Turizmin “müsəlman bazarı”nı tutmağın yolları
Müsəlman turistlər üçün ən cəlbedici ölkələrin adları açıqlanıb.
"CrescentRating” və "MasterCard”ın birgə tərtib etdiyi illik Müsəlmanların
Qlobal Səyahət İndeksi (Global Muslim Travel Index -GMTI) reytinqində müsəlman
turistlərin daha çox səyahət etdiyi populyar ölkələr sırasında ilk dəfə olaraq
İndoneziya birinci yeri tutub. Reytinqdə İndoneziya ilə yanaşı, Malayziya da
liderlik mövqeyini saxlayıb. Hər iki ölkə reytinqdə 78 bal toplayıb. 2018-ci
ilin reytinqində Malayziya birinci, İndoneziya ikinci yerdə qərarlaşmışdı. İlk
onluğa müsəlman turistlərin səyahət üçün üstünlük verdiyi ölkələr sırasında
Türkiyə (75 bal) üçüncülüyünü qoruyub saxlayıb. O cümlədən, Səudiyyə Ərəbistanı
(72 bal), Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (71 bal), Qətər (68 bal), Mərakeş (67
bal), Bəhreyn (66 bal), Oman (66 bal) və Bruney (65 bal) siyahıya daxildir. Azərbaycan
İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzvü olan ölkələrin sıralamasında 20-ci yerdədir.
Mükəmməllik, təmiz mühit, xidmətin keyfiyyəti və kommunikasiya kimi
kriteriyalar üzrə aparılan araşdırmalarda ölkəmiz 53 bal alıb.
Araşdırmanın nəticələrinə əsasən,
müsəlman turistlərin sayı ümumilikdə turizm bazarının 10-12 faizini təşkil
edir. Sözügedən göstəricinin 2020-ci ilədək 168 milyon nəfərə və ya ümumi
turist axınının 11%-ə çatacağı gözlənilir. Qeyd olunan tarix üçün müsəlman
turistlərin xərclərinin 200 milyard ABŞ dollarını üstələyəcəyi
proqnozlaşdırılır.
"Bu ölkələrin "MasterCard” və
"CrescentRating”in təqdim etdiyi "Müsəlmanların Qlobal Səyahət İndeksi 2019”
hesabatında yüksək sıralarda yer alması bizi sevindirir. Bu göstəricilər
regionun inkişafı və sürətlə böyüməkdə olan müsəlman turist bazarının
tələblərinə köklənməsini vurğulayır. Bu da məqsədəuyğun bir addımdır, belə ki,
məhz müsəlman turist sektoru uzunmüddətli dayanıqlı iqtisadi inkişafın aparıcı
qüvvələrindən birinə çevrilməkdədir”, - deyə "Mastercard”ın Orta Şərq və Afrika
regionu üzrə prezidenti Raqu Malhotra (Raghu Malhotra) bildirib.
Qeyd edək ki, GMTI 130 turizm
istiqamətinin dünyanın ən sürətlə inkişaf edən turizm sektoru üzrə müfəssəl
təhlilini həyata keçirən və bu sahədə dolğun məlumat təqdim edən bir
araşdırmadır. Bu indeks, turizm məkanlarına, səyahət xidmətlərinə və
investorlara müsəlman turizm sektorunun inkişafı və dəyişikliklərini izləməyə
imkan verən bir göstəricidir. 130 turizm istiqamətinin hər biri GMTI-də ailəvi
istirahətin uyğunluğu, xidmət səviyyəsi, təklif olunan imkanlar və seçimlər,
marketinq təşəbbüsləri və turist axını kimi meyarlara əsasən qiymətləndirilir.
Bu ildən etibarən daha iki meyar –havanəqliyyatı və vizanın
alınması ilə bağlı əməliyyatlar da nəzərdən keçirilir. Bu keyfiyyətlər
ümumilikdə qiymətləndirilərək hər bir təyinat nöqtəsi üçün vahid indeks tərtib
olunur.
Korporasiyanın web-səhifəsində hazırda "Halal Səyahət” bazarında
sürətli inkişafın olduğu qeyd edilir. İnkişafın əsas səbəblərdən biri dünyada
müsəlmanların sayının artmasıdır. Belə ki, müsəlmanlar dünyanın ən sürətlə
inkişaf edən dini qrupu olmaqda davam edirlər. Gənclər seqmentinin də bu
artımda xüsusi yeri var. Belə ki, müsəlman turistlər orucluq ayında Ramazan
səyahətinə çıxmağa üstünlük verir və bunun üçün dini turizmlə zəngin olan
məkanları seçirlər. Turistlər daha çox Ümrə ziyarətinə üstünlük verirlər.
Həmçinin müsəlman turistlər arasında biznes səyahətləri də xeyli inkişaf edib.
Onlar İndoneziya, Malayziya və Türkiyə kimi iqtisadiyyatı inkişaf edən ölkələrə
MİCE turizmi qismində səfər edirlər. Həmin ölkələr məhsul və xidmətlərini
uyğunlaşdırmaqla, müsəlman səyahətçilərə xidmət göstərirlər. Azərbaycanın, Müsəlmanların
Qlobal Səyahət İndeksi (GMTI) reytinqində irəliləməsi üçün hansı addımlar
atılmalıdır? Turizmin prioritet sahəyə çevrildiyi bir dönəmdə səyahət
bazarlarını cəlb etmək üçün təbii ki, məqsədəuyğun planlar olmalıdır.
