Maqomayev, Rastropoviç, bəs sonra kim?
Bakıda və
ölkəmizin ayrı-ayrı regionlarında görkəmli insanların ev muzeyləri, həyat və
yaradıcılıqları ilə bağlı məkanlar
çoxdur. Həmin yerləri müəyyənləşdirmək və onlara uyğun turizm
marşrutları təşkil etmək mümkündür.
Dünya turizmində məşhur tarixi
şəxsiyyətlərin, yazıçı və şairlərin, elm adamlarının, görkəmli hərb
xadimlərinin, tanınmış idmançıların populyarlığı turizm marşrutları yaratmaqdan
ötrü çoxdan arqumentə çevrilib. Bu marşrutlar həm daxili, həm də gəlmə turizmin
inkişafına yönəlib. Məsələn, Səmərqənddə Əmir Teymurun və yaxınlarının uyuduğu
mavzoleyi, Reqistan meydanındakı
mədrəsələri, Bibi-Xanım mavzoleyini, Şaxi-Zinda
mavzoley kompleksini, Uluqbəyin rəsədxanasını ziyarət etmək üçün
dünyanın hər yerindən Özbəkistana turistlər axışır. Londonda Şekspir, Praqada
Frans Kafka, Budapeştdə Şandor Petofi, Sankt-Peterburqda Dostoyevski, Moskvada
Puşkin, Sergey Yesenin, Pyatiqorskda Lermantovun və b. görkəmli şəxsiyyətlərin
xatirə muzeylərini də hər il milyonlarla turist ziyarət edir.
Bu yaxınlarda Rusiyanın Pskov
vilayətində "Rusiya tarixində adlar” forumu ölkənin müxtəlif bölgələrindən turizm
agentliklərini bir yerə toplayıb. Tədbirdə "Populyar tarixi şəxsiyyətlər
turların yaradılmasında və turist axınının inkişafında arqument ola bilərmi?”
sualına cavab axtarılıb. Turizmçilər dünya və ölkə təcrübəsinə söykənərək bu
istiqamətdə marşrutları təkmilləşdirməyə qərar veriblər.
"Görkəmli adamların həyatı”
Artıq Rusiya və Polşada "Görkəmli tarixi
şəxsiyyətlərin izi ilə: Nikolay Kopernik və İmmanuil Kant” birgə transsərhəd
turizm layihəsi təqdim olunub. Marşrutun bir hissəsi olaraq turistlər alimlərin tərcümeyi-halı
ilə daha ətraflı tanış ola, həmçinin Polşanın şimal-şərqində və Kalininqrad
vilayətində ikonik yerlərə baş çəkə biləcəklər.
Sankt-Peterburqda da "Görkəmli
adamların həyatı” çərçivəsində yeni marşrut müəyyənləşib. Turistlərə
"Nağılların yarandığı yerlər” layihəsi üzrə səyahətlər təklif olunur. Marşrut
böyük rus şairi Aleksandr Puşkinin və görkəmli rəssam, arxeoloq və filosof
Nikolas Rerixin adları ilə bağlı yerlərdən keçir. Turizm sənayesinin
nümayəndələri Puşkinin məşhur əcdadı Abram Hannibalın Suida kəndindəki
malikanəsinə baş çəkir, həmçinin ekspozisiya ilə tanış olurlar. "Biz təkcə
Nikolay Rerixin həyatını, yaradıcılığını deyil, həm də onu bir şəxsiyyət kimi
formalaşdıranları öyrənirik. Bu, özünün dediyi kimi, qədimlik və təbiətdir.
Qışda - ov, yayda – kurqanlardır. Bu marşrut turistlərin böyük marağına səbəb
olacaq”, - deyə layihənin təşkilatçıları bildirirlər.
Sankt-Peterburqa
yola düşən turistlərə həmçinin görkəmli yazıçı Fyodr Dostoyevskinin həyat və
yaradıcılığı ilə tanış olmaq üçün "Dostoyevskinin Peterburqu” adlı piyada
marşrutu təklif edilir. Turistlər yazıçının gəzib dolandığı küçə və parklarla,
obrazlarının yarandığı mühitlə tanış olurlar.
"Hazırda belə səfərlər yoxdur”
Azərbaycanın görkəmli tarixi
şəxsiyyətlərinin, hərb xadimlərinin, tanınmış ədəbiyyat adamlarının,
musiqiçilərinin ev və xatirə muzeylərinin olduğunu nəzərə alsaq, onda belə bir
marşrutun inkişafının ölkə turizmi üçün də səciyyəvi olduğunu düşünmək olar.
