Parisdən əliboş qayıtmaq

04.06.21 16:00 704

Politoloqlar hesab edirlər ki, Paşinyanın Fransa səfəri ona dəstək qazandırmayacaq

İşğalçı siyasətinə, qonşu ölkələrə qarşı əsassız ərazi iddiasına görə regiondakı proseslərdən təcrid olunmuş, xüsusən də 44 günlük müharibədə ordusu məhv edildikdən sonra tamamilə zəifləmiş Ermənistanda bu ay növbəti parlament seçkiləri keçiriləcək. Bu seçkilərdə yenidən qalib gəlmək istəyən, bununla da siyasi hakimiyyətini qoruyub saxlamağa çalışan Nikol Paşinyan, erməni ictimai rəyində itirilən nüfuzunu bərpa etmək üçün müxtəlif vasitələrə əl atır. Telefon zəngləri ilə Rusiya prezidentini, eləcə də digər dövlət və hökumət başçılarını bezdirən Paşinyan, son ümid yeri kimi iyunun 2-də Parisə səfər edib. Səfər çərçivəsində prezident Emmanuel Makronla görüşən Paşinyan, erməni diasporuna, erməni ictimai rəyinə, Ermənistanın daxili auditoriyasına hesablanmış bir sıra açıqlamalar verib. Bununla o, seçki öncəsi erməni vətəndaşlarının dəstəyini qazanmaq istəyib. Maraqlıdır, o, istəyinə çata biləcəkmi?

Mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzetinə açıqlamasında politoloq Natiq Miri bildirib ki, Paşinyanın Fransa səfəri növbəti dəstək xarakterli idi. Onun sözlərinə görə, Paşinyan Fransadan öncə Rusiyaya da bir neçə dəfə bu məqsədlə səfər edib: "Ermənistan Qarabağdakı 44 günlük müharibə nəticəsində məğlubiyyətə düçar olduqdan sonra Paşinyanın Rusiyaya səfərlərinin məqsədi Kreml rəhbərliyindən hərbi-siyasi dəstək almaq idi. Amma göründüyü kimi, Pşainyan Rusiyadan elə bir ciddi dəstək ala bilmədi. Ermənistanda keçiriləcək növbəti parlament seçkilərində rəsmi Moskvanın birmənalı olaraq Paşinyanı dəstəkləyəcəyi barədə ehtimallar özünü doğrultmur. Paşinyanın qarşısına namizəd olaraq "Qarabağ klanı”nın liderlərindən Robert Koçaryan çıxarılıb. Rusiyada fəaliyyət göstərən erməni iş adamlarının Koçaryana siyasi və maliyyə dəstəyi göstərməsi üçün Kremlin göstərişi də var. Bütün bunların fonunda Paşinyanın ciddi dəstəyə ehtiyacı var. Bunu isə Fransa edə bilərdi. Çünki Fransa ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədr dövləti statusunu unudaraq, tamamilə birtərəfli mövqe nümayiş etdirir, açıq-aşkar Ermənistanı dəstəkləyir. Bu kontekstdə Paşinyanın Fransadan başqa ciddi dəstək ala biləcəyi ölkə yoxdur. Məhz bu səbəbdən də o, Parisə səfər edib, Fransa prezidenti Emmanuel Makrondan dəstək istəyib. Paşinyanın Parisə səfəri, sadəcə Fransa dövlətinin Ermənistana dəstəyini qazanmaq üçün deyil, eyni zamanda bu ölkədəki erməni diasporunun dəstəyini qazanmaq niyyəti güdürdü. Gəlin görək, erməni baş nazir bu dəstəyi qazana bildimi? Biz bunu seçki prosesində daha aydın şəkildə müşahidə edə biləcəyik. Lakin indidən bunu söyləmək mümkündür ki, Paşinyanın dəstək qazanmaq üçün Fransaya güvənməsi əbəsdir”.

Politoloq deyib ki, Fransanın regionda, xüsusilə də Cənubi Qafqazda həll edə biləcəyi hər hansı məsələ yoxdur. Onun sözlərinə görə, Fransa Azərbaycana heç bir halda təzyiq edə bilməz və bunun üçün Parisin Bakı üzərində təsir rıçaqları yoxdur: "Fransanın Ermənistana hərbi dəstək verə bilməsi də mümkün deyil. Faktiki olaraq bu regionda iki dövlət mövcuddur: Rusiya və Türkiyə. Heç bir halda bu iki dövlət imkan verməz ki, Fransa regionda hərbi cəhətdən mövcud olsun. Ona görə də, Fransanın Ermənistana, o cümlədən Paşinyana real dəstək verə, xüsusən də sərhədlərin müəyyən edilməsi, Zəngəzur dəhlizinin açılması məsələlərində ciddi rol oynaya, hansısa nəticələr əldə edə bilməsi real görünmür. Bu baxımdan Paşinyanın Paris səfəri erməni ictimai rəyində görüntü yaratmaqdan başqa heç nəyə xidmət etmir. Bununla Paşinyan nümayiş etdirir ki, guya Fransa hər zaman onu və ölkəsini dəstəkləyir. Əgər buna nəticə demək olarsa, konkret "siyasi nəticə” bundan ibarətdir. Erməni ictimai rəyində Fransanın dəstəyini nümayiş etdirirlər. Ancaq bu, qısamüddətlidir, daxili auditoriyaya hesablanmış addımdır. Məhz bu amilə arxalanan Paşinyan, seçkilərə gedir. Çünki Paşinyanı Fransadan başqa hansısa dövlətin dəstəkləyə biləcəyi üfüqdə görünmür. 44 günlük müharibədə ölkəsi məğlub olan, təslimçi akta imza atan Paşinyanı dəstəkləyə biləcək yeganə ölkə Fransa, siyasətçi isə Makrondur. Paşinyan bu gerçəkliklər fonunda Fransaya səfər etmək məcburiyyətində qalıb. Paris səfərinin Ermənistanı gələcəkdə çətin vəziyyətdən çıxaracağı, yardımlar edəcəyi, Paşinyana hansısa üstünlüklər verəcəyi real deyil. Ümumilikdə, bu səfərin ciddi siyasi nəticələr doğuracağı gözlənilmir. Bu səfəri Paşinyanın növbəti uğursuzluğu kimi də qiymətləndirmək olar”.

"Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, siyasi şərhçi Elxan Şahinoğlu da hesab edir ki, Ermənistanın baş nazir vəzifəsini icra edən Nikol Paşinyanın iyunun 2-də Fransaya səfəri İrəvanın sərhəd məsələsində Parisdən növbəti dəfə dəstək almaq məqsədi daşıyıb. Onun fikrincə, Paşinyan Rusiyaya əvəz axtarır: "Fransa prezidenti Emmanuel Makron Paşinyanla görüşdə dedi ki, Azərbaycan hərbçiləri Ermənistan ərazisini tərk etməlidirlər. Makron bu açıqlamanı ikinci dəfədir səsləndirir. Fransa prezidentinin məsələnin mahiyyətini bilmədən yalnız ermənilərin mövqeyini səsləndirməsi, bu ölkənin vasitəçi statusuna kölgə salır. Makron prezident olduğu müddətdə Fransa-Azərbaycan münasibətlərini əvvəlki axarına qaytarmaq çətin olacaq. Bunun üçün Makron Azərbaycana münasibətini dəyişdirməlidir. Ancaq o, müharibə və ondan sonrakı dövrdə olduğu kimi, ermənipərəst siyasətini davam etdirir. Nikol Paşinyanın Makronla görüşdə səsləndirdiyi digər cümlə də diqqəti çəkdi. Paşinyan Ermənistanda keçirilən son sorğuya istinad edərək dedi ki, ermənilərin Fransaya rəğbəti daha da artıb. Bu açıqlama Kremldə xoş qarşılanmayacaq. Çünki həmin sorğunun nəticəsinə görə, ermənilərin Fransaya artan rəğbəti Rusiyaya azalan rəğbəti müqabilində baş verib. Ermənilər düşünürdülər ki, Rusiya gəlib onların əvəzinə Azərbaycanla savaşmalıdır və ya sərhəddə Azərbaycan hərbçilərini durdurmalıdır. Bu, baş vermədikdə ermənilərin Rusiyaya rəğbəti azalmağa başlayıb”.

Politoloq söyləyib ki, Paşinyan Fransaya səfər etməklə parlament seçkisi öncəsi daha çox səs qazanacağına ümid edir: "Paşinyan bir tərəfdən göstərir ki, o, ermənilərin daha çox rəğbət etdiyi Fransaya səfər edib, digər tərəfdən, Makron yenə Ermənistanı dəstəkləyib. Buna baxmayaraq, Fransanın Azərbaycanla Ermənistan sərhədinin müəyyənləşdirməsinə təsir etmək imkanı yoxdur. Azərbaycan Fransanı, artıq vasitəçi dövlət kimi qəbul etmir. Fransanın Azərbaycana təzyiq etmək alətləri də yoxdur. Əksinə, Emmanuel Makron hər dəfə İrəvanı dəstəkləməklə Fransa-Azərbaycan münasibətlərinə zərbə vurur. Bu arada, yəni iyunun 2-də Moskvada Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələrinin üçtərəfli məsləhətləşmələr keçirməsi diqqəti çəkdi. Tərəflər Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin ayrı-ayrı rayonlarında deeskalasiyanı müzakirə etdilər. İşgüzar əlaqələrin davam etdirilməsi barədə razılıq əldə olundu. Rəsmi Bakı Moskvanın vasitəçiliyini qəbul edir. Ancaq Azərbaycan sərhəd məsələsini birbaşa Ermənistanla həll etməlidir. İrəvan istəyir ki, rusiyalı hərbçilər Azərbaycanla sərhəddə yerləşsinlər”.

E.Şahinoğlunun qənaətinə görə, İrəvan həm də onu arzulayır ki, rusiyalı hərbçilər Azərbaycan sərhədçilərin yerləşdikləri məntəqələrdən çıxarsınlar: "Bu, mümkün deyil. Rəsmi Bakı Rusiya hərbçilərinin Ermənistan tərəfdə - sərhəddə yerləşdirilməsinin əleyhinə deyil. Bu, Rusiya ilə Ermənistanın daxili işidir. Ancaq bunu Azərbaycan hərbçilərinin Ermənistanla sərhədi tam nəzarətə götürməsindən sonra reallaşdırmaq mümkündür. Moskva bu məsələdə ehtiyatlıdır. Kreml Azərbaycanla Ermənistan arasında moderator olduğundan, Azərbaycana təzyiq etmək istəmir. Digər tərəfdən, Türkiyə amili də var. Moskva sərhəd məsələsində Azərbaycana təzyiq etmək istəsə, Türkiyə bizə dəstək verəcək, türkiyəli hərbçilərin Qarabağda yerləşməsi prosesi sürətlənəcək”.

Bəxtiyar MƏMMƏDLİ