Bakı 13°C
Türkiyə ilə Çini birləşdirəcək dəmir yolu
Ankara-Pekin yaxınlaşmasında
Bakı-Tbilisi-Qars əhəmiyyətli rol oynamağa başlayır
Son illər iki fövqəldövlət - Çinlə Birləşmiş Ştatlar
arasında münasibətlərdə yaşanan gərginlik fonunda birincinin Türkiyə ilə hərtərəfli
münasibətləri güclənməkdədir. İki ölkə, demək olar ki, bütün sahələrdə layihələr
reallaşdırmaqda davam edir. Bura iqtisadiyyat, energetika, nəqliyyat, ticarət, müdafiə
və hərbi sənaye və s. daxildir.
50 milyardlıq dövriyyə
Çin KİV-lərinin yazdığına görə, iki böyük dövlət, demək
olar ki, bütün məsələlərdə ortaq fikir ortaya qoyur. Çin və Türkiyə əhəmiyyətli
iqtisadi, nəqliyyat və geosiyasi razılıqlar əldə edib, ticarət dövriyyəsini 50 milyard
ABŞ dolları səviyyəsinə yüksəltmək barədə razılıq əldə olunub. Yeri gəlmişkən, Türkiyənin
"Bir dəhliz, bir yol" layihəsində iştirakı çox əhəmiyyətli və perspektivli
sayılır. Çünki Türkiyə inkişaf etmiş nəqliyyat infrastrukturuna malikdir. Ora gedən
yollar Mərkəzi Asiyadan, İrandan, Azərbaycan və Gürcüstandan keçir. Türkiyə həm
də Avropaya birbaşa çıxış deməkdir. Ankara üçün xarici sərmayələrin əhəmiyyətinin
nə dərəcədə böyük olduğu sirr deyil. Çünki ölkənin təbii ehtiyatları azdır. Xarici
sərmayədarlar son illər bu ölkəyə gəlişlərini azaldıblar. Çin isə həmin itkiləri
örtə bilər. Pekinin "Bir kəmər, bir yol" layihəsi ilə bağlı ayrıca maliyyə
proqramları mövcuddur. Onların Türkiyədə də reallaşması üçün heç bir maneə yoxdur.
Türkiyənin Çindəki
səfiri deyir ki...
Çinin "China Daily" qəzeti yazır ki, pandemiyaya
baxmayaraq ötən il Türkiyə ilə Çin arasındakı ticarət dövriyyəsi 26 milyard dollar
təşkil edib. Türkiyənin Çindəki səfiri Abdulkadir Emin Onen qəzetə müsahibəsində
son 10 ildə Çin-Avropa beynəlxalq təcili dəmir yolu layihəsinin həyata keçirilməsində
əhəmiyyətli irəliləyişlərin əldə edildiyini və inkişafının davam edəcəyini qeyd
edib. Səfirin qənaətincə, "Çin-Avropa" müntəzəm konteyner qatarı Avrasiya
məkanında dəmir yolu nəqliyyatının inkişafında mühüm bir mərhələdir. "Pandemiya
dövründə iki qitə arasındakı dəmir yolu əlaqələri önə çıxıb. Dəmir yolu hava və
dəniz nəqliyyatının məhdud imkanları səbəbindən beynəlxalq logistik tədarük zəncirinin
sabitləşməsində həlledici rol oynamağa başlayıb. Türkiyənin əvvəldən dəstək verdiyi
Kəmər və Yol Təşəbbüsü çərçivəsində son 10 ildə bu marşrutun inkişafında ciddi irəliləyişlər
əldə edilib və işlər bundan sonra da davam etdiriləcək", - deyə səfir müsahibəsində
bildirib.
İstanbuldan Siana iki
həftəyə
Çin Dəmir Yolları Korporasiyasının yaydığı məlumata
görə, 2021-ci ilin ilk yarısında Çin-Avropa beynəlxalq dəmir yolu yük marşrutlarında
ümumilikdə 7377 yük qatarı işləyib ki, bu da keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə
43 faiz çoxdur. Yanvar-iyun aylarında təxminən 707 min standart yük konteynerləri
daşınıb ki, bu da illik müqayisədə 52% çoxdur. İlk Çin-Avropa yük qatarı 2011-ci
ilin mart ayında mərkəzi Çongqing şəhərini tərk etdikdən bəri qatarlar 40 min reys
etməklə 22 Avropa ölkəsinin 160-dan çox şəhərinə çatıb. Və nəql edilən malların
həcmi 200 milyard dolları keçib.
Onenin sözlərinə görə, Çin-Avropa beynəlxalq sürət dəmir
yolu layihəsi Türkiyədə davam edən dəmir yollarının inşası və yenidən qurulması,
infrastruktur və xidmət inkişaflarından da faydalanıb. 2020-ci ilin dekabrında Türkiyə
ilə Çin arasında birbaşa dəmir yolu nəqliyyat xidmətlərinin açılması bu inkişafın
ən son və əlamətdar nümunəsi olub. Qatarlar Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti vasitəsilə
Transxəzər nəqliyyat marşrutu ilə hərəkət edirlər. Təxminən 8700 kilometr yol qət
edərək iki qitəni, iki dənizi və beş ölkəni keçərək iki həftədən az müddətdə İstanbuldan
Siana mal çatdırırlar. İstifadəyə verildiyi tarixdən cəmi bir neçə il keçməsinə
baxmayaraq, "Dəmir İpək Yolu” adlandırılan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yoluna maraq
artmaqda davam edir. Dörd il ərzində layihənin mövcud imkanları və potensialı, bu
yolla yüklərin nəqlinin əlverişliliyi daşınan yüklərin həcminin artırılmasına səbəb
olub.
