Bakı 15°C
Özbəkistan var gücü ilə turizmi inkişaf etdirməyə çalışır
Özbəkistanda turizmin inkişafı
prioritet istiqamətlərdəndir. Ölkədə turizm obyektlərinin bərpa və tikintisi,
peşəkar personalın hazırlanması, başqa ölkələrlə hava yollarının açılması, viza
sisteminin sadələşdirilməsi və s. bu istiqamətdə atılan addımlardır. Ölkə "İpək
Yolu vizası”nın yaradılması istiqamətində də planları gerçəkləşdirmək
niyyətindədir. Daşkənd şəhərində "Turizm Böyük İpək Yolunda” adlı
beynəlxalq turizm sərgisində iştirakımız zamanı Turizmin İnkişafı
Dövlət Komitəsinin sədr müavini Əbdüləziz Akkulov jurnalistlərlə keçirdiyi
mətbuat konfransında və "Kaspi”yə ölkədə turizmin inkişafı məqsədi ilə görülən
və bundan sonra da həyata keçiriləcək işlərdən danışdı.
Birgə dinimiz,
mədəniyyətimiz, ənənələrimiz
- Azərbaycanla
Özbəkistan arasında turizmin inkişafı hansı səviyyədədir? Azərbaycanı bu
bazarda özünüzə nə qədər əlverişli tərəfdaş hesab edirsiniz?
- Biz Azərbaycanla Daşkənddə fəaliyyət göstərən Heydər
Əliyev adına Mərkəz çərçivəsində yaxından əməkdaşlıq edir, birgə tədbirlər
keçiririk. İlin əvvəlində Azərbaycandan mətbuat nümayəndələrini qəbul etdik və
gələcəkdə bu istiqamətdə işləri davam etdirməyi nəzərdə tuturuq. Əməkdaşlığa
dair müəyyən planlar var, ancaq hələ ki detallarını açıqlamaq istəmirəm. Elə
ölkələrin insanları var ki, Azərbaycanı və Özbəkistanı yaxın region ölkələr
kimi görürlər. Təbii, yaxın ölkələr deyəndə birbaşa Mərkəzi Asiya ölkələri
nəzərdə tutulur, o cümlədən Azərbaycanla Özbəkistan, həmçinin Türkiyə ilə birgə
turizm layihələrinin həyata keçirilməsi mümkündür. Biz öz məhsulumuzu reklam
edərkən əsasən birgə dinimiz, mədəniyyətimiz, ənənələrimiz olduğunu nəzərdə
tuturuq və bu istiqamətdə planlarımız var. Azərbaycandan yeni uçuşların həyata
keçirilməsi bizi sevindirir. Azərbaycanın Turizm Agentliyi və Mədəniyyət
Nazirliyi ilə sıx işləyirik. Mənim Azərbaycanda dostlarım çoxdur və daim
onlarla təmasdayıq. Azərbaycanda tətbiq olunan elektron viza sistemini
öyrənmişik və bizə çoxlu məsləhət veriblər. Gələcəkdə bu əməkdaşlığı davam
etdirmək niyyətindəyik.
- Siz elektron
viza sisteminin fəaliyyətində hansısa çətinliklərlə qarşılaşırsınızmı?
Ümumiyyətlə, viza siyasətini genişləndirməklə bağlı planlarınız nədir?
- Təbii
ki, sistemin tətbiqi prosesində müəyyən çətinliklər ortaya çıxır. Biz bunları
bilir və texniki nasazlıqlar üzərində işləyirik. Bu çətinliklər əsasən
şəkillərin yerləşdirilməsi və ödəmələrlə bağlıdır. Biz indi ikinci hökumət
qərarının üzərində işləyirik ki, bu, əsasən ikigirişli və çoxgirişli elektron
vizaların üzərində tətbiq olunacaq. Bunların qeydiyyatı ilə turoperatorların da
işləyə bilməsi üçün onlara şərait yaratmağa çalışırıq ki, turistlər
çətinliklərlə qarşılaşmasınlar. Bundan başqa, elektron viza sisteminin
portalının müxtəlif dillərə tərcümə olunması üzərində işləyirik. Planımız var
ki, ilin sonuna kimi sadələşdirilmiş vizanın tətbiq edildiyi 51 ölkə bu
elektron viza sisteminin portalından faydalana bilsin. Elektron viza sistemini
genişləndirmək planımız var ki, bu sistemdən istifadə edə biləcək bütün
ölkələri əhatə etsin.
