Mətbəximizdə bəslədiyimiz xəstəlik mənbələri

Yaddaş pozan qazanlar, xərçəng yaradan saxlanma qabları, ağciyər “sevən” tavalar, zəhərləyən qaşıqlar... Mütəxəssislər deyir ki, qida qəbulu zamanı, ətraf mühitin təsirləri və davamlı təmasda olduğumuz bəzi materiallardan aldığımız maddələr orqanizmimizə dərhal və ya müəyyən müddətdən sonra təsir göstərir.  

Hər birimizin mətbəxində plastik saxlanma qabları, taxta qaşıqlar, alüminium qazanlar, teflon tavalar mövcuddur. Üstəlik, bu qablar xüsusilə də, evdar qadınların rahatlığı üçün idealdır. Lakin istifadəsi təhlükəlidir.

Mütəxəssislər deyir ki, qida qəbulu zamanı, ətraf mühitin təsirləri və davamlı təmasda olduğumuz bəzi materiallardan aldığımız maddələr orqanizmimizə dərhal və ya müəyyən müddətdən sonra təsir göstərir. Dərhal dedikdə, qida zəhərlənmələri, allergik reaksiyalar nəzərdə tutulur. Müəyyən müddətdən sonra isə törəmə xəstəlikləri, yaddaş zəifləməsi, hormonal problemlər özünü büruzə verir. Bu səbəbdən biz qidanın qəbulu ilə yanaşı, emalı və saxlanması zamanı da diqqətli olmalıyıq.

Yuxarıda sadaladığımız mətbəx vasitələrinin zərərləri ilə bağlı istehsal meneceri Sayat Quliyeva ilə söhbətləşdik. 

Plastik qablar necə seçilməli?

Plastik qablardan demək olar ki, hər gün istifadə edirik.  Həm ucuzdur, həm də əlverişlidir. Lakin fəsadları rahatlığından çoxdur. 
Həmsöhbətimiz deyir ki, plastik qabların tərkibi qarışmayan maddələrdən, yəni polimer, plastifikatorlar, stabilləşdiricilər və rənglərdən ibarətdir: “A bisfenol (fenol qrupuna aid üzvi birləşmə) tərkibli bu material həyati təhlükə daşıyır. O, plastik kütləyə bərkidici kimi qatılır. Bu materialdan uzun müddət istifadə etdikdə orqanizmdə astmaya, endokrin pozulmalara və törəmələrin yaranmasına səbəb olur. Bu səbəbdən hər hansı plastik materiallı məhsulu almazdan əvvəl etiketlərinə diqqət etmək lazımdır. Xüsusilə də azyaşlı uşaqların su və qida saxlama qablarına fikir vermək lazımdır. Tərkibində polietilen (PE), polipropilen (PP), polietilen tereftalat (PET), polimetil metakrilat (PMMA), politeirafloroetilen (PTFE) və neylon olan məhsulları almaqdan imtina etməliyik”.

Plastik qablar ekologiyanı zəhərləyir 

Mütəxəssis vurğulayır ki, plastik material insan orqanizminə vurduğu zərərlə yanaşı, ekologiyanı da zəhərləyir: “Statistikaya görə, hər il dünyada 500 milyon ton plastik məhsul istehsal olunur. Bir plastik qabın təbiətdə əriyərək yox olması üçün  isə 450-500 il vaxt lazımdır”. 

Xərçəngin xəbərçisi olan taxta qaşıqlar

Mətbəxdə tez-tez istifadə etdiyimiz təhlükəli vasitələrdən biri də taxta qaşıqlardır. Xüsusilə, tavanı cızmaması üçün yemək bişirərkən taxta qaşıqlardan istifadə etməyə bəzən məcbur oluruq. Mütəxəssisin sözlərinə görə, bu qaşıqlar da xəstəlik mənbəyidir: “Təhlükəsiz olaraq bildiyimiz taxta qaşıqlara nəzər salsaq, görərik ki, onlar təmiz taxta materialdan hazırlanmır. Bir çox insanların bildiyi kimi, əl işi də deyil. Qaşıqların üzərinin cilalı olması, parlaq görünməsi üçün rənglərdən istifadə edilir. Bu qaşıqlar müəyyən temperatura məruz qaldıqda, qoxu hiss olunur. Məhz bu qoxu artıq təhlükənin siqnallarını verir. Bu toksik zəhərlənməyə məruz qalacağımızın göstəricisidir. Bu vəziyyət xərçəng xəstəliyinin də yaranmasına səbəb olur. Bunu tək qaşıqlara şamil etmək olmaz. Taxtadan hazırlandığı bildirilən, mətbəximiz üçün yararlı doğrama, saxlama vasitələri də buna aiddir”.

