Bakı 14°C
Poçt da zərərlə işləyirsə...
"Azərpoçt”dan deyirlər ki, beynəlxalq poçt
mübadiləsi üzrə itirilmiş imkanların bərpa edilməsi, əlavə biznes istiqamətləri
qurumun cari ildə mənfəət əldə edəcəyini proqnozlaşdırmağa imkan verir. Ekspert
isə çıxış yolunu qurumun özəlləşdirilməsində görür.
Rəqəmsal İnkişaf və
Nəqliyyat Nazirliyinə məxsus "Azərpoçt” MMC 2020-ci ili 7,747 milyon manat
xalis zərərlə başa vurub. Halbuki, şirkət 2019-cu ildən 2,721 milyon manat
xalis mənfəətlə çıxmışdı. Yəni şirkətin yığılmış zərəri 54,6% artaraq 21,935
milyon manata çatıb.
Pandemiyanın təsiri
"Azərpoçt” MMC-in ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin rəhbəri
Afaq İbrahimovanın məlumatına görə, pandemiya
bu quruma da öz mənfi təsirini göstərib: "2020-ci ildə koronavirus pandemiyası
səbəbindən bir çox sahələr iqtisadi zərərlə üzləşib. Pandemiya "Azərpoçt” MMC-dən
də yan keçməyib. Beynəlxalq poçt mübadiləsinin azalması, gəlirlərin aşağı düşməsi,
daşımaların alternativ yollarla həyata keçirilməsi xərclərin kəskin artması ilə
nəticələnib. Universal poçt xidmətləri üzrə tariflərin maya dəyərindən aşağı
olması da zərərin formalaşmasına təsir göstərən amillərdəndir. Bu faktorlar
özünü maliyyə göstəricilərinin pisləşməsində göstərib”.
Gəlirlər
azaldığına görə…
İqtisadçı Xalid Kərimlideyir
ki, "Azərpoçt”un 2020-ci ildə zərərə uğramasının səbəblərindən biri gəlirlərin
kəskin aşağı düşməsidir: "Əgər 2019-cu ildə 45 milyon 156 min ümumi gəlir var
idisə, 2020-ci ildə bu rəqəm 41 milyon 146 min manat olub. Yəni 2019-cu illə
müqayisədə "Azərpoçt”un gəliri 4 milyon 10 min manat azalıb. Gəlirlərin aşağı
düşməsinin səbəblərindən biri pandemiya dövründə iqtisadi aktivliyin aşağı olması,
"Azərpoçt”la olan göndərişlərin azalmasıdır. Poçt xidmətləri üzrə əldə olunan gəlir
21 milyon 774 mindən 18 milyon 343 min manata düşüb. Poçt xidmətlərinin
daşınmasından gələn gəlir, təqribən 3,4
milyon azalıb. Ümumi gəlirin əsas hissəsi, yəni 4 milyonun 3,4 milyonu
daşınmadan gələn gəlirlərin azalmasının nəticəsidir”.
Xərclər artıb
İqtisadçı bildirir
ki, xərclərin artması da zərərin böyüməsinə gətirib çıxarıb: "Həmçinin "Azərpoçt”un
xərcləri də artıb. Əsas artım əməliyyat və ümumi inzibati xərclərdədir. Əməliyyat
xərclərində əsas artım iki sahədədir. Birincisi, daşınma və çatdırılma xərcləri
əhəmiyyətli surətdə artıb. Əgər 2019-cu ildə daha yüksək gəlirlə çox daşıyıb,
az ödəyiblərsə, 2020-də əksinə olub. 2019-cu ildə poçt daşımalarına 2,6 milyon manat
xərclənmişdisə, 2020-də 6,3 milyon sərf olunub. İkincisi, əməliyyat xərclərinin
içərisində işçi heyəti ilə bağlı xərclər 2019-cu ildə 14 milyon 62 min manat
olubsa, 2020-də 15 milyon 417 min manata yüksəlib. Təqribən 1,4 milyon artım
müşahidə olunub”.
