Peyvənd olun, mükafat qazan

14.08.21 14:30 971

"Vaksinasiyaya təşviq edəcək ictimai nümunələr genişlənməlidir”

İlin əvvəlindən dünyada vaksinasiya prosesi başlanıb. Artıq bəzi ölkələrdə sakinlərin yarıdan çoxu peyvəndlənib. Lakin vaksinə münasibət hər kəsdə eyni deyil. İnsanların bir qismi hələ də peyvəndin effektiv olduğuna inanmır. Bu səbəbdən bəzi ölkələr vətəndaşları həvəsləndirmək üçün müəyyən təşviq kampaniyaları həyata keçirirlər.

Dünyada vaksinasiya "hədiyyəsi”

Britaniyada gənclər vaksinasiya məntəqəsinədək ödənişsiz taksi ilə gələ bilə, peyvənd olunduqdan sonra pulsuz pizza ala, evə qida sifarişi üçün endirim əldə edə bilərlər. ABŞ-da insanların təxminən 47 faizi iki doza peyvənd edilib. İndiyədək ölkə əhalisinin 55 faizindən çoxuna ən azı birinci doza vaksin vurulub. ABŞ-ın bəzi ştatlarında "Peyvənd üçün pulsuz pivə'' kampaniyası başladılıb. Qərbi Virciniyada 16-35 yaş arasındakı insanlara peyvənd olunacaqları təqdirdə, 100 dollarlıq mükafat veriləcəyi açıqlanıb. Peyvəndlənənlər üçün "Vax And Scratch" adlı uduşlu oyunun keçirildiyi Nyu-Yorkda qalibə 5 milyon dollar verilir. ABŞ-da şirkətlər vaksin olunanlara pulsuz dondurma, şirniyyat kimi fərqli yeyəcəklər təqdim edirlər.

Vaşinqtonda vaksin vurdurmağa gedən valideynlərə uşaq baxıcısı xidməti də təklif edilir. Ən böyük şirniyyat satış şəbəkəsi vaksin sertifikatı təqdim edən hər kəsə pulsuz şirniyyat vermək qərarına gəlib.

Pulsuz bilet

İsrail vaksinasiya olunanlar üçün rəqəmsal peyvənd kartı təqdim edir. Peyvəndlənənlərin tədbir və restoranlara girişi rəqəmsal peyvənd kartı ilə təmin edilərkən, peyvənd olunmayanların bu tədbirlərdə iştirakına icazə verilmir. Vaksin vurdurmayanların təhsil ocaqlarına və bəzi digər məkanlara buraxılmamasına dair qərarlar da qəbul edilib.

Təl-Əviv bələdiyyəsi şəhərin kafe və barları yerləşən hissəsində mobil məntəqələr quraşdırıb. Vaksin olunan şəxslərə pulsuz içki də təklif edilir, konsertlər və teatr kimi qapalı tədbirlərdə iştirak hüququ verilir. Qüds (Yerusəlim) şəhərində vaksin vurduran gənclərə mədəni tədbirlərə və futbol oyunlarına pulsuz bilet təqdim olunur.

Diri toyuq, lotereya uduşu, hədiyyə paketləri...

Hindistanın bəzi şəhərlərində vaksinasiya olunan qadınlara endirimli aksesuarlar verilir. Şimali Dehli bələdiyyəsi vaksinasiya olunanlara 5 faiz vergini geri qaytarmaq hüququ verir.

Serbiyada 16 yaşından yuxarı şəxslərə 3 min dinar təqdim edilir. Serbiya əhalisinin 37 faizi peyvəndlənib. İndoneziyada ölkə səlahiyyətliləri peyvənd etdirənlərə diri toyuq verir. Honq-Konqda işəgötürənlər işçilərinə 1,4 milyon dollarlıq lotereya uduşları, eyni zamanda alış-veriş kuponları, hədiyyə paketləri və uçuş biletləri verir. Yunanıstanda peyvənd edilən 26 yaşından kiçik gənclərə 150 avro dəyərində rəqəmsal hədiyyə sertifikatı təqdim olunur. Gənclər həmin vəsaiti turizm və əyləncə sektorunda xərcləyə bilərlər. Hollandiyada peyvənd mərkəzlərində rinqa balığı paylanır. Pekində 60 yaşdan yuxarı şəxslərə iki qutu yumurta vəd edilir.

Azərbaycanda vaksinasiyaya təşviq var?

Hüquqşünas Ələsgər Məmmədli deyir ki, insanları vaksin olunmağa ən birinci məsul şəxslər özləri vaksin vurduraraq təşviq etməlidir: "Təşviq məsələsində dövlət orqanlarının rolu böyükdür. Peyvəndləşmə prosesini təşviq edəcək ictimai nümunələr genişlənməlidir. Məsul şəxslər, ictimai xadimlər peyvənd olunduğunu göstərməlidir. Bu zaman kütləvi peyvəndləşmə baş verir”.

Ən uyğun çıxış yolu...

Hüquqşünas hesab edir ki, indiki halda xəstəliyin aradan qaldırılması üçün məhdudiyyətlər ən uyğun çıxış yoludur. Bu, insan hüquqlarının pozulması hesab edilmir: "Pandemiya başlayandan bəri - iki ilə yaxındır ki, xüsusi rejimdə yaşayırıq. Bu rejim bəzi vaxtlarda hətta evdən çıxmaq məhdudiyyətlərinə qədər aparıb çıxardı. Tam qapanma dediyimiz küçəyə çıxma qadağaları bir çox ölkələrdə də müşayiət olunur. Əgər epidemiya kütləvi şəkildə əhalinin sağlamlığını təhdid edirsə, bu zaman insan hüquqlarına müəyyən məhdudiyyətlər gətirilə bilər. İndiki halda bu məhdudiyyətlər xəstəliyin aradan qaldırılması üçün düşünülən ən uyğun yollardan biridir”.

"İnsanlar bilməlidir ki, peyvənd öldürmür”

Ə.Məmmədli hesab edir ki, təşviq olmasa belə, insanlar bilməlidir ki, peyvənd ölümdən qoruyur: "Alimlər belə qənaətə gəliblər ki, son zamanlar ölüm halları daha çox peyvənd olunmayan insanlarda rast gəlinir. Deməli, peyvənd bizi xəstəlikdən tam olaraq qorumasa da, ən azından ölümdən qoruyur. Peyvəndlə bağlı ikili yanaşmaları tamamilə aradan qaldıracaq inandırıcı sübutlar olmalıdır. İnsanlar bilməlidir ki, peyvənd öldürmür, 3 ildən sonra da öldürməyəcək, insanları qısırlaşdırmayacaq və s. Müəyyən təbəqə var ki, onlarda bu cür suallar var. Halbuki vərəmə, suçiçəyinə, qızılcaya və s. qarşı peyvənd olunanlar bilir ki, peyvənd olmasa, xəstəliyi daha ağır keçirər, hətta ölümə səbəb ola bilər. Yəni o inam COVID-19 vaksini üçün də keçərli olmalıdır”.

Bizim peyvənd güzəştimiz...

Araşdırmalarımız zamanı məlum oldu ki, Azərbaycanda özəl sektorda vaksinasiyaya təşviq prosesi ilə bağlı bir sıra işlər görülüb. Vaksinləmə başlanandan sonra yerli banklardan biri vaksin vurduran pensiyaçılara 2 faiz endirimlə kredit verəcəyini açıqlayıb. Məişət texnikası satışında ixtisaslaşmış yerli şirkət də peyvəndlənənlərə güzəştli kredit imkanı vəd edib.

Zərif Salmanlı