Uşaqları viruslardan necə qorumalı? - Araşdırma
Son günlər
uşaqlar arasında yayılan xəstəlik gənc anaları təşvişə salır. 38-39 dərəcə
qızdırma, baş ağrısı, boğaz ağrısı, iştahasızlıq balacaları incitməklə yanaşı, valideynlərin
də ciddi narahatlığına səbəb olur.
"Qrip ağır xəstəlikdir”
Pediatr Vaqif Qarayev deyir ki, yayılan xəstəliyi qrip adlandırmaq düzgün deyil. Qrip təhlükəli və ölümcül ağırlaşmaları olan xəstəlikdir: "Bəzən biz boğaz ağrısı, öskürək və burun axması ilə müşahidə edilən narahatlıqları ümumi olaraq qrip adlandırırıq. Əslində, qrip virusu ağır epidemiya yarada biləcək qədər ciddi, kütləvi şəkildə ölümlərə səbəb ola biləcək qədər ağır bir xəstəlikdir. Adi zökəmi, boğaz ağrısını qrip adlandırmaq düzgün deyil. Mövsümlə bağlı olan və insanlarda yuxarı tənəffüs yollarını zədələyən viruslar var. Bu xəstəliklərin özü, eləcə də, gedişatı qrip viruslarından fərqlidir. Xüsusən azyaşlı uşaqların orqanizmi, immuniteti zəif olduğundan tez-tez xəstələnirlər. Valideynlər uşaqlarını mövsümi viruslardan qorumaq üçün onları insanların sıx toplaşdığı məkanlara aparmamalıdırlar. Amma bizdə burnu tutulan da, boğazı ağrıyan da, öskürən də qripəm deyir. Bu, adi soyuqdəymədir, qrip deyil. Hər bir ölkədə mövsümlə bağlı yuxarı tənəffüs yollarını zədələyən virusların aktivliyi artır. Ona qrip demək olmaz. Qrip vaxtilə 100 milyon insanın həyatın son qoyub. Rəsmi olaraq bizdə qrip yoxdur. Sadəcə, soyuqdəymədir. Əhali xofa düşməsin”.
"Antibiotikdən hər vaxt istifadə etmək olmaz”
Gənc
analara məsləhət verən həkim uşaqları virusdan qoruma yollarından da danışdı:
"Bu virusun ümumi əlamətləri 39 dərəcə hərarət, öskürək, boğaz ağrısı, yuxunun
qaçması, iştahasızlıqla müşahidə olunur. Məktəb yaşlı uşaqlarda əzələ, oynaq
ağrıları, baş ağrıları daha çox olur. Bu əlamətlərdə valideynləri daha çox yüksək
hərarət narahat edir. Bəzi uşaqlarda qusma, qarın işləməsi, daha çox öskürək
kimi hallar da olur. 1 yaşına qədər südəmər uşaqlara təcili yardım mətbəxindən
ancaq qızdırmasalıcı dərman verilə bilər. Ya paraçitramol, ya nurofen yaşına
uyğun dozada birdəfəlik verə bilər”.
"Xəstə uşağı bağçaya göndərmək olmaz”
Həkim deyir ki, valideynlərin ən böyük səhvi xəstə uşağı bağçaya, məktəbə göndərmələridir: "Xəstə uşaqlar bağçaya, məktəbə getməməlidirlər. Bunu bizim əhaliyə başa salmaq həddindən artıq çətindir. İllərdir bütün həkimlər deyir ki, xəstə uşağı kollektiv içinə göndərmək olmaz. Bu zaman həm uşaq özü gec sağalacaq, həm də ağırlaşmalar qaçılmaz olacaq. Yəni, soyuqdəymə xəstəlikləri ağırlaşanda təhlükəli olur. Əgər ev şəraitində göstərilənlərə əməl edilsə, virus 3-5 gün yaşayıb çıxıb gedəcək. Ağırlaşma olanda isə vəziyyət ciddiləşir. Ona görə də kollektivinə gedən uşaq gec sağalır. Bununla yanaşı, kollektivdəki sağlam uşaqları xəstələndirir. Bir kollektivin xəstəliyə yoluxması üçün iki nəfər xəstə insan kifayət edir. Xəstəliyin kütləviləşməməsi üçün xəstələnənlərin evdə qalıb müalicə olunmaları vacibdir”.
