Bakı 23°C
Moldovanın hakim partiyasından prezidentə hədə
Moldovada hakimiyyətdaxili
gərginlik səngimək bilmir. Rusiyapərəst prezident İqor Dodon Rusiya diplomatlarının
ölkədən qovulması səbəbi ilə Ali Təhlükəsizlik Şurasının iclasını çağırıb.
Burada o, XİN, Təhlükəsizlik və İnformasiya Xidmətinin rəhbərlərindən baş verən
insidentlə bağlı araşdırma tələb edib. Onlar isə Dodona açıq şəkildə
bildiriblər ki, diplomatlar casusluq fəaliyyəti ilə məşğul olublar.
Bundan sonra Moldovanın
hakim partiyası - Demokratiya Partiyası isə prezidentə xəbərdarlıq edib ki, o,
ölkəni Rusiya istiqamətinə çevirməkdə davam edərsə, vaxtından əvvəl
eks-prezidentə çevrilə bilər. Təhlükəsizlik Şurasının iclası paytaxt Kişinyovda
etirazlar fonunda keçirilib. Paytaxtda ağır ekoloji durum yaranıb. Korrupsiya
ittihamı üzrə həbs edilən vitse-merin tərəfdarları şəhərin zibildən təmizlənməsinə
yol vermirlər.
Beləliklə, postsovet
məkanının ən gərgin bölgələrindən birinə çevrilən Moldova çətin günlərini
yaşayır. Korrupsiya ittihamı üzrə həbslər, prezident-baş nazir-hökumət
qarşıdurmasının güclənməsi və ağırlaşan sosial-iqtisadi durum bu ölkəni uçuruma
sürükləyir. Dünya boyu səngiməyən geosiyasi qarşıdurma bu ölkəni ağuşuna alıb.
Bu ölkə uğrunda dominant mövqe naminə də mübarizə günbəgün qızışır. Gərginliyin
bir tərəfində Rusiya, digər tərəfində ABŞ, Avropa və Rumıniya dayanır. Hazırda
ekspertlər adıçəkilən ölkələrin Moldova uğrunda mübarizəsində kimin qalib
gələcəyi uğrunda baş sındırırlar. Karnegi Moskva Mərkəzinin hazırladığı
analitik hesabata görə, ölkə tək xarici deyil, daxili siyasi gərginlik içində
də çabalayır. "Korrupsiya ittihamı üzrə həbslər ən yüksək həddə çatıb. Bu da
ölkənin sosial-siyasi və iqtisadi məkanına mənfi təsir göstərib. Bütün bunlar
fonunda ölkənin Rumıniya ilə birləşdirilməsinə çağırışlar edilir. Həm Rumıniya,
həm də Rusiya Moldovanı öz tərəfinə çəkməyə çalışır. Bu fonda Rumıniya hökumət
və baş nazirə, Rusiya isə prezidentə ümid bəsləyir”, - deyə hesabatda
vurğulanır. Qeyd edilir ki, prezident İqor Dodonun mayın 9-da keçirilən parada
dəvəti və orada iştirakı Rusiyanın və onun prezidentinin ona olan diqqətinin
kuliminasiya nöqtəsi oldu. Bu görüşün dərhal nəticəsi oldu. Birincisi, Rusiyanın
miqrasiya qanunlarını pozan Moldova vətəndaşları mayın 12-nə qədər amnistiya
olunmaq şansı əldə etdilər. Prezident də bəyan edib ki, artıq 10 mindən artıq
insan bundan istifadə edib. Qərar şəxsən prezident Vladimir Putin tərəfindən
qəbul edilib. İkincisi, ticarət-iqtisadi sahədə ciddi irəliləyiş müşahidə
edilir. 2013-cü ildə Rusiya ərazisində qadağan edilən Moldova şərabını yenidən
bu ölkənin satış məntəqələrində görmək mümkündür. İndiyə qədər yalnız
tanınmamış Dnestryanı bölgə və Qaqauzun belə bir hüququ var idi. Ücüncüsü,
Rusiyanın razılığı ilə Dodonu Avrasiya İqtisadi İttifaqının Ali Şurasının
apreldə keçirilən iclasına dəvət etdilər. Həmin iclasda Moldovaya Aİİ-də
müşahidəçi statusu veriləcəyi vəd edildi. Bundan əlavə, Rusiyanın Moldovaya vəd
edilən informasiya dəstəyini də yaddan çıxarmaq gərək deyil. Demək olar ki, hər
həftə Moldova prezidentinin Rusiyanın aparıcı kütləvi informasiya vasitələrinə
müsahibə verməsinə şərait yaradılır. Rusiyanın güddüyü məqsəd tam aydındır. Nəyin
bahasına olursa-olsun, bu ölkənin əhalisinin gözündə rəğbət qazanmaq və
əvəzində Qərbin nüfuzunu azaltmaq.
