Bakı 13°C
Təhsilsiz qadınların ümid yeri - LAYİHƏ
Müəllim Aynur İbrahimova kənd-kənd gəzib müxtəlif səbəblərdən
təhsildən kənar düşən qadın və qızları dərslərə cəlb edir
Təhsildən uzaq düşən insanların, xüsusən qız və qadınların yenidən
təhsilə cəlb edilməsi həmişə xeyirxah iş sayılıb. Tarixdə belə nümunələr
çoxdur. Ucar rayon Təzə Şilyan kənd orta
məktəbinin müəllimi Aynur İbrahimova da belə bir xeyirxah işə imza atıb. Müxtəlif
səbəblərdən təhsildən kənar düşən qadın və qızları yenidən dərslərə cəlb edib.
Fədakarlıq göstərərək "Oxumaq heç vaxt gec deyil” layihəsini reallaşdırmağa
nail olub.
Bir qızın təhsil alması...
Səkkiz ildir ki, Ana dili və ədəbiyyat fənnini tədris edir Aynur
İbrahimova. Dərs dediyi məktəbə yenicə gələndə ilk olaraq 11-ci sinfin rəhbəri
kimi işə başlayıb. Sinifdə qızların oğlanlarla müqayisədə az olduğunu müşahidə
edib. Səbəbini soruşanda "valideynləri qoymur və ya nişanlanıb” cavabını
eşidib. "8-9-cu sinifdən məktəbi tərk edən qızlar vardı. Çoxu nişanlı idi, ailə
qurmağa hazırlaşırdılar. Başa düşdüm ki, bu kənddə qızların təhsil alması bir
az problemlidir. Həm də qızları erkən nikaha cəlb etmə halları vardı. Üzümü
qızlara tutub: "oxuyun, təhsil alın, heç olmasa kollecə daxil olun”- deyəndə,
çoxu "müəllimə, atam qoymur” - deyə şikayətlənirdi. İlk olaraq həmin kənddə
qızların evlərinə getdim, valideynləri ilə söhbət elədim. Atalarını,
qardaşlarını "bir qızın təhsil alması gələcəkdə öz ayaqları üstündə durması
deməkdir, bunu zamanla görəcəksiz”- deyə inandırmağa çalışdım. Tam nəticə əldə
olmasa da, bəziləri razılaşdılar. Məktəbdən çıxarılmaq təhlükəsində olan qızlar
dərslərə cəlb olundu. Oxudular, təhsil aldılar. Bəzisi hazırda universitet,
kollec tələbəsidir”.
A.İbrahimova həmişə
"övladınızı təhsildən yayındırmayın” deyə mühafizəkar düşüncəli valideynlərlə
mübarizədə olduğunu deyir. Bu mübarizədə qalib olmasından qürur duyur.
Təhsilsiz anaların oxuması
Sonrakı siniflərdə də eyni vəziyyətlə qarşılaşan müəllimənin "Bu
kənddə belə hallar çoxdan baş verir”- narahatlığı davam edib. Onlayn təhsil
müddətində qız şagirdlərin valideynləri ilə daha çox ünsiyyətdə olduğundan
problemi dərindən öyrənib. Anaların "Atam o vaxt oxumağa qoymadı. İstəyirəm
qızım oxusun” və ya "Mən həkim olmaq istəmişəm alınmayıb, qoy qızım arzumu
yerinə yetirsin”- istəklərini eşidib. "Siz özünüz niyə oxumamalısınız?” deyə
valideynlərə müraciət edib. "Biz artıq ailə qurmuşuq, uşaqlarımız var, kənd
yeridir” tərəddüdləri ilə qarşılaşıb. "Mən də onda bu layihə haqqında düşündüm.
