“Saat 12 radələrində hər yerdə, hətta işdə də 1-2 saat yatırlar” – Soydaş
Ləman Bayramlı: "Bizim ölkəmizdə kişi işi kimi
qiymətləndirilən sahələrdə, burada qadınlar çalışır”
Deyir ki,
orda müəllimlik peşəsinə yanaşma bir az fərqlidir. Müəllimlərin əsas işi dərsi
əyləncəli şəkildə təşkil etməkdir. Yəni müəllim özünü şagirdə sevdirməyə
çalışır. Çünki şagird müəllimi sevərsə, ona yüksək maaş verilir, hamı o
müəllimi sevir. Yəni nə öyrədildiyindən çox, necə öyrədildiyinə önəm verirlər.
"Soydaş”
rubrikamızda budəfəki qonağı Vyetnamda müəllim işləyən gənc həmyerlimiz Ləman Bayramlıdır.
Qeyd edək
ki, Ləman Bayramlı 1996-cı ildə doğulub. 2013-cü ildə keçmiş Qafqaz
Universitetinin ingilis dili və ədəbiyyat fakültəsinə daxil olub. Universitetə
daxil olduqdan bir il sonra, yəni 17 yaşından öz ixtisası üzrə işləməyə
başlayıb. 20 yaşında şəxsi biznesini qurub. Amma hazırda 1 ildir ki, Vyetnamda
yaşayır.
- Qeyd edirsiniz ki, ölkəmizdə təhsil aldığınız
dönəmdən iş həyatına başlayıbsınız, hətta, biznesiniz belə var idi. Bəs necə
oldu ki, xaricə getmək qərarına gəldiniz?
- Bakalavrı bitirdikdən
sonra magistr təhsili üçün bir çox xarici universitetlərə müraciət etdim. Hətta,
qəbul da oldum. Getməyim üçün bütün hazırlıqlar tamam idi, amma bəzi problem
yarandığından, ölkəmizdə qalası oldum. Təhsil sahəsində 6 illik təcrübəm var
idi və düşündüm ki, beynəlxalq təcrübəni öyrənməyin zamanıdır. Ona görə, xarici
ölkələrə iş üçün müraciət etmək qərarı verdim.
- Bəzən ailələr qız övladlarının xaricə getməyinə
razı olmurlar. Maraqlıdır, siz ailənizlə belə bir problem yaşadınız?
- Haqlısınız, ölkəmizdə bir çox ailələr
qız uşaqlarına mühafizəkar yanaşırlar. Bu, mənim ailəmə də xas xüsusiyyətdir.
Atam polis işçisi olduğu üçün onda mühafizəkarlıq daha çoxdur. Amma bu, heç
nəyə əngəl deyil. Çünki o, nə qədər mühafizəkar olsa da, açıq fikirli,
dünyagörüşlü, anlayışlı biridir. Ən yaxın dostum atamdır. Valideynlərim məni
dinləyirlər, əgər edəcəyim bir iş üçün yetəri qədər səbəblərim olduğunu
görürlərsə, bu zaman əngəl olmurlar, mənə dəstək göstərirlər. Amma iş üçün
Vyetnama gedəcəyimi deyəndə, atam gülmüşdü. İlk sualı "niyə Vyetnam?” olmuşdu.
- Qızlarına tək xaricə getməklə bağlı yox,
ümumiyyətlə, bir sıra məsələlərdə, xüsusilə də inkişaf etmək, təhsil almaq kimi
istiqamətdə məhdudiyyət qoyan valideynlərə nə demək istəyərdiniz?
- Qız
övladlarına belə məhdudiyyətin qoyulması yanlışdır. Çünki insan dünyaya
gələndə, cinsini özü seçmir və seçə bilmədiyi bir məsələyə görə də mühakimə
olunması, həyatına məhdudiyyətlərin qoyulması ədalətsizlikdir. İlk olaraq həmin
xanımlara demək istərdim ki, bu kimi məhdudiyyətlərdən çəkinməsinlər. Əksinə,
inkişaf etmək, təhsil almaq üçün mübarizə aparsınlar. Onları məhdudlaşdıran
valideynlər də düşünməlidirlər ki, möhtəşəm bir övlad yetişdirmək istəyirlərsə,
bunu məhdudlaşdıraraq yox, ona dəstək olaraq edə bilərlər.
-
Bildirdiniz ki, atanızın ilk sualı "niyə Vyetnam?” olub. İndi həmin sualı mən
sizə ünvanlayıram. Niyə Vyetnam?
