Əmlak qiymətləri yenidən artacaq? 

Bölgəmizdə yaşanan hərbi münaqişələr zamanı Azərbaycanın əmlak bazarında qiymətlərdə artım müşahidə edilir. Amma hələlik İran-İsrail gərginliyinin sözügedən sahəyə mümkün təsiri ilə bağlı fikirlər birmənalı deyil.  

Regionda baş verən hərbi-siyasi gərginliklər, xüsusilə İsrail-İran müharibəsi təkcə birbaşa iştirakçı ölkələrə deyil, eyni zamanda region ölkələrinin iqtisadiyyatına da dolayı təsir göstərə bilər. Bu kontekstdə Azərbaycanın daşınmaz əmlak bazarı da istisna təşkil etmir. Maraqlıdır, İran-İsrail qarşıdurması Azərbaycandakı əmlak bazarına təsir edə bilərmi?

Gərginliklər gündəmə gəlsə də...

Azərbaycan Rieltorlar Assosiasiyasının rəhbəri Elnur Azadov deyir ki, son 15 ildə oxşar gərginliklər vaxtaşırı gündəmə gəlsə də, əmlak bazarına əhəmiyyətli təsir göstərən konkret nəticələr müşahidə olunmayıb: “Bölgədə İranla İsrail arasında hərbi-siyasi gərginliyin artması region ölkələri üçün müəyyən iqtisadi risklər yarada bilər. Azərbaycan İranla birbaşa qonşu olduğu üçün bu vəziyyət xüsusilə diqqətlə izlənilir”.

“Prosesin kütləvi xarakter alması real görünmür”

Əmlak eksperti bildirir ki, mövcud fonda ölkəni tərk etmək istəyən bəzi iranlıların Azərbaycana yönəlməsi ehtimalı müzakirə olunsa da, bu prosesin kütləvi xarakter alması real görünmür: “Əvvəllər də bir neçə türkdilli iranlı Azərbaycan daşınmaz əmlak bazarına sərmayə qoymuşdu, lakin bu, məhdud sayda idi və bazara ciddi təsir göstərmədi. Hazırda isə İran vətəndaşlarının ölkədən çıxışı, beynəlxalq əlaqələri və sərmayə imkanları əvvəlki kimi geniş deyil, bu da onların Azərbaycana kütləvi axınının qarşısını alan faktorlardan biridir”.

“Belə nümunələr göstərir ki...”

İqtisadçı ekspert Vüqar Oruc isə deyir ki, regionda baş verən hərbi-siyasi hadisələr birbaşa həmin bölgədəki ölkələrin daşınmaz əmlak sektoruna ciddi təsir göstərir: “Təsadüfi deyil ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsi başlayandan sonra həmin ölkələrdən Azərbaycana, xüsusilə Bakıya müvəqqəti də olsa insanların axını baş verdi. Bu isə paytaxtın daşınmaz əmlak bazarında aktivliyin artmasına, qiymətlərin yüksəlməsinə səbəb oldu. Həmin müharibə inşaat materialları bazarına da ciddi təsir göstərdi. Belə nümunələr göstərir ki, İran-İsrail gərginliyi kimi münaqişələrin də Azərbaycan əmlak bazarına təsir etməsi realdır”.

İnsanlar mənzili gəlir gətirən aktiv kimi qiymətləndirirlər

İqtisadçı vurğulayır ki, əgər daşınmaz əmlakın qiymətində kəskin sıçrayış baş verirsə, bu, dərhal investorların diqqətini cəlb edir və bazarda yeni qiymət artımı dalğasına səbəb olur: “Belə vəziyyətlərdə daşınmaz əmlak bank depozitləri ilə müqayisədə daha gəlirli investisiya alətinə çevrilir. Son illərin təcrübəsi göstərir ki, illik 15-20 faizlik artım həm sahibkarları, həm də kapitalını qorumaq və artırmaq istəyən vətəndaşları bu sahəyə yönəldib. Bu proses nəticəsində daşınmaz əmlak sektoru tədricən Azərbaycanda biznes sahəsi kimi formalaşmağa başlayıb. Artıq insanlar mənzili yaşayış vasitəsi kimi deyil, gəlir gətirən aktiv kimi qiymətləndirməyə başlayıblar. Bu proses təkcə Azərbaycana xas deyil. Orta Asiya ölkələrində, Rusiyada, Türkiyədə və Avropada da müşahidə olunur”.

Kirayə bazarı canlanacaq

V.Orucun sözlərinə görə, insanlar daha stabil və təhlükəsiz mühitdə yaşamaq və ya sərvətlərini qorumaq üçün Azərbaycana yönələ bilərlər: “Azərbaycanda xarici vətəndaşların mənzil alması qanuni olaraq mümkündür. Minlərlə güney azərbaycanlı artıq Bakıda və digər bölgələrdə daşınmaz əmlaka sahibdir. Bu axın ilkin mərhələdə kirayə bazarında canlanmaya səbəb ola bilər. Davamlı müraciətlər olarsa, bu, satış bazarına da təzyiq yaradacaq və nəticədə əmlak qiymətlərində yeni artım dalğası başlaya bilər”.

“Bu, tikinti və mənzil bazarında əlavə təzyiq yaradacaq”

Mütəxəssis vurğulayır ki, münaqişənin bölgədə iqtisadi və sosial zəncirvari təsirləri qaçılmazdır: “Tikinti sektoru üçün idxaldan asılı materialların bahalaşması və ehtiyat çatışmazlığı daxili bazarda məhsul qıtlığına və nəticə etibarilə qiymət artımına səbəb ola bilər. Əgər İranla bağlı vəziyyət daha da kəskinləşərsə və Azərbaycan humanitar səbəblərlə qapılarını gələn qaçqın və köçkünlər üçün açarsa, bu, tikinti və mənzil bazarında əlavə təzyiq yaradacaq”.

“Bazarda stabillik hökm sürür”

Hazırkı vəziyyətə gəldikdə isə, həmsöhbətimizin sözlərinə görə, bazarda stabillik hökm sürür: “Kirayə və satış bazarına olan tələbin artması əmlak qiymətlərində yeni artım dalğasına yol aça bilər. Hazırda əmlak bazarında durğunluq müşahidə olunmasa da, stabillik hökm sürür. Maraqlıdır ki, müharibə Azərbaycan sərhədlərinə yaxın olsa da, bazar iştirakçıları gələcəyə yönəlik riskləri nəzərə alaraq düşünülmüş qərarlar verməyə çalışırlar. Hazırkı mərhələdə alıcılıq qabiliyyəti yüksək olmasa da, qiymətlərin artmasında yalnız tələb və təklif deyil, həm də regional qeyri-müəyyənlik, psixoloji amillər və idxaldan asılılıq əsas rol oynayır”.

Aygün Əziz