Siqareti tərgitmək asanlaşacaq?
Azərbaycanda siqareti tərgitmək istəyənlərə dövlət
tərəfindən yardım ediləcək. Fins.az xəbər verir ki, Milli Məclisdən Trend-ə
verilən məlumata görə, bu barədə məsələ Milli Məclisin Əmək və sosial siyasət
komitəsi tərəfindən hazırlanan "Tütün istehlakının məhdudlaşdırılması haqqında”
qanun layihəsində öz əksini tapıb. Qanun layihəsində siqareti tərgitmək istəyənlər
üçün xüsusi dövlət proqramı əsasında dövlət, bələdiyyə və özəl səhiyyə müəssisələrində
pulsuz yardımın göstərilməsi nəzərdə tutulur. Qanun layihəsində həmçinin
siqaretin uşaqlara, yeniyetmələrə satılmaması məsələsi öz əksini tapıb. Bundan əlavə,
qanun layihəsində siqaret əleyhinə təbliğatın aparılması, bir çox qapalı məkanlarda
siqaret çəkilməsinin qadağan edilməsi nəzərdə tutulur.
Məlumdur ki, siqareti tərgitmək heç də asan məsələ
deyil. Çünki bu asılılıqdan xilas olmaq üçün hər şeydən əvvəl insanda möhkəm
iradə və psixoloji dözüm olmalıdır.
Lakin bir çoxları problemlərdən yeganə çıxış yolunu məhz siqaretdə görür. Onlar
üçün siqareti tərgitmək heç də asan məsələ deyil. Çünki həmin şəxslər bunu ürəkdən
istəmirlər. Lakin bəziləri bu vərdişdən xilas olmaq istəsə belə, maddi imkanları
buna kifayət etmir. Çünki müalicə, psixoloji yardım da özlüyündə böyük maddi vəsait
tələb edir. Bəs görəsən sözügedən qanun layihəsində nəzərdə tutulan yardımlar
hansı formada həyata keçiriləcək? Dünya təcrübəsində də belə qanun layihələri
varmı?
Professor
Adil Qeybulla deyir ki,
siqaretdən asılılığa son qoymağın bir neçə üsulu var: "Bu, həm psixoloji
yardım, həm tibbi məsləhətlər, həm də nikotinə qarşı asılılığı azaldan müxtəlif
dərman preparatlarının verilməsi şəklində həyata keçirilə bilər. Bundan başqa,
həmin şəxslərə dövlət tərəfindən
elektron siqaretlər də verilə bilər
ki, bu siqaretlərdən istifadə etməklə
siqaretdən asılılığı yavaş-yavaş tərgitmək olur. Amma qanun layihəsinə daxil
olan maddələr tam olaraq açıqlanmadığına görə, hesab edirəm ki, bu haqda
danışmaq hələlik tezdir”.
A.Qeybullanın sözlərinə görə, burada bəzi məsələlər
var ki, ilk növbədə onlar öz həllini tapmalıdır: "Ona görə də bu yardımların
tam olaraq hansı formada göstəriləcəyi məlum deyil. Burada söhbət tibbi
yardımdan da gedə bilər. Ümumiyyətlə, mənim fikrimcə, bu məsələyə kompleks şəkildə
yanaşılmalıdır. Əgər belə bir qanun qəbul ediləcəksə, müəyyən məsələlər də
sistem halına salınmalıdır. Qeyd edim ki, dünya təcrübəsində belə bir şey
yoxdur. Orada siqaretlə bağlı daha çox maarifləndirici məsələlərə yer verilir.
Xarici ölkələrdə siqaret çəkən şəxs bu asılılıqdan azad olmaq istəyirsə və onun
hansısa tibbi yardıma ehtiyacı varsa, bunu tibbi sığorta qarşılayır. Dünya təcrübəsində bu işin mexanizmi tamamilə
başqadır. Bizdə isə problemin həlli yolları bu cür qanun layihələri çərçivəsində axtarılır. Ümid
edirəm ki, gələcəkdə icbari tibbi sığorta olacağı təqdirdə belə layihələrə
ehtiyac qalmayacaq”.
