Kitab, yoxsa planşet?
Təhsilin İnkişafı
üzrə Dövlət Strategiyasına əsasən, 2020-ci ilə qədər ümumtəhsil məktəblərində təhsil
alan bütün şagirdlər planşetlərlə təmin olunacaqlar. Təhsil Nazirliyinin
İctimaiyyətlə əlaqələr sektorundan verilən məlumata görə, bunu təhsil nazirinin
müavini Firudin Qurbanov Xaçmaz şəhərində şimal bölgəsi rayonlarının təhsil
işçiləri ilə görüşündə deyib. Nazir müavini qeyd edib ki, son 10 ildə ölkədə 3
mindən çox yeni məktəb binası tikilib və əsaslı təmir edilib. Nazir müavini təhsil
sistemində tədrislə yanaşı, əsas diqqətin təlim-tərbiyə məsələlərinə, müəllim-şagird
münasibətlərinə yönəldiyini və bu işlərin yerinə yetirilməsində müəllimlərin üzərinə
böyük vəzifələr düşdüyünü qeyd edib. F.Qurbanov təhsil sahəsində tərbiyənin
inkişaf istiqamətləri, məktəbdənkənar fəaliyyətin təşkili, təkmilləşdirilməsi,
xüsusilə vətənpərvərlik tərbiyəsinin rolu və sağlam həyat tərzi ilə bağlı
nazirliyin həyata keçirdiyi layihələr haqqında da məlumat verib.
Texnologiyanın günbəgün
inkişaf etdiyi bir dönəmdə, şagirdlərin 2020-ci ilə qədər planşetlə təmin
olunması bir qədər gec deyilmi? Ümumiyyətlə, planşet uşaqların təhsilinə hansı
töhfələri verəcək? Onu da nəzər almaq lazımdır ki, müasir dövrdə valideynlər
uşaqların əlindən planşeti, kompüteri alıb, onları təhsilə yönəltməkdə çətinlik çəkirlər. Biz isə şagirdlərə planşet
verməyi planlaşdırırq? Gördüyünüz kimi, bir-birini təkzib edən suallar yaranır.
Bəs bu sualların ortaya çıxardığı problemlər necə həll olunacaq? Məsələ ilə
bağlı təhsil ekspertlərinə müraciət
etdik.
"Ümumilikdə,
bütün bunlar uşaqların yükünün azaldılması üçün nəzərdə tutulub”
Təhsil eksperti
Kamran Əsədov qəzetimizə açıqlamasında bildirdi
ki, orta məktəblərin
birdən-birə bu prosesə keçməsi çox yaxşı olardı. Lakin faktiki olaraq bu, mümkün deyil: "Keçmiş postsovet dövlətləri
arasında Azərbaycanda təhsilə dövlət səviyyəsində ayrılan sərmayə və diqqət heç yerdə yoxdur.
İndi orta məktəblərdə bu texnologiyadan istifadə edəcək kadrların hazırlanması
prosesinə başlamaq lazımdır. Həmçinin, qeyd etməliyəm ki, burada əsas məsələ təhsildə
bir neçə islahatların bir-birini tamamlaması məsələsidir. Ona görə də bu proses
mərhələli şəkildə həyata keçirilməlidir. Çünki təhsil elə bir sahədir ki,
burada ciddi problemlər ortaya çıxa bilər”.
Ekspert uşaqların həmin planşetlərdən yalnız dərs vəsaiti
kimi istifadə edə biləcəyini vurğuladı: "Hər kəs fikirləşir ki, uşağa planşet
verilsə, onlara sərbəstlik veriləcək ki, internetdə istədiyi videoya baxsın,
yaxud bütün günü oyun oynasın. Əslində
bu, heç də belə deyil. Həmin planşetlər uşaqların müəyyən informasiyalardan yararlanması üçün nəzərdə
tutulub. Bu gün elektron dərslik layihəsi
həyata keçirilir. Bu planşetlər imkan verəcək ki, uşaqlar elektron dərslikləri
planşetin köməkliyilə oxuya bilsin. Mütəxəssislər tərəfindən həmin planşetlərə
müəyyən qadağa və məhdudiyyətlər qoyulacaq. Bu qadağalar planşetlərin internetə
çıxışı zamanı yalnız elektron dərsliklərdəki
informasiyanı öyrənməsini təmin edəcək”.
Sonda ekspert bəzi problemlərdən də söz açdı: "Heç
kim inkar etmir ki, bu gün ucqar dağ kəndlərində
internetə çıxış baxımından ciddi problemlər var. Planşetlərdəki materiallar isə sürətli internet tələb edir.
Həmçinin, həmin planşetlərin texniki servis müəssisələri də kifayət qədər
azdır. Rayonlarda texniki xidmət göstərə biləcək şərait yoxdur. Ona görə də bu
üç il ərzində texniki baza formalaşdırılacaq. Təəssüflər olsun ki, bu gün müəllimlərin
əksəriyyətinin adi kompyuterdən istifadə bacarıqları çox aşağı səviyyədədir.
