Regionda yeni impuls - ŞƏRH

25.12.21 09:30 705

Türkiyəli siyasi ekspert düşünür ki, Ankara, Bakı və Yerevanın rəsmi bəyanatları və addımları tərəflər arasında münasibətlərdə yeni, daha konstruktiv dönəmin başladığını təsdiqləyir

Bu ay Türkiyə-Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərində mühüm hadisələr baş verib. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Brüsseldə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanla görüşüb, Türkiyə ilə Ermənistan arasında əlaqələrin normallaşması məqsədilə xüsusi nümayəndələr təyin olunub. Bundan əlavə, Bakı ilə Yerevan Yerasx-Culfa-Ordubad-Mehri-Horadiz dəmir yolunun tikintisi ilə bağlı razılığa gəliblər. Bütün bunlar tərəflərin münasibətləri normallaşdırmağa çalışdığını göstərir. Yeri gəlmişkən, Ankara, Bakı və Yerevan arasında cərəyan edən son hadisələr türkiyəli, rusiyalı siyasi ekspertlərin də diqqət mərkəzindədir.

Türkiyənin "Daily Sabah” nəşrinin yazarı Talha Köse hesab edir ki, Azərbaycanın İkinci Qarabağ müharibəsində qələbəsi nəticəsində bölgədə status-kvo dəyişib və yeni impuls yaranıb: "Odur ki, indi Azərbaycan, Ermənistan və Türkiyə liderləri daha konstruktiv fəaliyyətlə bağlı istəklərini dilə gətiriblər”.

Müəllif qeyd edir ki, Ermənistanın 30 il ərzində müharibəyə hazırlaşması, əslində, onu həm iqtisadi, həm də siyasi nöqteyi-nəzərdən kövrək duruma düşməsinə səbəb olub və onun bölgədə həyata keçirilən layihələrdən təcrid olunması ilə nəticələnib: "Bütün bunlar Ermənistan tərəfi üçün fəlakətə səbəb olub”.

T.Kösenin fikrincə, regiondakı yeni vəziyyət Paşinyana Yerevanın rəsmi bəyanatlarını dəyişdirməyə imkan yaradıb: "Beləliklə, ötənilki müharibədən sonra Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Türkiyənin dövlət başçısı Rəcəb Tayyib Ərdoğan və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın ümidverici bəyanatları konstruktiv dialoq və diplomatiya ilə bağlı yeni dönəmin başladığını göstərir”.

Hərtərəfli sülh və sabitliyin yolu

Türkiyəli siyasi ekspert düşünür ki, Ankara, Bakı və Yerevanın rəsmi bəyanatları və addımları da tərəflər arasında münasibətlərdə yeni, daha konstruktiv dönəmin başladığını təsdiqləyir: "Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlunun sözlərinə görə, Ankara Ermənistanla əlaqələrin normallaşdırılması zamanı məhz Bakı ilə məsləhətləşəcək”.

T.Köse Türkiyə ilə Ermənistan arasında diplomatik əlaqələrin qurulmasının regionda hərtərəfli sülhün və sabitliyin bərqərar olmasına yardım edəcəyini vurğulayır: "Əlbəttə, dövlətlər arasındakı bütün problemlərin qısa müddət ərzində həll olunacağını gözləmək real deyil. Lakin bütün maraqlı tərəflərin koordinasiya edilmiş səyləri münasibətlərin normallaşmasına töhfə verə bilər”.

Ekspertin sözlərinə görə, tərəflər kövrək prosesin dəstəklənməsi məqsədilə öz üzərlərinə məsuliyyət götürməlidir: "Üstəlik, əvvəlki uğursuz təşəbbüslərdən də dərs götürmək lazımdır”.

Münasibətlərin normallaşmasının təsirləri

Professor Yıldız Deveci Bozkuş isə "Anadolu Agentliyi”ndə dərc edilən son məqaləsində vurğulayır ki, tərəflər arasında münasibətlərin normallaşması türkdilli dövlətlər arasında münasibətlərə müsbət təsir göstərəcək: "Nəticədə Türkiyənin türk dünyası ilə əlaqələrində maneələr aradan qalxacaq. Əslində, münasibətlərin normallaşmasına ən çox Ermənistanın ehtiyacı var”.

Professorun fikrincə, Ankara ilə Yerevan arasında münasibətlərin yaxşılaşması ən çox Cənubi Qafqaz regionuna müsbət təsir göstərəcək: "Bundan əlavə, Türkiyə mühüm əhəmiyyət kəsb edən regional güc kimi önə çıxacaq”.

Professorun sözlərinə görə, hazırda Zəngəzur dəhlizinin açılması çox önəmli məsələdir. Bozkuş bu dəhlizin tarixi İpək yolunu canlandıracağını, Şərq ilə Qərb arasında ticarət əlaqələrinə istiqamət verəcəyini vurğulayır.

Bakının konkret hədəfləri

Türkiyə və Azərbaycanın Ermənistanla əlaqələri normallaşdırması, həmçinin prezident İlham Əliyevlə baş nazir Nikol Paşinyan arasında Brüsseldə keçirilmiş görüş rusiyalı siyasi ekspertlərin də diqqət mərkəzindədir. Hətta ermənipərəst mövqedə olan rusiyalı politoloqlar belə, bu gün Bakının Yerevanla danışıqlarda diplomatik qələbələr qazandığını etiraf edirlər. Məsələn, Stanislav Tarasov "Regnum” nəşrində dərc edilən məqalədə qeyd edir ki, "bir çox əlamətlərə əsasən deyə bilərik ki, Brüssel görüşündə Ermənistan üçün ağrılı olan mövzular müzakirə edilib. Söhbət Bakının "Zəngəzur dəhlizi” adlandırdığı, Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvanı birləşdirəcək yolun açılmasından gedir”.

Rusiyalı siyasi ekspert hesab edir ki, Brüssel görüşündən qabaq Fransanın dövlət başçısı Emmanuel Makron Ermənistana üstünlük versə də, indi o, Azərbaycan tərəfinin rəğbətini qazanmağa çalışır.

Onun sözlərinə görə, Ermənistan əvvəlki gizli diplomatiyada hər zaman Azərbaycana məğlub olub: "Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin konkret hədəfi var. Odur ki, o, bu hədəfin həyata keçirilməsinə can atır”.

Rusiyalı politoloq vurğulayır ki, Azərbaycanın dövlət başçısının Brüsseldə Ermənistanın baş naziri ilə keçirilmiş danışıqlar barədə fikirləri təsadüfi deyil: "İlham Əliyev Nikol Paşinyanla görüşün səmərəli və praqmatik keçdiyini bildirib. Üstəlik o, bu imkanın əldən verilməməsi və yaranmış fürsətdən istifadə edərək regionda davamlı sülhün təmin olunması istiqamətində səylərin davam etdirilməsinin vacibliyini bildirib. Bəs İkinci Qarabağ müharibəsində məğlubiyyətdən sonra Ermənistanın hansı hədəfləri var?”

Sənan Ağamalızadə