- Əslində,
bu, çox ani verilmiş qərar oldu. Əvvəlcə Çinə müraciət etmişdim. Orada universitetdə
müəllim işləmək üçün qəbul almışdım. Yaşım az olduğu üçün iş vizası ala
bilmədim. Dekabrda, doğum günümdə qərara aldım ki, Vyetnama gedəcəyəm. Orada
qrup yoldaşım yaşayırdı. Onunla danışdım və Vyetnamla bağlı ətraflı məlumat
verdi. Sonra orada yaşayan digər azərbaycanlılarla da əlaqə saxladım. Onların
da çox böyük köməkləri oldu. Ayın 11-i qərar verdim və 16-sı Vyetnama uçdum.
Vyetnama gələrkən işim yox idi, gəldikdən sonra 2 iş müsahibələrində oldum və hər
ikisinə də seçildim. Beləcə, işləməyə başladım.
- Vyetnamda yaşayan həmyerlilərimiz havanın kəskin
istiliyindən, bürkü olmasından şikayətlənir. Sizin həmin havaya alışmağınız
çətin olmadı ki?
- Mən bura
qışda gəldim. Ölkəmizdə qalın paltar geyinirdik, amma Vyetnamda hamı yay
geyimində idi. Çünki 25-26 dərəcə istilik var idi. Hava çox çirkli, rütubətli
və bürkülüdür. Orqanizmim belə havaya alışa bilmədi, necə oldusa, bədənim
səpdi, tez-tez xəstələnməyə başladım. Bu isə təxminən 5-6 ay çəkdi. Daha sonra
yavaş-yavaş iqlimə alışdım və hazırda səhhətimdə və bədənimdə heç bir problem
yoxdur (gülür).
- İnsanları necədir? Vyetnamlıları tanımayan birinə
onları necə tanıdardınız?
-
İnsanları çox qəribədir. Yəni bədən dilini qəti şəkildə başa düşmürlər.
Dillərini bilməsən, bədən dilinlə nəyəsə "yox” və ya "hə” deyəndə, əlinlə
"stop” işarəsini göstərəndə anlamırlar. Sonradan öyrəndim ki, özlərinin fərqli
bədən dili var. Digər tərəfdən, çox mehribandırlar, başqa ölkədən olanlara
xüsusi qayğı göstərirlər. Burada ara
küçələrdə yeriyəndə, insan özünü ulduz kimi hiss edir (gülür). Çox da dünyagörüşlü, bilgili deyillər. Yəni hansısa
mövzuda oturub müzakirə aparmaq mümkün deyil. Bir az qapalı qutu kimidirlər,
ölkələrinə bağlıdırlar. Bəzən iş mühitində bır sıra problemlər olur. Çünki
burada xarici müəllimlərə daha çox maaş verirlər, nəinki öz vətəndaşlarına. Bu
da istər-istəməz aqressiya yaradır. Əslində, bu aqressiya başadüşüləndir. Sənin
ölkəndə qonaq olan biri səndən daha çox maaş alır. Amma bəziləri bu aqressiyanı
çox bildirir.
- İş mühitindən danışmışkən, iş sistemi necədir
orada?
- Burada
tam ştat işçi anlayışı tamam fərqlidir. Məsələn, Vyetnamda iki işdə tam ştatlı
işləyə bilərsiniz, amma Azərbaycanda yox. Əslində, burada iki işdə işləmək
leqal deyil, sadəcə mən hər iki işimi axsatmadan çatdırdığım üçün heç bir
problem yaranmırdı. Müəllimlik peşəsinə yanaşma bir az fərqlidir. Burada
müəllimlərin əsas işi dərsi əyləncəli şəkildə təşkil etməkdir. Müəllim özünü
şagirdə sevdirməyə çalışır. Çünki şagird müəllimi sevərsə, həmin müəllimə
yüksək maaş verilir, hamı o müəllimi sevir. Yəni nə öyrədildiyindən çox, necə
öyrədildiyinə önəm verirlər. İş sistemlərində məni təəccübləndirən məqamlardan
biri də cinsi ayrı-seçkiliyin olmamağıdır. Bizim ölkəmizdə kişi işi kimi
qiymətləndirilən sahələrdə, burada qadınlar çalışır. Məsələn, tikinti işlərində
işləyən xeyli qadın görmüşəm.