Təhlükəsizliyə
görə 5-ci yer
- Turizmin
inkişafı çərçivəsində hansı ölkələr sizin üçün prioritetdir? Yoxsa bütün
ölkələr üçün açıqsınız?
- İnkişaf etmiş və inkişafda olan ölkələrin turizm
tendensiyalarına əsaslanaraq marketinq siyasəti və reklam işlərini o Avropa və
Asiya ölkələrində aparırıq ki, Özbəkistandan 6 saatlıq uçuş istiqamətində
yerləşirlər. Bundan başqa, xüsusi diqqət MDB ölkələrinə ayrılır. Və 2018-ci
ildən başlayaraq biz 30 günədək 7 ölkə üçün viza rejimini açdıq ki, onları dini
turizmə cəlb edək. Bu ölkələrin sırasında Sinqapur, İndoneziya, Malayziya,
Türkiyə, İsrail, Yaponiya və Koreya yer alıb. Bu ölkələrin yarısından çoxu, o
cümlədən Yaponiya və Koreya üçün açıq viza sistemi tətbiq olunur. Ümumiyyətlə,
bütün ölkələrə təyyarə reyslərinin çoxalması bizim prioritetlərimizdən biridir.
Özbəkistan Hava Yollarının fəaliyyətinə dair Dünya Bankı ilə birgə analiz
aparılır. Bu analizə əsasən bizim planlarımızda aviadaşımalar və ayrıca
ölkələrə birbaşa reyslərin açılması və həmin reyslərin sayının artırılması
planlaşdırılır. Bundan başqa, planlarımızda aviaşirkətləri daha çox cəlb etmək
üçün xarici aviaşirkətlər üçün "Açıq səma adında” proqram planlaşdırılır.
Məsələn, son zamanlar Çindən turistlərin sayının artması bizi sevindirir.
2018-ci ilin 15 iyulundan başlayaraq elektron viza sistemi işləməyə başladı.
Açılışdan sonrakı iki ay ərzində xarici vətəndaşlar üçün 15 minə yaxın viza
verildi. Bu sistemlə sayın 30 faizini Çindən gələn turistlər təşkil edir.
Həmçinin Çinin Loyan və Siyan şəhərlərinə də yeni uçuş istiqamətlərinin
açılması planlaşdırılır.
- Ölkədə
turistlərin təhlükəsizliyi üçün hansı addımlar atılır?
- 2017-ci ilin sonlarından 5 vilayətdə DİN nəzdində
xarici turistlər üzrə idarələr yaradılıb. Onlar bizim çarğı mərkəzi ilə birbaşa
əlaqəni yaradırlar. Call-mərkəzimiz 24 saat və üç dildə fəaliyyət göstərir.
Səmərqənd, Buxara, Xarəzm - Xivə, Şəhrizabs və Termezdə bu xidmət
mövcuddur. Bundan başqa, təhlükəsizliyin
tam təmin edilməsi məsələsi normativ sənədlərdə turoperatorların üzərinə
qoyulur. Onlar da həmin sənədlərə görə məsuliyyət daşıyırlar. Gallup ictimai
sorğular xidmətinin nəticələrinə əsasən Özbəkistan ölkələr sırasında
təhlükəsizliyə görə 5-ci yerdədir. Bu da ölkənin xarici turistlər üçün
təhlükəsiz olduğunu göstərir. Bu, dövlət tərəfdən turizmin təhlükəsizliyinə
dair addımlar atıldığını göstərən reytinqdir. Dövlət tərəfindən turistlərə
təhlükəsiz şərait yaradılması üçün mərkəz tərəfindən anketləşdirmə aparılıb.
İslam, buddizm,
iudaizm, xristianlıq...
- Daxili
turizmin inkişafı sizi qane edirmi?
- İlk növbədə daxili turizmi inkişaf etdirməyə
çalışırıq. Keçən il 10 milyon 600 min nəfər ölkədaxili turizmdə iştirak edib.
Biz bu məsələdə əsasən əhalimizə güvənirik. 2018-ci ildə onların sayını 40
milyona çatdırmaq istəyirik. Yerli ənənələr dini turizmin inkişafına kömək
edir. Əsas problem mövsümlə bağlıdır. İqlim şəraitinin incəliklərinə görə qışda
bizdə çətinliklər yaranır. Buna görə dini turizmin təşkilini asanlaşdıran bəzi
addımların atılması planlaşdırılır. Məsələn, turistlər Səudiyyə Ərəbistanından
qayıdarkən "Ümrə+” proqramı çərçivəsində
ziyarətgahlarımızı ziyarət etsinlər. Təbliğat çərçivəsində "Konqres
turizmini” inkişaf etdirməyi nəzərdə tuturuq. Belə ki, otellərin qonaqla təmin
edilməsi məsələsini konfransların keçirilməsi hesabına həll etmək istəyirik.