Milli Məclisin Səhiyyə komitəsinin üzvü, millət vəkili
Musa Quliyev qəzetimizə açıqlamasında bildirdi ki, bu yardımlar müxtəlif formada həyata keçirilə bilər:
"Burada tütün istehlakının məhdudlaşdırılması və o cümlədən də siqareti tərgitmək
istəyənlərə tibbi yardımın göstərilməsi
ilə bağlı xüsusi maddə var. Qanun layihəsinə əsasən, dövlət müəssisələrində həmin
şəxslərə pulsuz yardımlar göstəriləcək. Qeyd edim ki, bu yardımlar zamanı
siqaret asılılığından qurtulmaq istəyən şəxslərə pulsuz psixoloji dəstək göstəriləcək. Bundan
başqa, onlar üçün müxtəlif dərman preparatları şəklində yardım nəzərdə
tutulub”.
M.Quliyev qeyd etdi ki, icbari tibbi
sığorta işə düşdükdən sonra gələcəkdə özəl səhiyyə müəssisələrində bunun
üçün xüsusi kurslar da təşkil oluna bilər: "Qeyd edim ki, bu kurslar da dövlət
müəssisələrində tamamilə pulsuz olaraq həyata keçiriləcək. Dünyanın əksər ölkələrində
siqaretdən asılılığın məhdudlaşdırılması ilə bağlı qanun var. Ümumiyyətlə,
dünyanın 100-dən çox ölkəsində qapalı şəraitdə siqaret çəkilməsi qadağan
olunub. Odur ki, bu qanunun vacib olduğunu düşünürəm”.
Psixoloq
Vəfa Rəşidova isə
deyir ki, siqareti tərgitmək ilk növbədə psixoloji məsələdir: "Siqaret çəkənlərin
əksəriyyəti bu vərdişə yeniyetmə yaşlarında başlayırlar. Nikotin asılılığının əsasında
müxtəlif problemlər, əsasən də ailə daxilində yaşanan gərginliklər və
anlaşılmazlıqlar dayanır. Siqaret çəkənlər
problem və çətinliklərini siqaretlə unutduqlarını düşünürlər. Əslində bu,
aldadıcı bir effektdir. Bu, həmin problemlərdən uzaqlaşmaq deyil, sadəcə, diqqətin
başqa istiqamətə yönləndirilməsidir. Son zamanlar siqaretin tərgidilməsi ilə
bağlı edilən müraciətlərin sayı həddindən
artıq çoxalıb. Onların içərisində gənclər və yeniyetmələr daha çoxdur. Lakin
bir çoxları stressə davamsız olduğuna görə siqareti, istəsə belə, tərgidə
bilmir. Çünki ən kiçik problem yaşandığı zaman o problemin həllini yenidən
siqaretdə görür. Ona görə də daxili narahatlığın aradan qaldırılması və özgüvən
hissinin aşılanması burada çox mühüm rol oynayır. Orta yaşlı nəslin nümayəndələri
isə daha çox maddi problemlərə görə siqareti tərgidə bilmədiklərini deyirlər.
Onlar siqaret çəkmək istəmədiklərini bildirsələr də, bunun özlərindən asılı
olmadığını söyləyirlər”.
Psixoloq deyir ki, siqareti tərgitməyin ən yaxşı
yolu insanın davamlı məşğuliyyətinin olmasıdır: "Burada məşğuliyyət çox böyük
rol oynayır. Fikir vermisinizsə, boş vaxtı çox olanlar, işsiz insanlar siqaretə
daha çox meyilli olurlar. Çünki onların öz enerjilərini sublimasiya edə biləcəkləri,
yəni loru dillə desək, "başlarını qata biləcək” bir məşğuliyyətləri yoxdur.
Qanun layihəsi təşəbbüsünə gəldikdə isə düşünürəm ki, bu, çox müsbət addımdır.
Amma mənim fikrimcə, bu, böyük bir kütləyə təsir edə bilməyəcək. Çünki insan
psixologiyası məsələyə bir qədər fərdi yanaşma tələb edir. Əslində siqareti tərgitmək
fərdi məsələdir. Qanunda göstərilən yardımlar bir çoxlarına müsbət təsir göstərə
bilər. Burada məsələnin başqa bir tərəfi
var ki, bu, hər kəsə uyğun olmaya bilər.
Əslində yenə də deyirəm ki, bu, baxış bucağından və insan xarakterindən
asılı olan bir məsələdir. Bəzilərinə bu yardım müsbət təsir göstərərək
motivasiya etsə də, bəziləri buna birmənalı yanaşmayacaq. İnsanın daxili
rahatlığı yoxdursa, o, məcburiyyətdən yenidən siqaretə müraciət edəcək”.
Şəbnəm
Mehdizadə