- Sosial şəbəkə profilinizdə balaca vyetnamlı
şagirdlərinizlə şəkillərinizi paylaşıbsınız. Görünür, şagirdləriniz sizi çox
sevir. Dərsə yanaşmaları, Azərbaycandan gəlmiş bir müəllim kimi sizə münasibətləri
necədir?
- Bəli,
şagirdlərim məni, mən də onları çox sevirəm. Milliyyətindən asılı olmayaraq
burada müəllimə münasibət çox yaxşıdır. Xüsusi günlərdə mənə diqqət yetirirlər,
mənimlə görüşməyə gəlirlər. Onlara xəritədə hansı ölkədən olduğumu göstərmişəm.
Mədəniyyətimiz, dinimiz, dilimiz haqqında çoxlu suallar verirlər. Mən də
bacardığım qədər geniş informasiya verirəm. Dərsdən əlavə görüşlərimiz də olur.
Muzeylərə, parklara və digər görməli yerlərə birlikdə gedirik. Digər
müəllimlərin sözünü dinləməsələr də, mənim sözümdən çıxmırlar. Mənə öz əl
işlərini hədiyyə edirlər. Onlarla vaxt keçirərkən, özümü xoşbəxt hiss edirəm.
- Vyetnamda təhsilə nə qədər önəm verilir?
- Təhsilə
kifayət qədər böyük önəm verilir. Valideynlər uşaqlarının təhsili ilə daima
maraqlanır, onları dil kurslarına, özlərini inkişaf etdirmələri üçün tədris
mərkəzlərinə göndərirlər. Baxmayaraq ki, gəlirləri elə də çox deyil, amma
övladlarının təhsili üçün külli miqdarda pul xərcləyirlər. Məsələn, riyaziyyat
dərsinə daha çox üstünlük verilir. Xaricdə təhsil almaq üçün müxtəlif ölkələri
seçirlər, amma Avstraliyanı seçənlər daha çoxdur.
- Bir az da
vyetnamlılarda müşahidə etdiyiniz fərqliliklərdən danışaq.
- İlk
müşahidəm piyada keçidləri ilə bağlıdır. Burada piyada keçidləri sanki dekor
kimidir. Heç kim əhəmiyyət vermir. İşıqforu nəzərə almırlar, kim harada və necə
istəsə, yolu keçir. Küçələrdə pijama ilə gəzənləri görmək mümkündür. Şəhərin
mərkəzində, alış-verişdə, tədris mərkəzlərində pijama ilə gəzmək onlar üçün adi
haldır. Daha sonra saat 12 radələrində hər yerdə, hətta işdə də 1-2 saat yatırlar.
Yəni istənilən yerdə yorğansız, döşəksiz yatırlar. Digər fərqlilikləri isə
qonaq otaqlarından qaraj kimi istifadə etmələridir. Onlarda əsas nəqliyyat
vasitəsi motosiklet olduğu üçün çox rahatlıqla onu gətirib qonaq otağında park
edirlər.
- Orada başınıza gələn maraqlı bir əhvalatı bizimlə
bölüşə bilərsiniz?
- Elə
gəldiyim gün yaşadığım bir hadisəni danışım. Demək, təyyarədən düşmüşəm,
pasport yoxlamasından keçirəm. Baxdım ki, pasportum çantada yoxdur və inanılmaz
stressə düşdüm. Geriyə, təyyarəyə doğru qaçmağa başladım. Birdən gözüm
təyyarədə yanımda əyləşən şəxsə sataşdı. Ona yaxınlaşıb "ola bilər ki,
təyyarədə yuxulu şəkildə pasportumu sizin çantanıza qoymuşam, olar, baxım”
dedim. Əslində, özüm qəsdən belə dedim ki, onun oğru olduğundan şübhələndiyimi
fikirləşməsin. O da təbii ki, inkar etdi, çantasına baxmağa razı olmadı. Bu
zaman polis çağıracağımı deyəndə, anidən razılaşdı. Çantaya baxanda pasportumun
orada olduğunu gördüm. Heç nə demədən sakitcə götürüb getdim.
- Gələcəklə bağlı planlarınız nədir?
- İşdən
əlavə özümü və təhsilimi inkişaf etdirməklə məşğulam. Hazırda magistraturaya və
deltaya hazırlaşıram. Ölkəmizə tam ixtisaslı və təcrübəli bir müəllim kimi
qayıtmaq istəyirəm.
Günel
Azadə