Şuşa ilə görüş - REPORTAJ
Bir az da
gedib "dörd yola” çatıram və evimizin bir addımlığındayam. Amma evimiz
yoxdur... Gözümün qarşısından eyvanda oynayarkən atamı uzaqdan görməyim və
qaçıb evdəkilərə xəbər verməyim bir kino lenti kimi keçir...
"Şuşaya səfər var. Səni də şuşalı jurnalist
kimi dəvət edirlər” xəbəri bədənimdən gizilti kimi keçdi. İki dünya bir olsa da, getmək lazımdır. Getməsəm,
Allahyar babamın, şəhid atam Feruz Məmmədovun,
şəhid dayım İlham Məmmədovun, nənəmin, xalamın ruhları məni bağışlamazdı. Şuşa
ilə görüşə bir neçə gün qalır, elə hey özümü toxtaq tutmağa çalışıram. Amma
alınmır, "Şuşa” adı harada səslənirsə, gözlərim dolur.
"Sən də
Qalaya gedirsən?”
Gecə yarısı
– 02:30-da qapıdan çıxanda bir anlığa öz-özümə deyirəm ki, şükürlər olsun
Allaha, Şuşadan Bakıya - Goradil bağlarındakı pansionata qədər olan yolu indi
geriyə, Şuşaya qayıdıram.
Saat
04:00-da səfər üçün müəyyən olunmuş görüş yerindəyəm. Toplantı yerinə gələndə
gördüm ki, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinin təşkilatçılığı ilə bu səfərə tək
şuşalı jurnalistlər deyil, həm də şuşalılar gedir. Onların içərisində ən çox
yaşlıların olması diqqəti çəkirdi. Görüşəndə isə keçmişdə olduğu kimi "sən də
Qalaya gedirsən?” demələri isə şuşalıların heç dəyişmədiyinə işarə idi.
"Zəfər
Yolu”
Könüllülərin
köməkliyi ilə yerbəyer olduqdan sonra yola düzəldik. Şuşalı jurnalist həmkarlarımızla
maşında olan söhbətlərin əvvəli-axırı elə Şuşadan oldu. Nəhayət, Füzulinin Əhmədbəyli
kəndinə çatanda hamının gözləri maşının aynasından çölə dikəlir. Ermənilərin vəhşiliyi
açıq şəkildə görünür. Bir ev belə salamat deyil, hətta azərbaycanlılara o qədər
nifrət bəsləyiblər ki, daşı-daş üstə saxlamayıblar. Dəhşətli mənzərəni seyr edə-edə
"Zəfər yolu”na çıxırıq. Şəhid olan hərbçilərimizin ruhuna dua oxumadan bu yolu
keçmək mümkün deyil. Yolumuz qısaldıqca səbrimiz də qısalır, daha tez Şuşaya
çatmaq istəyirik. Budur, qeyrətimizin, namusumuzun tacı Şuşa görünür. Özümdən
asılı olmayaraq "can, ay Şuşa” deyib, qəhərlənirəm. İçimdə uşaq kimi sevinirəm
ki, evə gedirəm...
Düş görüm,
necə düşürsən
Daşaltı kəndindən
keçib üzü yuxarı qalxanda maşında bir susqunluq hökm sürürdü. Şuşa lap yaxında
idi. Şəhərin girəcəyindəki Şor bulaq və artıq Şuşadayıq. O anda insan keçirdiyi
hissləri dilə gətirməkdə çətinlik çəkir. Bilmirsən sevinəsən, ya kədərlənəsən!?
Şəhərə baxa-baxa qanım donub, birdən "Şuşa könüllüsü” uca səslə deyir ki, Cıdır
düzündəyik. Hamı maşından düşür, amma düş görüm, necə düşürsən? 29 ildən sonra
ilk dəfə ayağın Şuşaya, Cıdır düzünə dəyir. İlahi, bu necə hissdir... Asta-asta
irəliləyib qayalıqların üstünə çatdım. İndi bu torpağa əlini sürtüb necə sevməyəsən,
əzizləməyəsən? Bir anlığa dünyasını qaçqınlıqda dəyişən nənəmin sözü yadıma
düşdü: "Dədəm, nənəm sənə qurban, ay Şuşa!”
Anama söz
vermişdim ki...
