«Qırmızıpapaq» və “Buratino”nun atası - Fotolar
«Lyonya
yaşaya bilərdi, əgər biz onu vaxtında xəstəxanaya çatdırsaydıq...» - deyə
«Qırmızıpapaq» və «Buratinonun macəraları»nın yaradıcısı, rejissor Leonid
Neçayevin keçmiş həyat yoldaşı Olqa Neçayeva inamla söyləyir. Rusiya mətbuatında
isə "Məhəbbətlə dolu rusiyalı rejissor həyatı çox sevirdi, amma inciklik üzündən
həyatını dəyişdi” deyə yazılır.
Həqiqətən
də uşaqlar üçün bir çox gözəl filmlər çəkmiş bu rejissor həyatsevər insan idi.
Onun çəkdiyi filmlər elə parlaq, musiqili və zarafatla dolu idi ki, Sovet
İttifaqının az qala yarısı «Qırmızıpapaq haqqında» filminə baxdıqdan sonra
«A-a-a timsahlar-begemotlar!» - deyə oxumağa başlamışdı. Onu bu nikbinliyinə
görə sevir və bir çox nöqsanlarını bağışlayırdılar. Rusiyanın Xalq artisti ölkədə
ilk dəfə olaraq "Buratino mükafatı”nın kavalari idi.
Uşaq
filmlərinin sevimli rejissorunun keçmiş həyat yoldaşlarından bəziləri bir-biri
ilə dostluq edirdilər. Aralarındakı yaş fərqinin böyük olmasına və həyat
yoldaşının bir neçə dəfə evlənməsinə baxmayaraq, onunla bir yerdə yaşamağın nə
demək olduğu haqda Olqa Neçayeva gülümsəyərək danışır.
Ümumilikdə 9 nəfər
- Olqa, siz Leonid Alekseyeviçlə necə tanış
oldunuz?
- Məni
Leonid Neçayevin «Ağılsız Lori» filmində təlimçi qadın roluna çəkilmək üçün dəvət
etmişdilər. Sonradan sevgi "romanı”na çevrilən tanışlığımız da elə orada baş
verdi. Əlbəttə ki, mən onun bütün filmləri ilə tanış idim, axı, aramızda 20 il
yaş fərqi vardı. Amma «Ağılsız Lori»yə yalnız işləmək üçün getmişdim. Yeri gəlmişkən,
Neçaevə yalnız uşaqlar və onların valideynləri deyil, mənim ev heyvanlarım da pərəstiş
edirdi. Axı o, heç vaxt çox məşhur olmamışdı, bir uşaq kimi tamamilə köməksiz
idi. Mən həmişə onu mühafizə etmək istəmişəm. Amma həm də özümü onun yanında
arxamda möhkəm divar varmış kimi hiss etmişəm.
Mən -
itlərim, pişiklərim, kirpilərim və başqa heyvanlarımla birgə onun yanına
köçdüm. Əvvəlki 3 ili qeydiyyatsız yaşadıq. Bir gün o: «Sabah şəxsiyyət vəsiqəsi
ilə yola çıxırıq»- deyə bildirdi. Mən: «Hansı mənada?» - deyə təəccüblənəndə
Leonid «Nigaha düşməyə» -deyə cavab verdi. Mən ağlayaraq «Düşünməyə vaxt ver» -
deyə yalvardım. – "Yaxşı, saat 11-də səni şəxsiyyət vəsiqənlə gözləyəcəyəm”-
deyə son sözünü bildirdi. Əlbəttə ki, mən "ZAQS”a getdim. Mən Lyonyanın qərarına
hörmət və sevgi ilə yanaşırdım. Həm də elə düşünürdüm ki, yəqin bu, sonuncu
evliliyi olacaq.
- Deyirsiniz ki, Leonid Alekseyeviç uşaq kimi idi.
O, məişətdə də belə idi?
- Yox,
siz nə danışırsınız? Neçayev gözəl yeməklər bişirirdi, gözəl əl qabiliyyəti var
idi. O, bütün günü balkonda nəsə hazırlayırdı – rəflər düzəldir, mebelin
dağılmış hissələrini təmir edirdi. Lyonya həm də ailəcanlı idi. Bizim öz
uşaqlarımız yox idi, onun keçmiş nikahdan olan uşaqları tez-tez gəlirdilər.