Ya məvacib, ya da
işçi sayı artıb
X.Kərimlinin sözlərinə
görə, əməliyyat xərclərindən əlavə, ümumi inzibati xərclərdə də artım müşahidə
olunub: "Ümumi inzibati xərclərdə, təqribən 2,6 milyon artım var. Artımın əsas
səbəbi işçi heyəti ilə bağlı xərclərdir. İşçi heyəti ilə bağlı xərclər 2019-cu
ildə 9 milyon 486 min manat idisə, 2020-də 12 milyon 36 min manat olub. İşçi xərclərinin
artmasının 2 səbəbi ola bilər: ya işçilərin məvacibi, ya da sayı artıb”.
Çıxış yolu
X.Kərimli deyir
ki, "Azərpoçt” özəl şirkətin tərkibinə keçirilsə, problemlər həllini tapar: "Azərpoçt”un
problemləri idarəetmədə inkişaf
strategiyasının olmaması, dövlət sektorunda ilişib qalması ilə bağlıdır.
Dünyada "Azərpoçt”dan yüz, min dəfə böyük şirkətlər özəl sektorda fəaliyyət
göstərir. "Azərpoçt” da özəlləşdirilsə, yerində effektiv, bazar şərtlərinə
uyğun, inkişaf strategiyası olan, müasir dəyişikliklərə cavab verən şirkət
qurula bilər. Beləliklə, qiymətlər liberallaşacaq, poçt xidmətlərinin qiymətini
bazar, əməliyyat xərclərinin tərkibini peşəkar menecerlər müəyyənləşdirəcək”.
2021-ci ildə vəziyyət
Afaq İbrahimova deyir ki, 2021-ci ildə vəziyyət yaxşılığa doğru nisbətən
dəyişib: "İtirilmiş bazar və beynəlxalq poçtdaşımalarının həcminin bərpa edilməsi
zərərin 2 dəfədən çox azalmasına səbəb olub. "Azərpoçt” MMC pandemiyanın təsirlərinin
aradan qaldırılması məqsədilə 2021-ci ildə yeni xidmət sektorları istifadəyə
verib. "Sədərək” Ticarət Mərkəzindən alınan məhsulların Bakı və bölgələr üzrə
sürətli çatdırılmasını təmin edən"Logistika” xidməti yaradılıb. Qısa müddət
ərzində bu xidmətdən istifadə edənlərin sayı xeyli artıb. 2022-ci ildə
sahibkarların məhsullarını bütün ölkə üzrə "Azərpoçt” məntəqələri vasitəsilə vətəndaşlara
təqdim etməsinə imkan verən "Retail” xidməti istifadəyə verilib. Hər iki xidmət
ölkədə kiçik və orta sahibkarlığa dəstək verməklə yanaşı, qurumun gəlirlərinin
artırılmasına hədəflənib”.
Cari il üçün proqnozlar
Afaq İbrahimovanın verdiyi məlumata görə, qurum bu il zərərdən
çıxacağını proqnozlaşdırır: "Azərpoçt”da əməkhaqqı fondu artırılsa da, optimizasiya tədbirlərinin görülməsi, beynəlxalq poçt
mübadiləsi üzrə itirilmiş imkanların bərpa edilməsi, əlavə biznes istiqamətləri
qurumun cari ildə mənfəət əldə edəcəyini proqnozlaşdırmağa imkan verir. Xərclərə
nəzarət mexanizmlərinin tətbiqi cari ildə bir sıra xərclərin ötən illərə nisbətən
aşağı salınmasına səbəb olacaq. Bu da mənfəətin formalaşmasına təsir göstərəcək.
"Azərpoçt” MMC bir sıra yeni əməkdaşlıqların qurulmasını da planlaşdırır”.
Zərif Salmanlı