Avrasiyada iqtisadi
böyümə
O cümlədən Türkiyə ilə Çin arasında yük qatarlarının
sayının artırılması planlaşdırılır. "İqtisadi cazibə mərkəzinin Şərqə doğru dəyişməsi
Asiya ilə Avropa arasında yük trafikinin daim artmasına səbəb olur. Pandemiya bunu
dəyişdirmədi, bu tendensiya daha da gücləndi”, - deyə səfir bildirib. Rəsmi rəqəmlərə
görə, Avropa və Asiya ölkələri arasında ən yüksək ikitərəfli ticarət nisbətlərindən
biri olan COVID-19 pandemiyasına baxmayaraq, Türkiyə ilə Çin arasındakı ticarət
2020-ci ildə 26 milyard dollar idi. Türkiyə ilə Çin arasındakı ticarət, maliyyə
və investisiya əlaqələrinin önümüzdəki illərdə 50 milyard dolları keçə biləcəyini
göstərir. Türkiyə ilə Çin arasında dəmir yolu əlaqələrinin inkişafı Avrasiyada iqtisadi
böyüməni sürətləndirəcək və bu da öz növbəsində hər iki tərəfin iqtisadi əlaqələri
üçün faydalı olacaq.
2023-cü ilədək 5500 km əlavə xətlər
"Türk və Çin məhsullarının yük qatarları ilə göndərilməsi
daha asan olacaq" deyən səfir əlavə edib ki, dünyanın bir çox yerində tələbat
olan yüksək keyfiyyətli türk markaları və məhsulları Çin bazarında daha çox satışa
çıxarılacaq: "Xüsusilə, Çindəki e-ticarət platformalarına inteqrasiya ediləcək.
Bu səbəbdən, türk və çinli sahibkarlarını yeni ticarət qapısı halına gələn yük qatarlarından
istifadə etməyə təşviq edirik”. Özünəməxsus coğrafi mövqeyinə görə, Türkiyə tarixən
Avropadan Asiyaya körpü rolunu oynayıb. "İpək Yolu” və ədviyyat yolu kimi digər
bölgələrarası ticarət yollarında olduğu kimi. Türkiyənin Avropa, Asiya və Orta Şərq
qovşağındakı strateji mövqeyi son illərdə nəzərəçarpacaq dərəcədə irəliləyərək regional
nəqliyyat mərkəzi rolu üçün imkanlar açmağa davam edir.
Onen, sürətli dəmir yolları da daxil olmaqla Türkiyədə
genişmiqyaslı infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsinin Avrasiya qitəsində
nəqliyyat əlaqələrinin inkişafına böyük töhfə verdiyini söyləyib. Məsələn, Türkiyə
Çin ilə Mərkəzi Asiya və Avropa arasında nəqliyyatı daha ucuz və daha sürətli edəcək
Ədirnə-Qars sürətli dəmir yolu xəttini inşa edir. "Ölkədə 2023-cü ilədək 5500 km uzunluğunda əlavə xətlər
çəkmək məqsədi ilə sürətli dəmir yollarının reallaşmasına xüsusi diqqət yetirilir.
Malların və məhsulların daşınmasında dəmir yollarından istifadə etmək üçün ölkə
daxilində müxtəlif logistika mərkəzləri tikilir”, - deyə səfir bildirib.
Geniş əməkdaşlıq imkanları
Türkiyə "Bir dəhliz, bir yol" təşəbbüsünü
ilk dəstəkləyənlərdən olub. 2015-ci ildə Türkiyə ilə Çin bu təşəbbüslə Orta Dəhliz
arasında əlaqə yaratmaq üçün Anlaşma Memorandumu imzalayıb. Onenin sözlərinə görə,
iki ölkənin nəqliyyat dəhlizlərinin köməyi ilə geniş Avrasiya ərazisində regional
iqtisadi əməkdaşlığı dərinləşdirmək üçün oxşar perspektivlər var və yaxın gələcəkdə
Türkiyə və Çin səlahiyyətliləri bu mövzunu yüksək səviyyədə müzakirə etməyi planlaşdırırlar:
"Sürətli qlobal dəyişikliklər Asiya bölgəsinin yüksəlişi və nəqliyyat əlaqələrinin
inkişafına həsr olunmuş layihələrlə yadda qalır. O, logistik və nəqliyyat sahəsindəki
Türkiyə-Çin əməkdaşlığının dərinləşməsinin, şübhəsiz ki, bütün Avrasiyanın çiçəklənməsinə
və sabitliyinə töhfə verəcəyini əlavə edib. "Bu yaxınlarda Türkiyə ilə Çin arasında
birbaşa yük dəmir yolu bağlantısının açılması bu cür əməkdaşlığın ən uğurlu nümunələrindən
biri idi. Birgə səylərimizi davam etdirsək, qarşımızda geniş əməkdaşlıq imkanları
açılır".
Azər NURİYEV
