Hollivudun “qızıl əsrinin sonuncu aktrisası”
"Küləklə sovrulanlar” filminin ulduzu Oliviya de Hevillendin 103 yaşı
tamam olub."Forbes” yazıb ki, Oliviya de Hevillend 1939-cu ildə çəkilmiş
əfsanəvi filmdə Skarlett O`Haranın sevdiyi insanın - Eşli Uilksin xanımını
oynayıb və ikinci dərəcəli rolun ən yaxşı ifasına görə özünün ilk "Oskar”
nominasiyasına namizəd olub.Oliviya de Hevillend Viktor Fleminqin "Küləklə sovrulanlar” filminin
yaradıcı qrupundan həyatda olan son insandır. O, Britaniya İmperiyası Ordeninin
"komandor qadın” adına layiq görülüb. Aktrisanın Jizel adlı qızı var. Oğlu
1991-ci ildə onkoloji xəstəlikdən dünyasını dəyişib.Aktrisa sonuncu dəfə 1988-ci ildə "Onun sevdiyi qadın” filmində Bessi
xala rolunda çəkilib. Oliviya hərdən səs-küylü mərasimlərdə görünür və hamının
diqqətini üzərində hiss etmək xoşuna gəlir.Onu Hollivudun "qızıl əsrinin sonuncu aktrisası” adlandırırlar. Və
bu, həqiqətdir. Bu, görkəmli qadının 103 yaşı tamam olsa da, buna inanmaq
çətindir. «Küləklə sovrulanlar»da Melani Uilks, «Varis»də Ketrin Snoper, «Hərənin
öz taleyi»ndə Miss Jozefin rolları onu dünyada məşhurlaşdırıb. Aktrisanın son
iki rolu isə "Oskar”a layiq görülüb. Oliviya onu dünyada tanıtdığına görə daha
çox «Küləklə sovrulanlar»a minnətdardır. Aktrisanın bu filmdə oynadığı Melani
rolu onu sevimli qadın və sadiq dost kimi tanıdıb.Aktrisa Tokioda dünyaya gəlib. İngilis ailəsində doğulsa da, ailəsi
müvəqqəti olaraq burada yaşayırdı. Anası aktrisa idi. Səhnəyə Liliyan Fonteyn
təxəllüsü ilə çıxırdı. Atası Uolter vəkilliklə məşğul olurdu və Tokioda çoxlu
müştərilər qazanmışdı. Oliviyada da aktrisa olmaq arzusu uşaqlıqdan yaranıb. O,
ilk rolunu 30-cu illərin ortalarında Kaliforniya teatrının səhnəsində oynayıb.
«Yay gecəsində yuxu» tamaşasındakı gözəl Germiya rolu uğur qazanaraq Oliviyanın
səhnədə debütü oldu. Oliviya çəkiliş meydanına isə 1935-ci ildə qədəm qoydu.
Başlanğıc uğurlu oldu. Aktrisanın rolları bir-birinin dalıyca sıralandı.
Rejissorlar istedadlı və cazibədar aktrisanı məmnuniyyətlə filmlərinə dəvət
edirdilər, ancaq bu rolların heç biri ona məşhurluq gətirmədi. Ta 1939-cu ildə
«Küləklə sovrulanlar»da çəkilənə qədər... Missis Uilks rolu Oliviyaya təkcə
ilkin pərəstişkarlar qazandırmadı, adını "Oskar” mükafatına namizədlər sırasına
yazdırdı. Ancaq mükafata layiq görülsə də, qızıl heykəlcik başqa namizədə qismət
oldu.Oliviya hazırda Parisdə yaşayır. 1953-cü ildə o, fransız Pyer
Qalantiyə ərə gedəndən sonra daimi yaşamaq üçün bu ölkəni seçib.
«Mən öz Melanimi tapdım»
- Siz erkən karyeranız
dövründə bir çox məşhur filmlərə çəkilmisiniz. Sınaq çəkilişlərini necə
xatırlayırsınız?
- Əlbəttə, ilk sınaq çəkilişləri mənim üçün unudulmazdır. Məni necə
sınağa dəvət etdiklərini xatırlayıram. Bu, əvvəlcə sadəcə kostyumların sınağı
idi. Orada hansısa ssenari və yaxud obrazı improvizə etməkdən söhbət gedə
bilməzdi. Mən burada ilk dəfə olaraq aktyor Errol Flinnlə qarşılaşdım. Çəkiliş
meydanına qalxanda, «siz mister Flinnlə eyni sırada qala bilməzsinizmi?» - deyə
soruşdular. Buna qədər biz heç vaxt qarşılaşmamışdıq. Bir neçə həftə keçəndən
sonra böyük bir mübahisə düşdü. Bir gün o məndən «həyatda nə istəyirsən?» deyə
soruşdu. «Nə qəribə sualdır. Hələ heç kim məndən bu barədə soruşmayıb» - deyə
özlüyümdə düşündüm. O vaxt mənim 18 yaşım vardı. «Mən gördüyüm işə hörmət
istəyirəm» - deyə cavab verdim. Eynilə mən də ona bu sualı verdim. «Mən uğur
qazanmaq istəyirəm» - dedi. Onda mən həyatımda bu uğurun çatışmadığını
düşündüm. Mənə mürəkkəb rollar oynamaq, ciddi layihələrdə iştirak etmək lazım
idi. Öz işlərimdə inkişaf hiss etmirdim, ona görə də dərin depressiyada idim.