"Uşağa təbii qidalar verin”
Həkimin sözlərinə görə, xəstə uşağı olan valideynin menyusunda qidası vitaminlərlə zəngin meyvə-tərəvəz çox olmalıdır. Uşaqlar çoxlu maye, ev şəraitində hazırlanmış şirələr, kompotlar, maye qəbul etməlidirlər. Uşağa marketlərdə satılan rəngli içkiləri alıb verməyin. Ət yeməkləri vacibdir. Uşaqlar daha keyfiyyətli yeməlidirlər. Təmiz havadan istifadə etmək lazımdır. Valideyn uşağı həyətə çıxaranda ağzını 2-3 şərflə bağlayır. Uşaq havaya ona görə çıxır ki, təmiz havada nəfəs alsın. Açıq havada olmalıdır. Ev tez-tez havalandırılmalıdır. Ən əsası uşaqları virusdan qorumaq üçün vitamn C verirlər. Bu, özünü aldatmaqdır. Onlar kömək etmir. Vitamini təbii qidalar vasitəsilə vermək lazımdır”.
"Xüsusi müalicəsi yoxdur”
Pediatr Günay Rəsulovaisə deyir ki, son zamanlar yayılan virusun xüsusi müalicəsi yoxdur: "Uşaqlarda
soyuqlamanın ən önəmli səbəbi Rinoviruslardır. Bu, xüsusilə də məktəb yaşlı,
toplum içərisinə çıxan uşaqlarda görülür. Xüsusi bir müalicəsi olmayan bu
virusların səbəb olduğu xəstəliklərdən qorunmanın ən praktik yolu, əl təmizliyinə
ciddi fikir verilməsidir. Xəstəliyin ilk əlamətləri asqırma və burun
tıxanıqlığıdır. Bundan başqa, burun axıntısı, ümumi halsızlıq, öskürmə, baş
ağrısı, boğaz ağrısı da ola bilər. Xüsusi bir müalicəsi yoxdur. Məqsəd,
infeksiyanın yol açdığı şikayətlərin azaldılmasıdır. Burunu açıq tutmağa
çalışmaq, bol maye qəbul etmək, tez-tez əlləri yumaq, xəstələrin olduğu
ortamlardan uzaq olmaq məsləhətdir. Soyuqlama zamanı qripdən fərqli olaraq çox
vaxt hərarət normal olur. Qrip virusu zamanı isə, hərarətin yüksəlməsi, əzələ, oynaq
ağrıları tez-tez müşahidə olunur. Qrip virusu ilə xəstələnmə zamanı bronxitlə və
pnevmoniya ilə ağırlaşma ola bilər. Ümumi soyuqlamadan fərqli olaraq, qripin
qarşısını peyvəndlə almaq mümkündür”.
Pediatrın sözlərinə görə, infeksiyaların yayılmasının səbəbi insanların vaxtlarının çoxunu otaqlarda, qapalı mühitlərdə keçirməsidir.
"Qrip karantin infeksiyasıdır”
Tibb elmləri doktoru Adil Qeybulladeyir ki, viruslarının yayılmasını səbəbi qış aylarında havaların mülayim keçməsidir:
"Əslində, Azərbaycanın iqlim şəraiti elədir ki, qış aylarında hava bir o qədər
də sərt keçmir və bir çox hallarda qar yağmır. Havaların bu cür dəyişkən keçməsi
isə virusların fəallaşmasına səbəb olur. Təbii olaraq əhali arasında soyuqdəymə
xəstəlikləri də geniş yayılıb. Müşahidə aparsaq, görərik ki, hər üç adamdan
biri bu xəstəlikdən əziyyət çəkir. Əslində bu, qrip deyil. Yuxarı tənəffüs
yollarında mikroorqanizmlərin fəallaşması nəticəsində əlavə xəstəliklər
yaranır”.
Ekspert
bildirdi ki, burada söhbət təkcə qarın yağmasından getmir: "Amma qışın qış
havası olmalıdır. Temperaturun bir müddət mənfi olması çox mühüm şərtdir.
Havaların belə keçməsi bütün planetə təsir göstərir. İqlim dəyişikliyi başqa xəstəliklərin
də yaranmasına gətirib çıxarır. Bəzən insanlar geyimlərinə fikir vermir, düzgün
geyim seçə bilmirlər. Bu da soyuqdəymənin artmasına səbəb olur. Bir daha qeyd
edim ki, qrip karantin infeksiyasıdır və bu baş verdikdə, ÜST bu haqda məlumat
verir”.