"Evdə olan qadınlar ödənişsiz dərslərə qoşula bilər” deyə bir elan verdim. Layihənin
bu qədər maraqla qarşılanacağını gözləmirdim. Bir neçə valideyn mənimlə əlaqə
saxladı. Onlar "tarixçi olmaq, tibb sahəsinə getmək istəyirik” - deyə
istəklərini bildirirdilər. Düşündüm ki, başqa fənlər də lazım olacaq. Ona görə
digər müəllimlərə də müraciət etdim. Xarici dil və riyaziyyat müəllimləri də
könüllü olaraq layihəyə qoşuldu. Biz üç fəndən ibarət qrup yaratdıq və sosial
şəbəkədə ictimailəşdirdik. Ucarın başqa kəndlərindən qoşulmaq istəyən
valideynlər də bizə müraciət etdi. Sabirabad, Kürdəmir, Şamaxı və Bakıdan
onlayn dərslərə qoşulmaq istəyənlər oldu. Həmin qadınları layihəyə cəlb etmək
qərarına gəldik. Yaxında olanlara əyani, uzaqdakılara onlayn dərs keçməyi
planlaşdırdıq”.
A.İbrahimova deyir ki, hazırda dərslər üç fənn - Ana dili,
riyaziyyat və xarici dil üzrə onlayn platformada davam edir. Sentyabrda əyani
tədrisə keçiləcək. Başqa qruplar üzrə oxumaq istəyənlər üçün layihəyə digər
fənn müəllimləri də cəlb olunacaq.
47 yaşlı şagird
A.İbrahimova qızların və evdar qadınların təhsilə cəlb olunması
üçün hər cür əziyyətə qatlaşır. Əyani dərslər üçün Göyçaydan Ucara yol qət
edir: "Elə vaxt olub ki, səhər saat 5-də evdən çıxmışam. Alaqaranlqıda 3 maşın
dəyişərək yol gəlmişəm. Çalışdığım kənd Ucarın ən ucqar kəndidir, Kürdəmirin yaxınlığındadır. Ora çatana qədər səhəri
yolda açmışam. İşdən çıxanda axşam 5-də evə çatmışam. Günlərim belə keçib.
Dərsdən sonra qalıb uşaqları təmənnasız hazırlaşdırmışam. Məqsədim qızlarımıza
və oğlanlarımıza təhsil vermək olub. Hazırda dərslərimizə qoşulan qadınlar
arasında 42 yaşda xanım var. Ailəlidir, nəvəsi var. Oğlu hərbi xidmətdədir. Oğlunun sinif rəhbəri
olmuşam. 3 övladı olan 47 yaşlı şagirdimiz də var. Kürdəmirdən bir xanım var
ki, dərsə qayınatası gətirirdi. Zamanında təhsil almayıb. Amma indi həyat
yoldaşı və qayınatası onun təhsil almasına dəstək olur. Bu, məni çox
sevindirir. Qadınlar da var ki, əvvəl dərsə qoşulub, sonra yarıda tərk ediblər.
Bəzisi kənddə qınaq obyekti olduqlarını deyir. "Bu yaşdan sonra oxumaq nəyinə
lazımdır?” kimi psixoloji təzyiqlərlə qarşılaşıblar. Həmin qadınlara psixoloji
cəhətdən dəstək olmağa çalışıram. Amma iradəsi güclü olanlar dərslərə davam
edirlər”.
Heç olmasa diplomları
olsun...
A.İbrahimova uşaq evlərində olan qızları tədrisə cəlb etməyi də
düşünüb. "Bir müəllim, bir kitab, bir şagird, bir qələm dünyanı xilas edəcək”
layihəsini bu istiqamətdə reallaşdırıb.
"Layihə uşaq evini tərk etmək ərəfəsində olan 17-18 yaşlı qızlara aid
idi. "Onlar qoy ali məktəbə və ya kollecə daxil olsunlar” – deyə, uşaq evinin direktoruna müraciət etdim.