Bakıdan
çıxanda anama kəklikotu gətirəcəyimə söz vermişdim. Jurnalist həmkarlarımla Xankəndiyə
tərəf baxanda elə bil burnuma kəklikotunun ətri gəldi. Qayaların dibində qurumaq
üzrə olan kəklikotu gözümə dəydi. Yığmağa başladım. Həmkarlarım nə etdiyimi
soruşanda dedim ki, anama söz vermişəm, kəklikotu aparacağam. Daha sonra Gövhər ağa məscidinə üz tuturuq. Burada
hər kəs əlini göyə açıb dua edir, göz yaşları içərisində şəhidlərə dua oxuyub
Şuşanın azad olmasına şükür edirdi.
Evimizin
bir addımlığında
Səbirsizliklə
veriləcək sərbəst vaxtı gözləyirdik. Və bu zaman yetişdi. Hamıdan ayrılıb evimizə
doğru irəlilədim. "Azərbaycan” kinoteatrının yerini gördüm. Yaddaşımda bu
kinoteatrın yeri mənim üçün əzizdir. Çünki atam uzun illər bu kinoteatrda
çalışmışdı və burada xeyli sayda filmlərə baxmışdım. Yolun əks tərəfində Şuşa əmanət
bankı idi. "Sberkassa”nın müdiri rəhmətlik Əhməd müəllimi xatırlamasam olmur. Yolun
əks tərəfindəki internat məktəbinin də xarabalıqları qalıb. Bir az da gedib "dörd
yola” çatıram və evimizin bir addımlığındayam. Amma evimiz yoxdur... Gözümün
qarşısından eyvanda oynayarkən atamı uzaqdan görməyim və qaçıb evdəkilərə xəbər
verməyim bir kino lenti kimi keçir...
Baba
yurdunda yurdçu ola bilmədik, bizi bağışla
Oxuduğum
Hüsü Hacıyev adına 4 saylı orta məktəbin qarşısından keçəndə orada dayanan əsgərimizə
zarafatyana deyirəm ki, bu məktəbdə oxumuşam, buradan muğayat olun. Hər ikimiz
gülürük. "Qarabağ” otelində çalışan fəhlələrlə hal-əhval tutub parkın içərisindən
keçib musiqi məktəbinə çatıram. Bir il tar sinfində oxuduğum musiqi məktəbi
tamamilə dağılıb. Musiqi məktəbinin arxasından Aşağı Gövhər ağa məscidinin
yarıdağılmış minarələri görünür. Deməli, rəhmətlik Allahyar babamın evinə az
qalıb. Yolla üzü aşağı düşürəm, dəhşətli mənzərədir, küçə boyu bir salamat ev
belə yoxdur. Babamgilin evini isə ermənilər bünövrəsinə qədər söküblər, su
quyusunu daşla doldurublar. "Baba yurdunda yurdçu ola bilmədik, bizi bağışla”
deyib, ruhuna dua oxuyuram.
"Ev yiyəsinə
deyərsiniz ki...”
Yolumu
salıram çayçı Salehin evinə tərəf. Daşlı bulağın yanından buruluram küçəyə. Dəmir
darvazadan içəri girəndə əsgərlərin olduğunu görürəm. Salamlaşıram və çəkiliş
aparmaq istədiyimi deyirəm. "Əmi, heç bir problem yoxdur. Ev yiyəsinə deyərsiniz
ki, burda qaldığımız üçün haqqını halal etsin!” deyir əsgərlərimiz. Halal haqqı
olandan da halallıq istəmək ancaq qalib əsgərə xas olan ləyaqətdir.
Şuşa bizi bağışladımı?
Artıq
geriyə - Bakıya dönüş başlayır. Amma Şuşadan getmək çətindir... Xatirələrdən
ayrılmaq istəmir insan. Görəsən Şuşa bizi bağışladımı? Şuşanı hər kəsdən,
hamıdan çox istədiyi üçün qəbri belə olmayan dədəm (atam) məni bağışladımı?
Bilmirəm, bundan əmin olmaq çox çətindir. Əmin olduğum isə odur ki, Şuşa bizimdir,
Şuşa Azərbaycandır! Tezliklə yeni və gözəl Şuşada görüşərik.
Bəxtiyar Məmmədli
Bakı-Şuşa-Bakı