Mövcud ev muzeylərinə yerli və
gəlmə turistlərin marağını öyrənmək məqsədilə telefon açdığım görkəmli müğənni Bülbülün memorial muzeyinin direktoru
Fərqanə Cabbarova muzeyə ara-sıra əcnəbi turistlərin gəldiyini bildirdi:
"Pandemiyadan əvvəl turizm şirkətləri ilə müqavilələr bağlayırdıq. Şirkətlər də
gələn turistlərin muzeyə səfərlərini təşkil edirdilər. Hazırda belə səfərlər
yoxdur. Ancaq yenə də təşkil olunsa, yaxşı olar. Bu, həm görkəmli şəxsiyyətləri
tanıdır, həm də turistlərə ölkəmizə olan marağı artırır. Belə marşrutları
turizm şirkətləri təşkil etməlidir”.
Turizmçi Səbinə Rəhimova isə bu tip marşrutları təşkil etmədiklərini deyir:
"Hazırda belə marşrutlarla maraqlanan turistlər gəlmir. Bundan əvvəl də belə
turlar təşkil etməmişik. Buna imkan olmur. Turlar adətən turistlərin marağına
uyğun təşkil edilir”.
İşıq ucu
Ancaq tarixi şəxsiyyətlərlə
bağlı marşrutun yaranması üçün işıq ucu görünür. Marşrut artıq Azərbaycan Turizm Bürosunun diqqətini
cəlb edib. Hələlik hazırlanan tematik marşrut postsovet məkanının
şəxsiyyətlərini əhatə edəcək.
Azərbaycan Turizm Bürosunun Turizm məhsulunun inkişafı şöbəsinin direktoruŞərifə Həsənovanın sözlərinə
görə, görkəmli opera müğənnisi Müslüm Maqomayev və məşhur violonçel ustası Mstislav
Rostropoviçin həyat və yaradıcılığı ilə bağlı tematik marşrutlar
hazırlanır. "Bu marşrutlar Rusiya bazarlarına hesablanıb. Çünki bu böyük
sənətkarların həyat və yaradıcılığı postsovet məkanında daha çox tanınır.
Xüsusən, yaşlı nəsil onları tanıyır və sevir. Hesab edirik ki, bu marşrutlar
sənətsevər turistlərin diqqətini cəlb edəcək”. Sektor müdiri bildirir ki, Maqomayev
və Rostropoviçin sorağı ilə ölkəmizə gələn turistlər marşrut
çərçivəsində hər iki sənətkarın yaşadıqları evlərə baş çəkəcək, onlarla bağlı
sənədli filmlər izləyəcək, əsərlərindən ibarət konsertləri dinləyəcək,
abidələrini ziyarət edəcək, tədqiqatçılardan haqlarında geniş məlumat alacaq və
eşitmədikləri faktlarla tanış olacaqlar: "Marşruta rusiyalı turistlərin maraq
göstərəcəyinə inanırıq. Onlar üçün bu şəxsiyyətlərin həyatı maraqlıdır. Biz də
bu marağı nəzərə almışıq”.
Marşrutu genişləndirmək
Təbii ki, belə bir marşrutun
yaradılması istiqamətində görülən işlər fonunda "Maqomayev, Rostropoviç, bəs
sonra kim?” sualı da yaranır. Yəni bu siyahını genişləndirib yaxın-uzaq xariclə əlaqəsi olan digər
görkəmli musiqi xadimlərinə, hərb generallarına, tanınmış elm, ədəbiyyat və
incəsənət adamlarına da şamil etmək olar. Məsələn, paytaxtda və ölkəmizin ayrı-ayrı regionlarında
görkəmli insanların ev muzeyləri, həyat və yaradıcılıqları ilə bağlı
məkanlar çoxdur. Həmin yerləri
müəyyənləşdirmək və onlara uyğun turizm marşrutları təşkil etmək mümkündür.
Ölkənin turizm bazarının təkcə rus turistlərdən ibarət olmadığını düşünüb,
arealı daha da genişləndirmək, bütün postsovet məkanını, gələcəkdə isə uzaq
ölkələri əhatələmək olar. Bu, həm ölkəmizə marağı artırar, həm də görkəmli
şəxsiyyətlərimiz haqqında daha geniş məlumat verər.
Təranə Məhərrəmova