Təşəbbüs yaxşı qarşılandı. Rəssamlıq qabiliyyəti olan bir qız vardı. Onunla
məşğul olduq və ali məktəbə qəbul oldu. Yəqin ki, universitetin yataqxanasında
yerlə də təmin olunacaq. Həmin layihə yenə də davam edəcək”. A.İbrahimova
sığınacaqlarda olan qızların da təhsilə cəlb edilməsini düşünür. Onların
"Təhsilsiz qadınlar, analar” layihəsinə qoşulması üçün çalışır. "Heç olmasa
əllərində diplomları olar və heç kəsə möhtac olmazlar. Məqsədim budur ki, bir
zamanlar təhsil almaq istəyib, amma ala bilməyən qadın və qızlarımız təhsilə
cəlb olunsunlar. İstərdim ki, bu işə dövlət tərəfindən diqqət yetirilsin. Mən
də müəllim kimi bacardığımı edəcəyəm”.
A.İbrahimova deyir ki, layihəyə cəlb olunan valideynlərin ən böyük
hədəfi ali təhsil almaqdır: "Elə valideyn var ki, testləri səhvsiz işləyir. Bu
o deməkdir ki, savad və potensial var, amma zamanında reallaşdıra bilməyiblər.
Güclü yaddaşa malik, öz üzərilərində işləyən valideynlərimiz var. İki nəfəri
tibb sahəsi, 3 nəfəri 3-cü qrup üzrə oxumaq istəyir”.
Könüllülər
A.İbrahimova və həmkarları gördüyü işin müqabilində heç bir
maddiyyat qazanmırlar. Layihəni könüllü olaraq ödənişsiz həyata keçirirlər.
Hazırda 20 nəfərə yaxın evdar qadından ibarət qrupları var. Sentyabr ayı üçün
layihəyə əlavə valideynlər cəlb ediləcək: "Hətta dərs qurtarandan sonra taksi
çağırıb evə getmişik. Şagirdlərin kitablarını, testlərini özümüz alıb veririk
ki, həvəsdən düşməsinlər. Bizə heç kəs maddi dəstək olmayıb. Məktəbin
direktoru Hikmət müəllim dərslərin keçilməsi üçün şərait yaratdı. Layihə ilə bağlı Ucar rayon təhsil
şöbəsinin müdiri ilə məsləhətləşdim. O, bizə uğurlar arzuladı”.
A.İbrahimova könüllülər qrupu ilə gələcəkdə layihəyə təhsildən
uzaq düşən oğlanları və ataları da cəlb etməyi düşünür: "İşlədiyim kənddə
atalar da müraciət etmişdi. Təəssüf ki, onları layihəyə qəbul edə bilmədim.
Çünki xanımları cəlb edərkən həyat yoldaşlarına "dərslərdə yalnız xanımlar
iştirak edir” deyib razılıq almışdıq. Ona görə problem yaratmaq istəmədik. Amma
başqa bir qrup yaradıb təhsilsiz ataları da cəlb etmək olar.
Layihənin əks-sədası
A. İbrahimova 8 ildir bu kənddə müəllim kimi çalışır. Bir ildir start verdiyi bu layihə isə sədasız ötüşməyib. A.İbrahimova
Bursada keçiriləcək beynəlxalq konqresə dəvət alıb. Fədakar müəllimə isə daha
çox təşəbbüskarı olduğu layihənin uğurlu nəticəsini gözləyir. "İnsanlar
layihəyə böyük maraq göstərir. Təhsilə cəlb olunan qız və qadınların hər hansı
ali məktəbə qəbul olması bir ilk olacaq. Onlar öyrənməyə, biz də öyrətməyə həvəsliyik.
Əsas odur ortaya nəticə qoya bilək. İnanıram ki, layihəmiz dəstəklənəcək. Bir
zamanlar təhsil almaq arzusunda olan qadınların ödənişsiz kurslara cəlb
olunması və təhsilsiz qalmamaları üçün dövlət də maraq göstərəcək”.
Təranə Məhərrəmova
