Bakı 12°C
Rusiyaya "əlvida" deyib, üzünü Qərbə tutdu
Kreml Moldovada Abxaziya və
Cənubi Osetiya variantını reallaşdıra bilərmi?
Moldovada keçirilən növbədənkənar parlament seçkilərinin nəticələri
ölkənin siyasi gələcəyi ilə bağlı mübahisələrə yekun vurdu. Bülletenlərin 100
faizi hesablandıqdan sonra Mərkəzi Seçki Komissiyası Moldovanın hazırkı
prezidenti, avropayönlü siyasətçi Maya Sandunun "Fəaliyyət və Həmrəylik"
Partiyasının (PAS) 52,8% səs topladığını açıqladı. Bu, ona 101 deputat
mandatından 63-nü verir. PAS-ın əsas rəqibi, iki keçmiş prezident - İqor Dodon
və Vladimir Voroninin (BECS) rəhbərlik etdiyi Moskvaya yaxın sosialistlər və
kommunistlər bloku 27,17% səs toplayıb (32 mandat). İş adamı İlan Şorun
partiyası 5,74% (6 yer) səs qazanıb. Tanınmış iş adamı və Moldova siyasətinin
keçmiş "boz kardinalı” Renato Usatinin bloku da daxil olmaqla, qalan partiyalar
proporsional sistemə görə seçki səddini aşa bilməyib. Nəticə indiki prezident Maya
Sandu üçün başgicəlləndirici bir qələbədir. Parlament-prezident idarəçilik
sisteminə malik bir ölkə olan Moldova üçün bu parlament seçkiləri ciddi nəticədir.
İndi avropapərəst siyasətçi Maya Sandunun əlində yalnız prezident səlahiyyətləri
deyil, həm də parlamentə, eləcə də PAS-ın müstəqil qurmaq hüququna malik olduğu
hökumət üzərində tam nəzarəti var. Moldovalılardan belə bir kart-blanş aldıqdan
sonra Sandu vəd etdiyi korrupsiya və yoxsulluqla bağlı genişmiqyaslı islahatlara dərhal başlaya bilər.
Amma Rusiyanın Moldova seçkilərinin nəticələrinə necə reaksiya verəcəyi hələ də
müəmmalıdır. Rusiya millətçiləri Kremli qətiyyətli addım atmağa çağırır -
"Moldova ümumilikdə Rusiya üçün itirildisə, onda başqa yol qalmır"-
deyə onlar iddia edir. Məsələn, artıq Dnestryanı və Qaqauziyanın müstəqilliyinin
tanınması təklif olunur. Moldovada avropapərəst qüvvələrin qələbəsinə cavab
olaraq Moskvanın hansı addımları atmağa hazır olduğu sualına cavab indi hər kəsi
düşündürür.
Moldova mediası yazır ki, Kremlin siyasəti ilə bağlı proqnozlar vermək
çətindir, lakin bu gün Rusiya rəhbərliyinin məqsədi bəllidir - tarixi Rusiyanın
yenidən qurulması. Bunu nəzərə alaraq, Moskvanın hər hansı addımları ata biləcəyini
istisna etmək olmaz. 2008-ci ildə Cənubi Osetiya və 2014-cü ildə Ukrayna ilə əlaqədar
atılan addımlar burada da atıla bilər. Xatırladaq ki, Rusiya nəinki Cənubi
Osetiyanın, hətta Abxaziyanın müstəqilliyini tanıdı. Bu gün Ukraynada da eyni tendensiyadır.
Donbasda, bəzi mənbələrə görə, artıq 600 minə yaxın Rusiya pasportu paylanıb.
Ona görə də, Moldovada keçirilən seçkilərin nəticələrini nəzərə alaraq belə bir
ssenarini istisna etmək olmaz. Moldovada səsvermə bu cür hərəkətlərə əlavə təkan
ola bilər. Kremlin isə zorakı addımlara əl atmaqdan başqa yolu qalmır.
Rus mediası isə yazır ki, Dnestryanı və Qaqauziyanın müstəqilliyinin
tanınması da mümkündür. Ancaq həm texniki, həm də siyasi baxımdan bunu etmək
olduqca çətindir. "Dnestryanı Rusiyadan uzaqdır, amma Avropa İttifaqına
yaxındır. Niyə Kreml bu münaqişəni dondurulmuş vəziyyətdə saxlamaq istəyir? Onsuz
da onun kifayət qədər problemi var. Onsuz da Moldovanın Rumıniya ilə birləşməsi
mümkünsüzdür. Maya Sanduya da prezident kimi bu, gərək deyil. NATO-da
Moldovanın namizədliyi ciddi şəkildə nəzərdən keçirilməyəcək. Buna görə də,
Kremlin Moldovadakı seçkilərə mənfi reaksiyası olacaq. Lakin bu münasibət
Dnestryanı bölgənin müstəqilliyini tanıyacaq dərəcədə olmayacaq. İkincisi,
ağırlaşma üzərində oynamaq demək olardı. Bəs niyə? Çünki Moldovanın fərqli
rejimləri altında Kişinyov həmişə Moskva ilə danışıqlar aparıb”, - deyə
"Rosbalt” yazır.
Kremlin indi Dnestryanı və ya Qaqauziyanın müstəqilliyini tanımağa
böyük ehtiyacı yoxdur. Bir anlığa təsəvvür edək ki, Moskva Tiraspolun müstəqilliyini
tanıyır. Bunu etməklə, özü üçün heç bir şey əldə etmədən, yalnız yeni problemlərə,
qalmaqallara və yeni Qərb sanksiyalarına nail olacaq. Fakt odur ki, Dnestryanı
bölgə anarxik quldur, oliqarxik, tamamilə korlanmış bir respublika, boz bir
zonadır. Bu arada nə Moldova, nə də Dnestryanı heç bir şəkildə Kremlə lazım
deyil. Rusiyanın bu bölgədəki strateji maraqlarına ciddi təsir göstərmirlər.
Hipotetik olaraq, çirkli pulların yuyulması ilə bağlı müxtəlif saxta sxemləri nəzərdən
keçirməsək, Moskvanın buna yalnız bir halda ehtiyacı ola bilər - əgər
Ukraynanın cənubunu işğal etmək variantını ciddi şəkildə düşünürsə.
Beləliklə, Moldovada keçirilən parlament seçkiləri buradakı
Moskvayönlü qüvvələrin real gücünü göstərdi. Dodon və Voronin bloku 27% səs
topladı. Bunlar da əsasən kənd əhalisi və yaşlı seçicilərdir. Dodonun Sosialist
Partiyası ölkə daxilində möhkəm bir quruluşa, çox ciddi maliyyələşməyə və öz
mediasına malikdir. Lakin belə mənbələrə sahib olan partiyanın səslərin üçdə
birindən az alması, sadəcə uğursuzluq deməkdir.
Azər
