Oxumaq, yazmaq, dinləmək və danışmaq... - Reportaj
Müasir dövrdə xarici dil bilgisi iş həyatında
önəmli faktordur. Bir çox iş elanlarının şərtləri arasında "rus və ingilis dili
bilgisi tələb olunur” yazısını mütləq görürsən. Bəzi spesifik iş sahələri var
ki, bu iki dildən əlavə, ispan, fransız, italyan, çin dilini tələb kimi qoyurlar.
Bu səbəbdən, günümüzdə elə şəxslər var ki,
ixtisasından çox, xarici dil öyrənməyə vaxt sərf edir. Yəni bir gəncin gözündə
xarici dil əmək bazarına daxil olmaq üçün bir vəsiqə rolunu oynayır. Amma gəlin
etiraf edək ki, bu vəsiqəni qazanmaq asan olmur. Çünki ana dilindən fərqli bir
dili öyrənmək, həmin dildə səlis və sərbəst şəkildə danışmaq uzunmüddətli zaman
və əmək tələb edir. Amma burda müəyyən texnikaları bilmək lazımdır ki, səhv
üsullardan istifadə edib zamanımızı boşuna xərcləməyək. "Xarici dili sürətli
öyrənmə texnikaları” adlı təlim də məhz bu istiqamətdə etdiyimiz səhvləri
bilmək və doğru üsullarla bağlı məlumatlanmaq üçün təşkil olunmuşdu. Təlimçi
isə 9 dil bilən poliqlot, xarici dillər
üzrə kouç Aslan Məmmədzadədir.
Poliqlot olmağı
qarşısına məqsəd qoyanlar
Əsas kontingenti gənclərdən ibarət olan
iştirakçılar arasında xanımlar üstünlük təşkil edirdilər. Açığı, bu tipli bir
çox təlimdə olmuşuq və iştirakçı sayı maksimum 15-20 nəfər olurdu. Amma bu dəfə
təlim otağına daxil olarkən gördüyümüz mənzərə çox sevindirici idi. Təqribən
50-yə yaxın şəxs oturub səbirsizliklə təlimin başlamasını gözləyirdi.
Auditoriyadakı say çoxluğundan hiss olunur ki, gənclər xarici dil öyrənməyə
necə önəm verirlər. Onlarla bir az söhbət edib, tanış oluruq. Aydın olur ki,
aralarında artıq 3-cü xarici dili öyrənən, poliqlot olmağı qarşısına məqsəd
qoyanlar var.
Motivasiya dolu
həyat hekayəsi
Təlimin başlamağına saniyələr qalır, hər kəs
yavaş-yavaş öz yerini alır. Təlimçi gəlib, özünü təqdim etdikdən sonra təlimə
keçid edir. Başlanğıc olaraq isə özünün xarici dil öyrənmə tarixçəsini danışır.
Əslində, uşaqlıqdan dil öyrənmə qabiliyyətinin olmadığını, tamamilə başqa -
maliyyə sahəsində təhsil aldığını, amma Türkiyədə oxuduğu dönəmlərdə
yavaş-yavaş dil bilgilərinin genişləndiyini qeyd edir. Hətta gülərək ailəsinin
onun nə vaxtsa 9 dil bilən poliqlot olacağını düşünmədiyini vurğulayır. Onun hekayəsi
otaqda əyləşən bütün gənclər üçün bir növ motivasiya olur. Bu motivasiya dolu
həyat hekayəsindən sonra gənclər təlimçini dinləməkdə daha maraqlı görünürdülər.
İnam, istək və
məqsəd
Aslan bəy qeyd edir ki, istənilən işdə hər şey ilk
olaraq beyindən başlayır: "Təlimimizə Stiv Cobsun maraqlı bir ifadəsi ilə
başlamaq istəyirəm. Deyir, əgər inanırsansa ki sən bunu bacarmayacaqsan, iş nə
qədər asan olursa-olsun, sən onu bacarmayacaqsan. Yox, əksinə, bacaracağına
inanırsansa, bu zaman çətinliyindən asılı olmayaraq sən bunu edə biləcəksən.
Hər şey ilk öncə beynimizdən başlayır. Sizə bir misal çəkim, 1960-cı ildə bir
qaçış mütəxəssisi 1.6 km
yolu 4 dəqiqədən az müddətə qaçacağını deyir. Hansı ki, həmin dövrdə bunun
mümkün olmadığı deyilir. Hətta həkimlər belə, bunun sağlamlıq baxımından mümkün
olmadığını, əgər dediyini edərsə, ürəyinin partlaya biləcəyini bildirirlər.
