beləliklə, Moldovanın yeni prezidenti olacaq Mayya Sandunu artıq indidən Rusiya prezidenti Vladimir Putin üçün yeni başağrısı adlandırmaq var. Bəs Sandunun dekabrın 24-də keçiriləcək inauqurasiyası ərəfəsində Rusiyanı qəzəbləndirəcək açıqlamaları nəyə xidmət edir? Onsuz da Moldovanın yaxın gələcəkdə buna nail olması mümkünsüz görünür. Çox güman ki, bununla Qərbin dəstəyini artırmaq, gələcəkdə daha çox investisiya əldə etməyə çalışır. Bu, elə onun seçkiqabağı vədlərində də əsas xətt kimi keçirdi. Hər çıxışını Avropa ilə başlayıb Avropa ilə qurtaran Harvard məzunu olan 48 yaşlı xanım onu da bildirir ki, ən böyük arzusu Rusiya və digər ölkələrdə olan moldovalı miqrantların ölkəyə qayıtmasıdır.
Onu da qeyd edək ki, Moldovanın siyasi spektri müəyyən mənada Ukraynanı xatırladır – burada da nüfuz və təsir uğrunda mübarizə aparan avropayönümlü partiyalarla yanaşı, rusiyapərəst partiyalar, varlılar və oliqarxlar fəaliyyət göstərir. Hər iki ölkədə sağ partiyalar, adətən Avropaya inteqrasiyaya üstünlük verir, sollar isə Rusiyanı prioritet görürlər. Hər ikisinin ərazi bütövlüyü problemi var. Belə də baxanda Sandunun rusiyalı sülhməramlılarla bağlı sözlərində sensasion nəsə yoxdur. Yəni Rusiya qoşunlarının çıxarılması tələbini son onilliklərdə Moldovanın bütün prezidentləri və baş nazirləri (təbii ki, rusiyapərəstlərdən başqa-müəl) tələb edib. Özü də Sandu indi Dnestryanı bölgənin dərhal və tezliklə Kişinyovun nəzarətinə verilməsini də israr etmir. Sadəcə, missiyanın ATƏT missiyasının nəzarətinə verilməsini deyir. Avropa İttifaqı ilə əlaqələri yaxınlaşdırmaq tərəfdarı olan Sandu, Qərb və Rusiya ilə münasibətləri balanslaşdırmaq vədi də verib. Maraqlıdır ki, Dünya Bankının keçmiş iqtisadçısı olan Sandu Moskva ilə dialoq istədiyini də mütəmadi səsləndirir. Moskvanı qıcıqlandıracaq başqa bir bəyanatı "Qazprom”un Dnestrayanına qaz tədarükünə görə yaranan böyük borc öhdəliyini qəbul etməməsidir. Bildirir ki, bu borcu Moldovanın üzərinə qoymaq ədalətsizlikdir. "Dnestryanıda qaza görə ödəniş edilməyib. Burada borc çox böyükdür. Əlbəttə, burada bizim ödəniş edəcəyimizi gözləməyə dəyməz”, - Sandu bildirib.

Rusiya ilə yaranmış gərgin vəziyyətdən, hazırkı prezident İqor Dodon dərhal istifadə etməyə tələsib. Moskva ilə həmrəylik nümayiş etdirən Dodon insanları küçələrə çıxarmaqla hədələyib. Dodon müraciətində qeyd edib ki, Moldova parlament respublikasıdır və müvafiq qərarı da, Sandunun nə deməsindən asılı olmayaraq parlament qəbul etməlidir. Lakin Sandu ehtiyatı da əldən vermir. Dnestryanının Rusiya tərəfindən işğal olunduğunu demir, amma bildirib ki, separatçı rejim Moskvadan dəstək alır. Sandu, habelə deyib ki, Dnestryanı probleminin çözümü Ukraynanın Donbas regionunda yaranmış böhranın həllində nümunə ola bilər. Hazırda 101 yerlik parlamentdə hakim koalisiya mövcud deyil. Xanım Sandunun "Fəaliyyət və Həmrəylik” Partiyası 15 deputatla təmsil olunur. Sosialistlər Partiyası (qeyri-formal lideri İqor Dodon) isə 37 deputat yerinə malikdir. Bu durumu da Sandu yaxın vaxtlarda düzəltməyi planlaşdırır. İlk növbədə hökumətin istefasına nail olmağa çalışır. Buna isə parlamentin buraxılması ilə nail olmaq olar. Lakin bunun üçün sağ partiyaların kifayət qədər deputat sayı yoxdur. İqor Dodon da bəyan edir ki, parlamentin tərkibini dəyişmək zəruridir. Dodon hazırda hər vəchlə rusdilli elektoratın dəstəyini qazanmağa çalışır. Artıq parlamentə ölkə ərazisində rus dilinin qorunması, rus dilində analitik verilişlərin və proqramların yayımının bərpası haqında qanun layihəsi təqdim edib. Yekun qərar dekabrın 30-da qəbul ediləcək.
Qərb təhlilçiləri bildirirlər ki, Rusiya bu kimi dondurulmuş münaqişələrdən keçmiş sovet respublikalarındakı nüfuzunu saxlamaq üçün istifadə edir.

Dağlıq Qarabağ son müharibəyə qədər "dondurulmuş münaqişələrdən” biri idi. Lakin Azərbaycan son iki ay ərzində hərbi gücdən istifadə edərək işğal olunmuş ərazilərini azad edib. Gürcüstan da 2008-ci ildə separatçı Abxaziya və Cənubi Osetiya bölgələri üzərində suverenliyini hərbi güc vasitəsilə bərpa etməyə çalışanda, Moskva bu münaqişəyə müdaxilə etmiş və bölgələrin müstəqilliyini tanımışdı.

Azər NURİYEV
banner

Oxşar Xəbərlər