Prometeyin turist gətirən mağarası - Fotolar
Yanvarın 15-də bir qrup azərbaycanlı media nümayəndələri Gürcüstana səfər
etdik. Gürcüstanın İqtisadiyyat və Davamlı İnkişaf Nazirliyinin Beynəlxalq
Turizm Təşviqi İdarəsinin təşkilatçılığı ilə baş tutan turda Kutaisi şəhərinin turizm potensialı ilə tanış
olma imkanları qazandıq.
İlk dəfə Gürcüstanda olan biri kimi, mənə aydın oldu ki, bu ölkə təkcə
Borjomidən, Batumidən və Tbilisidən ibarət deyil. Tbilisi hava limanında düşər-düşməz, bizi Gürcüstanın
ikinci ən böyük şəhəri olan Kutaisiyə apardılar. Yol boyu köhnə binalar, sovet
dövründən qalmış evlər, mağazalar, maşın təmiri ilə məşğul olan usta sexləri bizi
müşayiət etdi. Fasilələrlə, 5 saata Kutaisiyə çatdıq.
Əslində, Kutaisini müasir, texnologiyanın üstünlük təşkil etdiyi bir
şəhər kimi təsəvvür etsəm də, yanıldım. Kutaisi köhnə və tarixi binaların
qorunub saxlandığı bir şəhərdir.
Tarixin
müasirlikdən üstün olduğu şəhər
Kutaisi Gürcüstanın qərbində, İmereti
diyarında yerləşir və bu bölgənin ən böyük şəhəridir.
Paytaxt Tbilisidən təxminən 221km uzaqlıqdadır. Kutaisi sovet dövründə
ağır metallurgiya sənayesi mərkəzi olub. Məhz ona görə, şəhərdə köhnə
metallurgiya zavodlarının qalıqları dağıdılmış vəziyyətdə də olsa, saxlanılıb.
Gördüyümüz bu köhnə zavodlar turistlərin daha çox marağına səbəb olur. Bələdçi
deyir ki, şəhər metallurgiya sənayesi kimi inkişaf etdiyi üçün insanlar burada
daha çox idi, çünki işçi qüvvəsinə ehtiyac vardı. İndi o zavodlar bağlanıb,
insanlar işsiz yaşaya bilmədiyi üçün başqa və daha çox inkişaf etmiş şəhərlərə
üz tutublar. Əvvəllər şəhərin əhalisi
300.000 nəfərdən çox olub. İndi isə vəziyyət bir qədər başqadır. Kutaisi qədim Kolxida krallığının
paytaxtı olub. Bura 1921-ci ildə ruslar tərəfindən işğal olunub. Sovet hakimiyyəti
illərində mərkəzi hökumət Kutaisinin inkişaf etməsi üçün çoxlu sayda sənaye müəssisələri
tikdirib. Həmin illərdə Kutaisi Gürcüstanın ikinci böyük şəhəri statusuna sahib
olub. 1991-ci ildə Gürcüstanın müstəqilliyini əldə etməsindən sonra ölkədə
iqtisadi tənəzzül başlayıb. Bu, Kutaisinin iqtisadiyyatına da təsir göstərib, şəhərdəki
sənaye müəssisələrinin demək olar ki, hamısı bağlanıb. Bağlanan müəssisələr
indi xarabalığa çevrilib. Kutaisidə yeni tikilmiş binalar, villalarla demək
olar ki, rastlaşmadıq. Bu şəhərdən sovet dövrü insanların qoxusu gəlir. Yol boyu müşahidə etdiyimiz evlərdə
daş hasarlar görmədik. Hasar əvəzinə ya
bitki örtüyü, ya da kiçik naxışlı dəmirlər, taxta parçaları hörməklə kifayətləniblər.
Şəhərdə XIX əsrdə tikilmiş Dram Teatrı, Opera
Evi var. Orada olduğumuz müddətdə teatrda tamaşa olmadığı üçün teatrların
binalarını seyr etməklə kifayətləndik.
Çörək
və çaxır
Burada əhali az olsa da, gülərüz, mehribandırlar. Hər bir evdə çörəklə
yanaşı, çaxırın da olması mütləqdir. Kutaisidə olduğumuz müddətdə bizi yerli mətbəxlə
də tanış etdilər. Bildirdilər ki, hər bir şəhərin özünəməxsus yeməkləri var. Təkcə
xaçapuri bütün Gürcüstana məxsusdur. Burada təqdim olunan çaxırları isə insanlar özləri ev şəraitində hazırlayırlar.
Çaxırın rəngi bizim adət etdiyimiz
qırmızı yox, sarı və portağal rəngindədir. Bu çaxır tez təsirləndirməklə
yanaşı, nəfis giləmeyvə ətirli və heyranedici dada sahibdir. Bizdə qapıdan girən
qonağa çay təklif olunursa, Kutaisidə isə çaxır təklif edilir. Süfrəyə düzülən
təamlar duzlu və həddən artıq sarımsaqlı idi. Gürcülər yemək hazırlayarkən
sarımsaq və istiotdan çox istifadə edirlər. Onu da qeyd edim ki, ənənəvi gürcü
süfrəsi Borjomi suyu ilə başlayır. Borjomidən sonra süfrəyə
"sasivinin" -yəni qoz
sousunda bişirilmiş hinduşka
təqdim edilir. Onların pomidor sousu da çox sevilir. Kutaisidə xanımlar gündəlik
yemək hazırladıqları kimi, pendir də hazırlayırlar.