Çatlayan qaşıq istifadəyə yararsızdır

Taxta qaşıqla bağlı digər problem isə onun çatlaması və çatlamış halda istifadəsidir. Mütəxəssis bildirir ki, çatlayan qaşığa bakteriyalar dolur və oradan da yeməyə keçir. Üstəlik, bu qaşıqları yuyucu tozla yuduqda, çatlayan hissələrə kimyəvi tozlar yerləşir və sonradan onlar insan bədənində zəhərlənməyə səbəb olur. Buna görə də boyasız və cilasız taxta qaşıq almaq məsləhətdir. Çatlayan qaşıq isə istifadəyə yararsızdır”.

Bu qazanda qida saxlamaq olmaz

Mütəxəssis alüminium materiallı qablardan da danışdı. Deyir ki, bu metaldan hər gün istifadə edən insanlar 7-9 mq arasında alüminium qəbul edir: “Adətən alüminium qabda “qida saxlanmaz” deyilir. Bu, doğru yanaşmadır. Çünki alüminium tez istilik keçiriciliyinə malik yüngül metaldır. Qidanın hazırlanması və saxlanması zamanı gözlə görünməyəcək miqdarda metal qidaya qarışır. İnsanlarda zəhərlənmə ilə yanaşı, yaddaş zəifləməsinə səbəb olur”.

Teflon qablar ağciyər xəstəliyi yaradır?

Müasir dövrdə teflon tava və qazanlar dəbdə olan mətbəx əşyalarıdır. Lakin bunlar da mətbəximizdəki xəstəlik yaradan əşyalar siyahısına aiddir: “Bu qablarda yeməyin yapışma ehtimalının az olması və yağdan çox istifadəni sevməməsi, onu mətbəximizin ayrılmaz hissəsinə çevirib. Lakin teflon 300 dərəcə istiliyə məruz qaldığı üçün üst təbəqəsi aşınır və nəticədə qidaya qarışır. Bəzi araşdırmalarda bildirilir ki, belə materiallardakı qablar insanlarda tiroid və ağciyər xəstəliklərini, eyni zamanda, teflonun tərkibindəki PFOA (perfluorooctanoic acid) döş, prostat və yumurtalıq xərçəngini yarada bilər”.

Təhlükələrdən necə qorunmalı?

Mütəxəssis vurğulayır ki, qidanın hazırlanması və saxlanmasında tövsiyə olunan material paslanmaz metaldır. Tərkibi dəmir, xrom və nikeldən ibarət olmalıdır: “Bu metal tipi pas və korroziyaya qarşı möhkəmdir. İstiliyi bərabər paylama xüsusiyyətinə malikdir və istənilən istilikdə tərkibindən hər hansı metal ayrılması baş vermir. Eyni zamanda, qidaların saxlanması üçün seçiləcək uyğun materiallardan biri də şüşədir. Şüşə su, nəm, hava keçirməyərək məhsulu olduqca uzun müddətli mühafizə edir və qida qablaşdırılması üçün də uyğun materialdır. Soda, əhəngdaşı və kvars qumundan ibarət olan şüşə  təkrar emal baxımından da ən əlverişli vasitədir. Ən əsası, sağlam qidalanmaq məqsədilə, qidanın hazırlanması, saxlanması və qəbulu zamanı istifadə edilən bütün vasitələri düzgün seçib, onların mənşəyi haqqında tam məlumat əldə etdikdən sonra istifadə etsək, təhlükələrdən qoruna bilərik”.

Aygün ƏZİZ