Əgər qışda 3-4 ay ərzində turizm sahəsi donursa, bu, sektorda çalışan
subyektlərin fəaliyyətinə təsir edir. Turizm sahəsində olan qurumları bu
sahədən qaçırmamaq üçün ilboyu ölkəyə gələnləri təmin etməyə çalışırıq.
Otellərin qış mövsümündə doldurulmasını təmin edə bilmək üçün əlimizdən gələn
bütün addımları atacaq və lazımi güzəşt və imtiyazları tətbiq edəcəyik.
İyul-avqust aylarında xarici turistlər gəlmirdi. Biz daxili turizmi inkişaf
etdirməklə balansı qoruyub saxlaya bildik.
- Siz dini
turizmdən danışarkən islam ziyarətgahlarını nəzərdə tutursunuz, yoxsa başqa
dini obyektlər də bu sırada yer alıb?
- Dini turizm deyəndə, biz bütün dinləri nəzərdə
tuturuq. Ölkədə turistləri cəlb etmək üçün islam, buddizm, iudaizmə aid
ziyarətgahlar var. Səmərqənd və Buxarada xristianlığa aid dini məbədlər,
üstəlik, Daşkənddə və Buxarada sinaqoqlar var.
- Qonaqları
qarşılamaq üçün neçə yer var? Bu istiqamətdə planlar nədir?
- Planda otel fondunun artırılması məsələsi var. Bu
gün üçün ölkə üzrə 20 min nömrə var, bu, 40 min adam deməkdir. Yəni otellər
eyni zamanda 40 min adamı qonaqlaya bilər. Bu otellərin çoxu tarixi şəhərlərdə
yerləşir. Həmçinin hostellərin sayının artırılması üzərində işləyirik. "Səmərqənd city” şəhərciyinin tikilməsini
planlaşdırırıq. O cümlədən Buxarada da 10 hektar ərazidə "Qədim Buxara” adlı
belə bir layihə həyata keçiriləcək. Biz həmin şəhərciklərdə XV əsrin
ab-havasını bərpa etmək istəyirik ki, turistlər özlərini həmin dövrdə -
Teymurləngin hakimiyyəti və ya Buxara əmirliyi zamanında hiss etsinlər.
Turizm –
strateji istiqamətlər siyahısında
- Hazırda ölkənizdə
turizm sektoruna investisiyalar cəlb etmək üçün böyük layihələr həyata
keçirilir. Bu sahədə hansı yeniliklər gözlənilir? Məsələn, vergi güzəştlərinin
təqdim olunması və başqa addımlar atılacağı ilə bağlı hansı planlar var?
- Turizm üzrə Dövlət Komitəsi 2016-cı ilə
kimi milli şirkət kimi fəaliyyət göstərib. Bu, qeyri-kommersiya və qeyri-dövlət
təşkilatı olub, amma dövlət qurumunun funksiyalarını həyata keçirirdi. 2016-cı
ilin 2 dekabrından etibarən prezident Şavkat Mirzyoyevin təşəbbüsü ilə bu quruma
dövlət statusu verildi və turizm sahəsi strateji istiqamətlər siyahısına əlavə
edildi. Dövlət Komitəsi ilə yanaşı, rəhbərlik tərəfdən 30-a yaxın quruma, o
cümlədən bəzi ölkələrdəki səfirliklərə turizm sahəsi üzrə fəaliyyət göstərmək
tapşırılıb ki, bu istiqamətə turizmin inkişafı, xaricdə marketinq aparılması və
s. daxildir. Son iki il ərzində bu sahədə 30 normativ aktdan çox sənəd qəbul
olunub. Bundan öncə turizm deyərkən ayrıca sektor kimi qəbul olunmurdu, amma
bizim təşkilatımız şirkətdən dövlət komitəsinə çevriləndən və prezident
tərəfindən qoyulan tapşırıqlardan sonra bu sahə ilə bütün yerli idarəetmə
orqanları da məşğul olur. Belə ki, icra hakimlərinin müavinlərindən biri turizmin
inkişafı sahəsi ilə işləyir. 4 regionda yalnız turizm üzrə müavinlər fəaliyyətdədir,
qalan regionlarda turizm və sərmayə üzrə müavinlər fəaliyyət göstərir. Bundan
başqa, Dövlət Komitəsinin ştat üzrə işçilərinin sayı 3 dəfə artırılıb. Bütün