«Millennium Tourism
& Congress» şirkətinin rəhbəri Ruslan
Quliyev hesab edir ki, müsəlman ölkələrinin turizmi bizim üçün də çox ciddi
bazardır: "Hesab edirəm ki, biz də bu istiqamətdə fəaliyyətimizi sistemli
şəkildə aparmalıyıq. Əsasən "halal xidmət” konseptinə üstünlük verməliyik. Bu
institut ki, Azərbaycanda yaradılmalıdır, onun işlərinə ekspertlər də dəvət
olunmalıdır. Yəni təkcə mehmanxana deyil, ictimai iaşə obyektlərində,
çimərliklərdə də bu istiqamətdə işlər aparılmalıdır”. Turizimçinin fikrincə, mehmanxana
sahəsində də "halal xidmət” konsepti olan otellər yaradılmalıdır. Belə ki, dini
bayramlarda müxtəlif ayinlərin, məsələn, orucluq, qurban bayramı ilə bağlı
ayinlərin icrası üçün turistlərə şərait yaradılmalıdır: "Hesab edirəm ki, biz
bu istiqamətdə işlərimizi genişləndirə bilərik. Eyni zamanda, hər il
İndoneziyadan, Malayziyadan Ümrə ziyarətinə gedən turistlər var ki, onlar geri
dönüşdə uzunmüddətli səfərə çıxdıqları üçün ikinci ölkələrdə də istirahət
edirlər. Məsələn, bunun üçün onlar tranzit ölkə kimi Türkiyəni seçirlər.
Azərbaycan da bu tranzitin üzərində yerləşdiyi üçün çox şanslıdır. Bu istiqamətdə
də kütləvi turizmə hazır olmalıyıq».
"LunaTravel” Turizm Agentliyinin direktoru Rəhman Quliyev hesab edir ki, Azərbaycanın
bu hesabatda nəinki öncül yerlərdən birini tutmağa, hətta liderlik etməyə haqqı
çatır: "Sorğu keçirdiyimiz vaxt Azərbaycana gələn turistlər ölkəmizi
seçmələrində əsas məqsəd kimi ictimai asayişin yüksək səviyyədə qorunub
saxlanmasını göstərirlər. Çünki ölkəmizdə dilindən və dinindən asılı olmayaraq
hər bir kəsə eyni gözlə baxılır. Dünyanın heç bir yerində bu cür tolerant ölkə
yoxdur. Bu reytinqdə Malayziyanın lider sayıldığı bildirilir, ancaq, o ölkədə
vəhdət namazı deyilən bir ayin yoxdur. Bizim ölkəmizdə isə vəhdət namazı
qılınır. Bu o deməkdir ki, bu ölkə
azaddır və burada asayiş yüksək səviyyədə qorunur. Əgər bir müsəlman Səudiyyə
Ərəbistanından, Omandan və ya Qətərdən Azərbaycana gələrsə, o, ölkəmizə daxil
olan kimi vəhdət namazı ilə bağlı məlumatı alacaq və bununla da Azərbaycanda turistlərə,
o cümlədən müsəlman turistlərə necə münasibət bəsləndiyinin şahidi olacaq. O,
ölkəmiz haqqında sorğu aldığı zaman, istər-istəməz ilkin olaraq bu məlumatlarla
qarşılaşacaq”. Turizimçinin fikrincə, artıq Azərbaycanın turizm sektorunda
informasiya bazası daha zəngindir: " Maksimum informasiyanı bütün dünyaya
yaymağa çalışırıq. Bunun üçün Travel.TV kimi onlayn televiziya yaranıb. Bu kanal
da öz növbəsində Azərbaycanın tanıtımı ilə məşğuldur. Qeyri-kommersiya
xarakterli olan bu yayımın böyük təsir qüvvəsi var”. R.Quliyev turistlər üçün xidmət
sektorunda da səviyyənin kifayət qədər qənaətbəxş
olduğunu deyir: "Ölkəmizdə müsəlman və ya alman turistə, onların
xüsusiyyətlərinə, mentalitetlərinə uyğun olan səviyyədə xidmət göstərilir. Bu o
deməkdir ki, burada multikultural ənənələr mövcuddur. İrqindən, dinindən asılı
olmayaraq, bütün insanlara bərabərhüquqlu yanaşmadır. Təkliflər olunub ki, gələcəkdə
ölkəmizdə Türkiyə turizm praktikasında olduğu kimi, müsəlmanlar üçün otellər,
çimərliklər yaradılsın. Belə ki, bu məkanlara tam dini qaydalara riayət edən
insanlar buraxılır: "Bu məkanlara alkoqollu içkilər tam yasaqdır, kişilər və
qadınlar ayrı-ayrı çimərliklərdə istirahət edirlər və s. Bu cür turizm
obyektlərinin açılması ilə bağlı da təkliflər olunub. Hesab edirəm ki, hazırkı
vaxtda Azərbaycana gələn turistlər - istər xristian, istər müsəlman olsun, lazım
olan bütün şərait yaradılır. Biz bacardığımız ən səviyyəli xidmətləri onlara
göstərməyə hazırıq. Bu baxımdan hesab edirəm ki, bizim ölkə gələcəkdə nəinki bu
siyahıya düşmək, hətta reytinq cədvəlində liderlik etmək hədəfindədir».
Təranə Məhərrəmova