Moldovada Rusiya-Qərb qarşıdurması
Dnestryanı bölgədə münaqişə yenidən alovlanacaq?
Postsovet məkanın ən narahat ölkələri sırasında olan Moldovada siyasi vəziyyət gərginləşə bilər. Prezident seçkilərinin qalibi Mayya Sandunun qalmaqallı bəyanatları və Kremlin buna reaksiyası, məsələ ətrafında aparılan müzakirələr gündəmi tutub. "Biz, öz ərazisində xarici hərbçiləri istəməyən müstəqil ölkəyik”,- deyən Sandu hesab edir ki, sülhməramlıların vaxtı çatıb. Beləliklə, Moldovanın yeni prezidenti olacaq Mayya Sandunu artıq indidən Rusiya prezidenti Vladimir Putin üçün yeni başağrısı adlandırmaq var. Bəs Sandunun dekabrın 24-də keçiriləcək inauqurasiyası ərəfəsində Rusiyanı qəzəbləndirəcək açıqlamaları nəyə xidmət edir? Onsuz da Moldovanın yaxın gələcəkdə buna nail olması mümkünsüz görünür. Çox güman ki, bununla Qərbin dəstəyini artırmaq, gələcəkdə daha çox investisiya əldə etməyə çalışır. Bu, elə onun seçkiqabağı vədlərində də əsas xətt kimi keçirdi. Hər çıxışını Avropa ilə başlayıb Avropa ilə qurtaran Harvard məzunu olan 48 yaşlı xanım onu da bildirir ki, ən böyük arzusu Rusiya və digər ölkələrdə olan moldovalı miqrantların ölkəyə qayıtmasıdır.
Onu da qeyd edək ki, Moldovanın siyasi spektri müəyyən mənada Ukraynanı xatırladır – burada da nüfuz və təsir uğrunda mübarizə aparan avropayönümlü partiyalarla yanaşı, rusiyapərəst partiyalar, varlılar və oliqarxlar fəaliyyət göstərir. Hər iki ölkədə sağ partiyalar, adətən Avropaya inteqrasiyaya üstünlük verir, sollar isə Rusiyanı prioritet görürlər. Hər ikisinin ərazi bütövlüyü problemi var. Belə də baxanda Sandunun rusiyalı sülhməramlılarla bağlı sözlərində sensasion nəsə yoxdur. Yəni Rusiya qoşunlarının çıxarılması tələbini son onilliklərdə Moldovanın bütün prezidentləri və baş nazirləri (təbii ki, rusiyapərəstlərdən başqa-müəl) tələb edib. Özü də Sandu indi Dnestryanı bölgənin dərhal və tezliklə Kişinyovun nəzarətinə verilməsini də israr etmir. Sadəcə, missiyanın ATƏT missiyasının nəzarətinə verilməsini deyir. Avropa İttifaqı ilə əlaqələri yaxınlaşdırmaq tərəfdarı olan Sandu, Qərb və Rusiya ilə münasibətləri balanslaşdırmaq vədi də verib. Maraqlıdır ki, Dünya Bankının keçmiş iqtisadçısı olan Sandu Moskva ilə dialoq istədiyini də mütəmadi səsləndirir. Moskvanı qıcıqlandıracaq başqa bir bəyanatı "Qazprom”un Dnestrayanına qaz tədarükünə görə yaranan böyük borc öhdəliyini qəbul etməməsidir. Bildirir ki, bu borcu Moldovanın üzərinə qoymaq ədalətsizlikdir. "Dnestryanıda qaza görə ödəniş edilməyib. Burada borc çox böyükdür. Əlbəttə, burada bizim ödəniş edəcəyimizi gözləməyə dəyməz”, - Sandu bildirib.
Qərb təhlilçiləri bildirirlər ki, Rusiya bu kimi dondurulmuş münaqişələrdən keçmiş sovet respublikalarındakı nüfuzunu saxlamaq üçün istifadə edir.
Azər NURİYEV