Belə bir problemin olduğu müddətdə, bu layihə qısa müddətdə ölkənin bütün orta
məktəblərinə tətbiq olunsa, effekti
olmayacaq. Təhsil Nazirliyinin Azərbaycan hökuməti ilə başladığı bu layihənin
uğurlu olacağına inanıram, hesab edirəm ki, bəzi problemlər öz həllini
tapmaldır. Peşəkar mütəxəssisləri cəlb etməklə, Azərbaycan təhsilində inqilab
etmək olar. Bu gün bir çox valideynlər məktəblilərin dərsliklərinin ağır
olmasından şikayətçidirlər. Artıq bu sistem qonşu ölkə Gürcüstanda da tətbiq
olunur. Şagirdlər məktəbə dərs kitablarını aparıb-gətirmirlər. Dərslik
kitabları uşaqların yalnız evdə oxuması üçün nəzərdə tutulub. Uşaqlar məktəbə
ağır kitablar əvəzinə planşet aparacaqlar. Onlar evdə oxuduqları dərslikləri dərsdə
planşet vasitəsi ilə nəzərdən keçirəcəklər. Ümumilikdə, bütün bunlar uşaqların
yükünün azaldılması üçün nəzərdə tutulub. Həmin planşetlərə müəyyən məhdudiyyətlər
tətbiq edilsə və normal qaydada istifadəsi təmin olunsa, ən əsası, müəllim
kontingenti bu sistemə uyğunlaşdırılsa, təhsildə müsbət nəticələr əldə etmək
olar”.
Şagirdlərin
bilikləri mənimsəmələrini asanlaşdırmış olarıq
Azərbaycan
Respublikasının əməkdar müəllimi Almaz Həsrət deyir ki, texnologiyanın inkişafı təhsildə daha
böyük uğurların yaranmasına təkan olur: "Son illlərin göstəricisinə əsasən, bir
çox orta məktəblərdə informasiya kommunikasiya texnologiyalarının tədrisdə tətbiqinə
geniş yer verildiyi göz önündədir . Məktəblərdə
kompüterləşmə, ən əsası da hər uşağa bir kompüter və planşetlərin verilməsi prosesi birdən deyil, addım-addım gedən
prosesdir ki, bu günə kimi də həmin
proses davam edir. Yəni artıq bu avadanlıqlarla təchiz edilmiş bir sıra pilot məktəblərimiz var. Bu hal birdən-
birə olmur, tədricən baş verib və davam olunur. Müasir tədrisdə yeniliklər sayəsində təlimdə
də inkişafa doğru gedən sürətli biliköyrənmə prosesi yaranıb. Şagirdlər biliklərinin
artırılması üçün planşetlərdən istifadə edərək, mövzuları daha asan və daha
yaddaqalan səviyyədə mənimsəyirlər. Dərslərin internetin köməkliyilə keçirilməsinin də bir
sıra üstün cəhətləri vardır. Misal üçün, mövzuya dair verilən tapşırıqların
yerinə yetirilməsində, əlavə maraqlı məlumatların alınmasında, onlayn testlərin
yerinə yetirilməsində, onlayn şagird nəzarəti və şagird nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsində
internetin rolu əvəzsizdir”.
A.Həsrət deyir ki, şagirdlərlə çalışmağın daha
operativ və fəaliyyətlərinin daha qısa müddətdə qiymətləndirilməsində texnologiyanın
çox böyük səmərəsinin olduğunu xüsusi vurğulamaq yerinə düşərdi: "Bunun davamlı
olaraq nöqsansız istifadəsi üçün müəllimlərə və şagirdlərə internetdən də, İKT
avadanlıqlarından da düzgün istifadə etmək istiqamətində mühüm işlər aşılanmalıdır.
Müəllimlər öncə özləri internetdən daha düzgün istifadə edilməsi yollarını öyrənməlidirlər.
Sonra şəxsi metodikalarından istifadə etməklə, şagirdlərin virtual məkanda
davranışlarının doğru istiqamətə yönəldilməsində uğurlu işlərə imza atmış
olarlar. Planşetlərdən və xüsusilə də dərs zamanı internetdən istifadə etməklə
dərslərin keçirilməsi, şagirdlərin müasir qavrama tələbindən irəli gələn bir
haldır. Ona görə də bu cür təlimlərin aparılması müasir zamanədə təhsil alan
şagirdlərin marağına daha çox uyğun gəlir. Marağa uyğun gələn mövzuların məhz
müasir təlim üsulu ilə keçirilməsi nəticəsində, şagirdlərin bilikləri mənimsəmələrini
asanlaşdırmış olarıq. Nəticədə, ənənəvi tədrisdən fərqli olaraq, dərslərin mənimsənilməsində
böyük nailiyyətlər əldə etmiş olacağıq”.
Şəbnəm
Mehdizadə