Hər xanımın tutduğu pendir isə fərqli dad verir. Gürcü mətbəxində pendirdən qəlyanaltı,
eləcə də, müxtəlif xörəklərin tam
hüquqlu inqrediyenti kimi istifadə edirlər.
Prometeyin
qeybə çəkildiyi mağara
Kutaisiyə gələr-gəlməz, buranın ən maraqlı bir məkanına - Prometey mağarasına yollandıq. Bu
mağara Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin
Mühafizəsi Birliyi tərəfindən təyin edilmiş III dərəcəli
kateqoriyaya aiddir. Mağaranın ümumi uzunluğu 11 km olsa da, ziyarətə ancaq
1060 metri açıqdır. Mağara ilk dəfə olaraq 1984-cü ilin 15 iyununda
Vaxuşi Baqrationi adına Coğrafiya İnstitutunun ekspedisiyası tərəfindən kəşf
olunub. Bələdçi deyir ki, XX əsrdə kəşf olunmasına baxmayaraq, bu mağaranın girişi çoxdan yerli əhaliyə məlum
idi. 1985-ci ildə mağara daxilində xüsusi quraşdırma işləri aparılıb.
150 metrlik tuneldə işıqlandırma sistemi mükəmməl şəkildə həyata
keçirilib. Bu da eksponatların daha möhtəşəm görünməsinə şərait yaradır.
Mağaranın Prometeylə bağlılığını da maraqlı əhvalatı var. Prometey mağarası
bu ada görə Amirani haqqında məşhur bir Qafqaz mifinə borcludur. Əfsanədə
deyilir ki, Amirani də Prometey kimi, tanrıları qəzəbləndirdi və sonda cəzalandırıldı.
Ancaq yunan nəhəngindən fərqli olaraq, qəddar tanrılar Amiranini qayada deyil,
böyük bir mağarada zəncirləyirlər. Rəvayətə
görə, bu yer də Kumistavidədir. Yəni mağaranın yerləşdiyi kənddə...
Açığı, mağaraya daxil olanda düşündük ki, tarix kitablarından öyrəndiyimiz
kimi, insanların qədim zamanlarda məşkunlaşdıqları, küləkdən, vəhşi
heyvanlardan qorunmaq üçün
sığındıqları yeraltı bir məkandır. Ancaq
gördüklərimiz yanlış düşüncədə olduğumuzu göstərdi. Əsrlərlə mağaranın yuxarı
hissəsindən qrunt suları damcılayıb. Mağaranın divarları ilə sızmış su və
palçıq bərkiyərək daşlaşıb.
Mağarada yayda da, qışda da temperatur 14 dərəcə olur. Əynimizi qalın
geyinib mağaraya daxil olanda sonra çox getməmişdik ki, tərləməyə başladıq.
Getdikcə hava daralırdı. Bələdçi deyir ki, mağaranın havası asma xəstələri üçün
xeyirlidir. Biz mağaraya günün sonunda daxil olduğumuz üçün yeraltı qayıqdan
istifadə edə bilmədik. Bələdçi deyir ki, bu mağaranı ildə 180 min turist ziyarət
edir. Turistləri cəlb etmək üçün məhz mağaraya Prometeyin adı qoyulub. Mağaranı
nə qədər gəzsək də, nə Prometeyin heykəlini gördük, nə də onun harada, hansı şəkildə
zəncirlənməsi ilə bağlı bir işarə. Mağarada gəzmək üçün isə qiymətlər fərqlidir.
Belə ki, qayıqdan istifadə 35, qayıqsız adi gəzinti üçün 20 lari ödənilməlidir. Burada VİP xidmət də göstərilir.
VİP xidmət zamanı mağaraya yalnız siz daxil olursunuz. Mağaranı gəzib qurtarana
qədər sizdən başqa heç kim ora buraxılmır. VİP xidmətin qiyməti isə 100 lari təşkil edir. Tələbələr tələbə biletləri
ilə müraciət etsələr, onlara güzəşt
edilir, 5 lari ödəyirlər. Bu güzəşt uşaqlara da aiddir. Mağaranın ətrafında isə
turizm obyektləri otellər, restoranlar fəaliyyət göstərir. Bələdçi deyir ki,
ziyarətçisi olduğumuz bu mağara Kutaisiyə turist gətirən ən maraqlı turizm
obyektidir. Məhz bu mağaranı görmək üçün
dünyanın müxtəlif ölkələrindən turistlər gəlir. Kutaisini gəzməyə davam edirik.
Ardı var...
Xəyalə Rəis
Bakı-Kutaisi