Ekspertlər hesab edir ki,
Moskva yaxın gələcəkdə Moldovanı Avrasiya İqtisadi İttifaqına üzv qəbul etdirə
də bilər. Bunun üçün onu Avropa İttifaqının assosiativ üzvlük proqramından
imtinaya məcbur etmək gərəkdir. Rusiya Moldovanı öz tərəfinə cəlb etmək üçün
Dnestryanı münaqişəni də həll edə bilər.
Prezident İqor Dodon hətta Dnestryanı bölgənin reinteqrasiyası
məqsədilə irimiqyaslı proqram işləyib hazırladıqlarını da bəyan edib. İslahat
tanınmamış respublikanın nümayəndələrinin parlamentdə təmsil olunmalarına imkan
verə bilər. Prezident hesab edir ki, Dnestryanı bölgənin reinteqrasiyası
Moldovanın seçki sistemində islahatların aparılmasından keçir. Bu təklifə görə
51 deputat siyahı üzrə seçiləcək, 50 deputat isə birmandatlı dairələr üzrə
seçilməlidir. 25 birmandatlı dairələrdə başqa ölkələrdə çalışan əmək
miqrantları və Dnestryanı bölgənin sakinləri deputat seçəcəklər. O, əlavə edib
ki, tanınmamış respublikada 350 minə yaxın Moldova vətəndaşı yaşayır: "Mən
əminəm ki, biz müəyyən mərhələdə onları ölkəyə inteqrasiya edə bilərik. Bu
proses 2019-2020-ci illərdə baş verə bilər. Lakin bunun üçün 2018-ci ildə
onlara ölkənin siyasi həyatında iştirak etməyə imkan vermək gərəkdir”.
O ki qaldı Dnestryanı bölgəyə - orada hələ ki mütəmadi olaraq
vurğulanır ki, Kişinyovla hər hansı birləşmə barədə fikirləşmirlər.
Separatçılar bildirirlər ki, 2006-cı ildəreferendum keçiriblər və
əhalinin böyük bir qismi müstəqilliyə və sonrakı illərdə Rusiyaya birləşməyə
səs verib. Lakin məsələ ondadır ki, Dnestryanı bölgədə iqtisadi vəziyyət ağır
olaraq qalır. Bəlli olduğu kimi, separatçı qurum bir tərəfdən Moldova, digər
tərəfdən isə Ukrayna ilə sərhəddir. 2014-cü ildə Kiyevdə baş verən hakimiyyət
dəyişikliyindən sonra Tiraspola qarşı münasibət tam dəyişib. Bu da Dnestryanı
bölgəni tam şəkildə blokada vəziyyətinə salıb. Yaxın günlərdə isə Ukrayna ilə
sərhəddə Moldova-Ukrayna sərhədçiləri və gömrükçülərinin birgə fəaliyyətinə start
verilməsi xəbəri separatçılar üçün şok effekti yaradıb. Onlar ehtiyat edirlər
ki, bunun ardınca ərzaq kollapsı, fərdi sahibkarlığın məhvi və total mühasirə
vəziyyəti yarana bilər. Faktiki olaraq separatçı bölgə hər tərəfdən moldav güc
strukturları ilə mühasirəyə alınmış vəziyyətə salına bilər.
Azər