regionlarda 35 işçidən ibarət departamentlər yaradılıb. Digər 5 regionda yalnız
idarələr yaradılıb ki, bu işçilər hökumət tərəfdən qoyulan vəzifələri icra
etməlidirlər. Son qəbul olunan sənədlərə əsasən 22 növdə güzəşt və imtiyaz, o
cümlədən investorlar və turoperatorlar üçün tətbiq edilir. Həmçinin daxili
turizmin inkişafından ötrü səy göstərmələri üçün adi vətəndaşlara da imtiyazlar
tətbiq edilir. Belə ki, əgər onlar ölkə üzrə səyahət edirlərsə, gəlir vergisindən
azad olunurlar. O cümlədən, yerli əhali üçün istehlak krediti tətbiq olunur ki,
onlar ölkə üzrə səyahət edərlərsə, vergidən azad olunurlar. İnvestorlar üçün də
müxtəlif güzəştlər tətbiq olunur. Turizm obyektlərinin tikintisi zamanı onlar
10 il, dörd ulduzdan çox ulduzlu otellərin tikilişi zamanı isə 5 il müddətinə
bütün vergilərdən azad olunurlar. Xüsusi imtiyazlar xarici mütəxəssislər üçün
tətbiq olunur. İdarəetməyə cəlb olunduğu hallarda xarici mütəxəssislər ikiqat
vergidən azad olunurlar. Turoperatorlar üçün də müxtəlif güzəştlər həyata
keçirilir. Bundan əvvəl onlara lisenziya vermək müddəti uç ay uzadılırdı. Hazırda
isə 10 gün ərzində lisenziya alıb fəaliyyətlərinə başlaya bilərlər. Bundan
əvvəl otellərin fəaliyyəti üçün də lisenziyalaşdırma var idi, ancaq biz bunu
keçən ildən ləğv etdik və sertifikasiyanı sadələşdirdik. Cari problemimiz
daxili turizmdə infrastrukturun inkişafı ilə bağlıdır. Bizim turistlərin
rəylərini almaq üçün müxtəlif kanallarımız var. Həmin təkliflərin analizi
üzərində iş gedir. Biz, həmçinin Çindəki kimi "tualet inqilabı” etmək niyyətindəyik.
Turizm obyektlərinin yaxınlığında və yollar boyu tualetlərin tikilməsini nəzərdə
tuturuq.Bundan başqa, tutumu 8 yerdən çox olan yeni
avtonəqliyyat vasitələrini ölkəyə gətirilərkən gömrük vergisindən və digər
bütün vergilərdən azad olunur. Bu sistemi biz ilin əvvəlindən tətbiq etdik
və 9 ay ərzində ölkəyə 150-dən çox
avtobus gətirilib. Bundan başqa, Daşkənd vilayətində prezidentin təşəbbüsü ilə "Çarvak”
azad turizm zonası yaradılıb. Bu, ölkədə ilk eksperimental ərazidir. Fransanın
bir qrup şirkəti ilə master planın hazırlanmasına dair razılaşma əldə edilib.
Bu planın hazırlanmasına Fransa tərəfi 800 min avro büdcə ayırıb ki, gələn ilin
aprel ayı üçün bu planın hazırlanmasının başa çatdırılmasını planlaşdırırıq.Digər məqam təbliğat və təhsil məsələsi ilə
bağlıdır. Ölkədə turizm üzrə mütəxəssislər və yüksək ixtisaslı personal
hazırlığı ilə məşğul olan professional səviyyədə kolleclər və 5 ali məktəb var. Prezidentin təşəbbüsü ilə
Səmərqənddə yaradılan İpək Yolu universitetinə bu il 125 nəfər qəbul olunub.
Onlar bir il ərzində dövlət hesabına oxuyacaqlar, gələn ildən fənlərə
yiyələnmələri üçün kredit veriləcək. Yaxın 5 ildə yüksək səviyyəli tədrisi
təmin etmək üçün bu ali məktəbi dünyanın 5 min ali məktəbi sırasına daxil etmək
fikrimiz var. Təxminən 10 ölkə ilə professor- müəllim heyətini cəlb etmək üçün
danışıqlar aparılıb. Bunlar əsasən Çin, Rusiya, Yunanıstan, İspaniya ali
məktəblərinin professor-müəllimləri olacaq. Komitənin əsas məqsədi turizmin
təbliğatını da təmin etməkdir.
Təranə Məhərrəmova
Bakı-Daşkənd