Lyonya həm
də hədsiz romantik idi. O, hədiyyəni gözəl təqdim etməyi bacarırdı. Bir dəfə
yeni il ərəfəsində məni yolkanın yanına çağırıb: «Öz hədiyyəni tap» - dedi. Mən
yolkanın altına baxdım, heç nə yox idi. Gözümü qaldıranda yolkada yunan qozunu
gördüm. O, qızılı rəngdə idi. Açdım, içərisində gözəl, mirvari qaşlı üzük
vardı. Lyonya qozun qabığını çıxarıb, rəngləyib və içərisinə üzüyü qoyub
yapışdırmışdı. Bunu düşünmək lazım idi. Nikah tək borş və yataqdan ibarət deyil
axı, gərək sənə sevinc gətirən nələrsə də olsun...
«Qayıt gəl, sarışınım!»
- "Bu evlilik həyatımın ən uzun nikahı olub” deyə
etiraf edirdimi?
-
Birlikdə 12 il yaşadıq. Bizə qədər onun evlilikləri və sadəcə eşq macəraları
çox olmuşdu. Mən onun 8-ci həyat yoldaşı idim. Neçayevin ümumilikdə 9 həyat
yoldaşı olmuşdu. Əvvəlki qadınlarının çoxuna Neçaev yox, onun pulları və
mövqeyi lazım olub. Mənə isə yalnız onun özü lazım idi. Neçaev yaxşı bilirdi
ki, mən ona görə həyatımdan da keçərəm. O, mənə mənzili satıb ümumi ev almağı təklif
edirdi. Düzü, mən tərəddüd edirdim. «Birdən sən yeni film çəkmək istəyərsən,
burdan da yeni romanın meydana çıxar…» - deyə imtina edirdim. İstəmirdim ki,
bizim münasibətlərimiz sonradan səs-küylü qalmaqala çevrilsin. Biz hər zaman
bir-birimizə qarşı dürüst və sədaqətli idik. Bəlkə başqa həyat yoldaşları ilə
müqayisədə evliliyimizin daha uzunömürlü olmasının səbəbi də bu idi.
Neçayevin
uşaqları ilə münasibətləri yaxşı deyildi. Mən sakitcə, addım-addım onları
bir-birinə yaxınlaşdıra bildim. Məsələn, qızı Varya özünü atası tərəfindən
atılmış kimi hiss edirdi. Axı, atası onlardan ayrılmışdı. Mən yoldaşıma təklif
etdim ki, bayramlarda qızına hədiyyələr alıb göndərsin, hərdən onu evimizə
qonaq da çağırsın. Beləcə, biz onun keçmiş həyat yoldaşı və qızı Varvara ilə
dostlaşdıq. Sonradan o biri övladlarının da ailələri bizim kampaniyaya
qoşulmağa başladılar. Mən onların hamısını birləşdirdim. O, buna normal
yanaşırdı. Yoldaşlarından çoxu onu ürəkdən sevirdi. İnsanı sevmək başqa hissdir.
Hətta, əgər o başqası ilə münasibət qurursa, yenə də həyatından silə bilmirsən.
Neçayev əlbəttə, əvvəllər mənim onun qadınları ilə dostlaşmağıma ağılsızlıq
kimi baxırdı. Amma sonradan başa düşdü ki, belə daha yaxşıdır. Axı, onun
uşaqları var idi. Uşaqlar isə hamını birləşdirir. Məsələn, Lenagilə və başqa
bir yoldaşıgilə tez-tez qonaq gedirdik. Biz Olimpiyskdə, onlar isə yaxınlıqda –
«Alekseyevski»də yaşayırdılar.
Əgər bir
"qulp” olmasaydı, yəqin ki, bizim evliliyimiz daha uzun sürərdi. Neçayevin alkoqolla
bağlı problemi vardı. Mən onu bacardığım qədər xilas etməyə çalışırdım. Səhərlər
onun halı pisləşəndə turşu almaq üçün bazara qaçırdım. O, bunu qiymətləndirirdi,
amma içkiyə heç cür son verə bilmirdi. Mən isə artıq buna dözməyib bir gün
çıxıb getdim. Mənim də səbrimin həddi-hüdudu vardı.
«Qayıt gəl, sarışınım»
- Bəs o, təzə sevgisini tapdımı?
- Əlbəttə,
belə olmasaydı, Nadyanı tapmasaydı heç Neçayev olmazdı. Aralarındakı yaş fərqi
40 il idi. Mən əvvəlcə onu o qədər də qəbul etmirdim, amma sonralar münasibət
qurmağa başladıq. Bu, normaldır. Həyat budur və çox qısadır. Nə üçün onu çəkişmələrə
və nifrətə xərcləyək?
- Leonid Alekseyeviçin özü danışardı ki, axırıncı həyat
yoldaşı hərdən onun yanından həmyaşıdları ilə əylənməyə gedərdi.