- «Küləkdən solrulanlar»da
Melani rolunu oynamağa necə nail oldunuz?
- Bir gün çəkilişlərdən evə gələrkən telefon zəng çaldı. 1938-ci il
idi. «Siz məni tanımırsınız. İndiyə qədər biz heç vaxt görüşməmişik. Mənim adım
Corc Kyukordur. Mən «Küləklə sovrulanlar» filminin hazırlıq çəkilişlərinə
rəhbərlik edirəm və bilmək istərdim ki, siz Melani rolunu oynamağı
arzulayardınızmı?» - deyə telefondakı səsi dinlədim. Mən düşünmədən «əlbəttə»
cavabını verdim. Mənim "Varner qardaşları” studiyası ilə müqaviləm vardı. Ona
görə də gizlicə, heç kimə heç nə demədən təklif olunan studiyaya getdim və bu
rolu oynamağa razılıq verdim. Mən filmdə Skarlet rolunu oynayan aktyorla tanış
oldum. Biz otaqda filmdən kiçik bir hissəni oynadıq. Mən kiçik otaqda pərdə
arxasında «Skarlet! Skarlet!» - deyə yalvarırdım. Filmin rejissoru Devid Selznik
«mən öz Melanimi tapdım» - deyə elan etdi. O mənimlə sınaq çəkilişi edə
bilməzdi. "Varner qardaşları” buna razı olmazdılar. Buna görə birbaşa rola
təsdiq olundum.
- Sizi Melani rolunda nə
cəlb edirdi?
- Bir çox adamlar bu rola şübhə ilə yanaşırdılar. Cek Uorner «əl çək,
sən axı bu rolu oynamaq istəmirsən, sən Skarleti oynamaq istəyirsən» - deyirdi.
«Mən Skarleti oynamaq istəmirəm, mən Melanini istəyirəm» - deyə cavab verdim.
Bu ona görə idi ki, gənc yaşıma baxmayaraq, mən artıq həyatda özüm qazanmağa
başlamışdım. Qadınların karyeralarında qarşılaşdığı problemlərlə toqquşmuşdum.
Bunlar mənə tanış idi və bunları asanlıqla Skarlet kimi keçə bilərdim. Melani
isə başqa qəhrəman idi, o çox füsunkar idi. Məhz buna görə mən baş qəhrəmanı
oynamaq istədim. O, daim başqalarının qayğısına qalırdı. Mənə ən çox maraqlı
gələn onun həmişə xoşbəxt olması idi. Amma Skarlet xoşbəxt qadın deyildi. Melani
hər şeyin gözəl olacağına inanırdı. Amma o, səhv edirdi. Çünki hər insanda
qiymətli olan xüsusiyyətlərlə yanaşı, hansısa çatışmazlıqlar da var. Skarleti
Viven Li oynadı.
- Melani roluna görə siz
«İkinci dərəcəli aktrisa» kimi «Oskar»a
layiq görülmüşdünüz. Doğurdanmı bu, ikinci dərəcəli personaj idi?