- Nadya
ondan imtina edib nənəsinin yanına getmişdi. Çünki Neçayev içdiyi anlarda
onunla yaşamaq çətin olurdu. Bir dəfə Nadya ondan mənə şikayət etməyə başladı.
Mən ona dedim ki: «Nadya, ağzını yum! Sən "sevirəm” deyib ona ərə gedəndə və
onun yanına daşınanda bunu düşünməli idin. Axı sən bilirdin ki, nələrə
qatlaşmalısan». Nadya isə: «Elə bilirdim ki, uşaq doğulandan sonra o, dəyişəcək»
- deyə etiraf etdi. O, artıq cavan deyildi. Uşaqlarını dəlicəsinə sevsə də, təzə
doğulmuş əkizlərlə ona çox ağır idi. Və bundan sonra nə dəyişəcəkdi? Mən də
ondan ayıq vaxtı olmadığına görə ayrılmışdım. Amma bir neçə gün keçdikdən sonra
Neçayev mənə zəng vurub: «Qayıt gəl, sarışınım» deyə yalvardı. Mən də qayıtdım.
Əgər Nadya düşüncəli olsaydı, faciədən qaçmaq olardı. Təsəvvür edin, axşam
insan sağ idi, səhərisi isə o, artıq ölmüşdü.
- Yazırdılar ki, o insultdan ölüb…
- Heç
bir insult-filan olmayıb. O, evə içkili gəlib. Nadya otaqda imiş. Neçayevin
ayağı ilişib yıxılıb və başı yarılıb, yaradan qan gəlməyə başlayıb. Nadya təcili
yardım çağırıb. Həkim onun başını sarıyandan sonra xəstəxanaya getməyi təklif
edib. Neçayev isə bundan qəti surətdə imtina edib. Həkim Nadyaya bir sutka ona
nəzarət etməsini tapşırıb. Ancaq Lyonya 3 gün otağında tək yatıb və oradan
çıxmayıb. Nadya isə körpələrlə məşğul olub. «Nə üçün onun otağına baş çəkməmisən?»
- deyə Nadyadan soruşanda «O, içkili gəlmişdi, buna görə ondan incimişdim»- deyə
cavab verdi. Lyonya nəhayət qalxıb küçəyə çıxmaq istəyəndə çəkmələrini geyinən
zaman huşunu itirmişdi. Xəstəxanada başında böyük yaranı görən həkimlər kəllə-sümük
əməliyyatı etmişdilər.
Neçayev
xəstəxanaya düşdüyü zaman Nadya dərhal mənə zəng vurdu. Təcili xəstəxanaya
getdim. Biz onunla birgə əməliyyatın qurtarmasını gözləyirdik. Əməliyyatdan
sonra evə gedib səhəri xəstəxanaya qayıtdığım zaman Nadya mənə sevinclə "Lyonya
özünə gəlib, onu palataya keçiriblər” deyə xəbər verdi. Mən təəccübləndim: «Necə
yəni keçiriblər? O, axı reanimasiyada idi».
Biz onun
yatdığı palataya daxil olduq. Lyonya "acından ölürəm” deyə pıçıldadı. Nadyanın
isə yanında pul yox idi ki, yemək alsın. Mən mağazaya gedib onun sevdiyi hər
şeydən bir az alıb qayıtdım. Neçayev məmnun oturub çox sevdiyi zeytunlu bişmişdən
elə yeyirdi ki... Biz söhbət edir, deyib-gülürdük. Mən söz verdim ki, xəstəxanadan
evə yazılanda toyumuzda bizə bağışlanan sevimli itimizlə gəlib onu evə
aparacağam. Sağollaşıb evə qayıtdım. Səhəri gün saat 10-da Nadya mənə zəng
vurub «Neçaev öldü» xəbərini verdi. Ciyərlərinə maye dolmuşdu… Yer ayaqlarımın
altından qaçdı...
Mən
bugünə kimi Nadyanı səhlənkarlığına görə bağışlaya bilmirəm. Bir çox yaradıcı
insanlar kimi Neçayevin də problemləri vardı. Əgər onu vaxtında xəstəxanaya
çatdıran olsaydı, indiyə kimi yaşayardı. Neçayevin xanımlarından heç biri bu səhlənkarlığa
görə Nadyanı danışdırmır.
Mənsə
onunla tez-tez görüşür, Neçayev haqqında xatirələr danışırıq. Bu, mənim ürəyimdə
sağalmayan yaradır. Neçayevdən sonra həyatımda başqaları da olub, - amma əfsus…
Belə şəxsiyyəti unutmaq çox çətindir.
Rusiya mətbuatından
tərcümə etdi
Təranə Məhərrəmova