- Yox, Melani filmin baş qəhrəmanlarından sayılırdı. Bu hadisə
özlüyündə çox maraqlı olmuşdu. Film Atlantada ilk dəfə nümayiş olunarkən
proqramda yalnız 3 ulduz hesablanmışdı. Proqramın şüarı belə idi: «Klark Qeybl,
Lesli Qovard və Oliviya de Hevillend. «Küləklə sovrulanlar»dan miss Vivyen
Li»ni təqdim etmək xoşbəxtliyi onlara nəsib olmuşdu. Daha sonra o, böyük və
gözəl ulduza çevrilmişdi və Atlantada Cənub ilə birgə onu qucaqdolusu
qarşıladılar. Həmin vaxt isə vəziyyət sual altında idi. İngilis aktrisasını
cənublu qadın Skarlett O Xara, Marqaret Miçell sifətində Atlantanın və bütün
Corciyanın sakinləri qəbul edərdilərmi? Əlbəttə, onu məhəbbətlə qarşıladılar və
filmin əsas qəhrəmanı sayırdılar. İndi biz dörd nəfər idik: Qeybl, Li, Qovard
və mən. "Oskar”a təqdim etmək məqamı gələndə, Devid eyni mükafata hər ikisini -
Skarlet və Melanini irəli çəkməyə bilməzdi. Əks təqdirdə, mükafatı heç kim
almazdı.Həmin il «Xudahafis, cənab Çibs» filmi ekranlara çıxdı. Bu filmdə
Robert Donald və Qriq Qarson kimi tanınmış aktyorlar oynayırdı. Onların hər
biri arzulanan heykəlciyi ala bilərdi. Gördüyünüz kimi, əgər biz bir-birimizin
əleyhinə yarışsaydıq, bir-birimiz üçün səslərin sayını azalda bilərdik. Bir çox
tamaşaçılar Melanini xoşladılar, bəziləri Skarletə üstünlük verdi. Nəticədə Cek
Uornerin icazəsi ilə Melani rolunu mükafatlandırmaq qərara alındı. Ancaq indi
mən Xippi Makdeyneylə mükafat uğrunda mübarizə aparırdım. O, ikinci dərəcəli
personajı oynayırdı. Tamaşaçılar isə səslərini Xippiyə verdilər. Mərasim günü
mən əmin idim ki, Allah yoxdur. Əgər belə bir ədalətsizlik varsa, o, mövcud
deyil. Ancaq iki həftədən sonra mən yuxudan ayılanda ilk ağlıma gələn «bu dünya
necə gözəldir» fikirləri oldu. Bütün hadisələr mənə başqa cür göründü və mən "bu
çox gözəldir ki, tamaşaçılar məhz Xippiyə səs verdilər və "Oskar” ona verildi”,
deyə düzgün olaraq düşündüm.
Aktrisa üçün xoşbəxtlik
- Həmin hadisə tarixə
düşdü. Axı ilk dəfə olaraq Afrika mənşəli amerikalı aktrisa kino mükafatını
alırdı.
- Həqiqətən həmin hadisə çox səs-küy doğurdu. Bu film mənim həyatımda
böyük rol oynadı. Mən artıq başqa studiyalarla müqavilə bağlayıb yeni rollar
oynamağa başladım. İki il sonra məni yenidən «Şəfəqi dayandırın” filminə görə "Oskar”a
namizəd gördülər. Bu rollardan sonra bilirdim ki, mənim öz auditoriyam var. Mən
böyük məsuliyyət hissi keçirirdim və əhəmiyyətsiz rollar oynamaq istəmirdim.
Ancaq onu da bilirdim ki, Uorner qardaşlarının rəhbərliyi altında mənə maraqlı
olan rolları oynaya bilməyəcəyəm. Ona görə də mən müqavilədən imtina etmək
qərarına gəldim. Əvəzində məni işdən uzaqlaşdırdılar. Onların müqaviləsi buna
imkan verirdi. Əgər «mən rolu oynamaq istəmirəm» deyirsənsə, onlar həmin müddət
üçün sənin müqaviləni dondura bilirlər. Ona görə də 1943-cü ilin mayında mənim
müqaviləm 6 aylığa donduruldu. Ancaq mən sonradan məhkəmə yolu ilə Uorner
qardaşlarına qalib gəldim. Onlar ali məhkəməyə apelyasiya şikayəti etdilər və məsələyə
təkrar baxılmasını istədilər. Nəhayət 1944-cü ilin dekabrında mən ştatlara - evimizə
qayıda bildim. Artıq ürəyimcə olan rollara çəkilmək üçün mənə imkan yaranmışdı.
- Sizin "Oskar” mükafatı
aldığınız iki rol və digər nüfuzlu mükafatlarınız da həmin dövrə təsadüf etdi?
- Bəli... Mən 1947 və 1950-ci illərdə "Varis” və "Hərənin öz taleyi”
filmlərindəki rollarıma görə, "Ən yaxşı qadın rolu” nominasiyasında "Oskar”
qazandım. Bu artıq mənim kinoda uğurum idi. Sonrakı illərdə iki dəfə "Qızıl
qlobus” və başqa nüfuzlu mükafatlara layiq görüldüm. Tamaşaçıların məhəbbətinə
mənim layiq görüldüyüm mükafatlar da qarışdı. Bu, aktrisa üçün xoşbəxtlik idi.
Kino ilə bağlı ömrümü xoşbəxt yaşadım. 103 yaşım var. Yaşadığım villanın pillələrini
rahat, köməksiz qalxıb-düşürəm. Gözlərimdə problem olsa da, elektron poçtuma
gələn sualları özüm cavablandırıram. Tez-tez uzunömürlülüyümün sirrini
soruşurlar. «Bu, sevmək, gülmək, daim nəyisə öyrənmək və yaxşı genlərin
nəticəsidir» - deyə cavab verirəm.
Rusiya mətbuatından tərcümə etdi
Təranə Məhərrəmova