Amma o, iddia edir ki, bunu 4 dəqiqədən az müddətdə edəcək və dediyini də edir.
Heç kimin etmədiyini bacarır. Məsələnin maraqlı hissəsi budur ki, o bunu
etdikdən sonra 18 nəfər onun rekordunu təzələyir. Bu nəyin nəticəsi idi? Təbii
ki, inamın. Çünki onlar inandılar ki, bunu kimsə edibsə, onlar da edə bilərlər.
Əvvəldə də qeyd etdiyim kimi, bütün iş beyində bitir. Siz bu gün hansısa dili
öyrənmək istəyirsinizsə, mütləq özünüzə inanmalısınız. İnanmalısınız ki, bunu
bacaracaqsınız. İnam, istək və məqsəd bu işdə sizə yol yoldaşı olmalıdır”.
Oxumaq, yazmaq,
dinləmək və danışmaq
Daha sonra təlimçi dil öyrənmə texnikalarından
danışdı: "Bir dili qrammatika, müxtəlif növ mətn kitabları üzərində illərimizi,
aylarımızı xərcləyərək yox, istifadə edərək daha tez öyrənə bilərik.
Araşdırmalar göstərir ki, bir dili öyrənmək üçün bu dördlüdən - oxumaq, yazmaq,
dinləmək və danışmaq metodundan istifadə edilməlidir. Amma bunlar içərisində ən
vacibi qulaq asmaq və danışmaqdır. Bunları etdikdən sonra danışığımız özü
formalaşacaq”.
30-40 məqalə
oxuduqdan sonra
Aslan bəyin sözlərinə görə, xarici dil öyrənərkən
maraq dairəmizə uyğun məqalələr, bloq yazıları seçməliyik: "Oxuma
qabiliyyətimizi inkişaf etdirmək üçün yerli spikerlər, bloggerlərin yazdığı
mətnləri oxumaq lazımdır. Digər tərəfdən, bunu aydınlaşdırmalıyıq ki, bizim
marağımız nəyədir, bizə hansı istiqamətdə yazılmış məqalələri oxumaq daha
maraqlıdır. Məsələn, gənclərin ən çox həvəs göstərdiyi səyahət mövzusunu
götürək. Məsləhət görərdim ki, mövzu haqqında bir yox, 10-dan çox məqalə
oxusunlar. Təbii ki, ilk 4-5 məqalə çətin gələcək, amma həvəsdən düşmədən bunu
davam etdirin. İlk dövrlər bir mövzu haqqında oxuyanda sizə tanış olmayan
sözlər, artıq növbəti məqalələrdə anlaşılan olacaq. Siz oxuyan kimi sözün
mənasını biləcəksiniz və zamanla oxu qabiliyyətiniz formalaşacaq. Siz bir mövzu
haqqında 30-40 məqalə oxuduqdan sonra həmin mövzuda bundan sonra qarşınıza nə
yazı çıxsa, asanlıqla oxuyub anlayacaqsız”.
Bu məqamda bir
çox insanın etdiyi səhv
Təlimçi qeyd edir ki, eyni metodu dinləmə
qabiliyyətimizi inkişaf etdirmək üçün də istifadə edə bilərik: "Bu məqamda bir
çox insanın etdiyi səhv budur ki, bir videoya 1, maksimum 4 dəfə qulaq asırlar.
Mən burada konkret say deyə bilmərəm. Balansı özünüz tutmalısınız ki, həmin
videoda deyilənlər neçə dəfə dinlədikdən sonra tam aydın olur. İlk dəfə qulaq
asanda, bizə elə gəlir ki, çox tez danışırlar və başa düşmürük. Amma buna
davamlı şəkildə qulaq assaq, passiv yaddaşımızda olan sözlər aktivləşəcək və
deyilənləri anlayacağıq”.
Uşaqdan böyüyə
hər kəsə ingilis dili öyrədirik
Təlimçi dil öyrənməklə bağlı bir neçə metoddan da
danışıb fikrini tamamladıqdan sonra iştirakçıların suallarını cavabladı. Bu
məqamda isə biz təlimin təşkilatçısı
Günay Rəsulova ilə həmsöhbət oluruq. Günay xanım deyir ki, ingilis və ya
hansısa bir xarici dili öyrənmək bu gün gənclərimiz üçün prioritet məsələdir:
"Bu bizim təşkil etdiyimiz ilk təlim deyil. Hazırda olduğumuz məkan ingilis
dili tədrisi ilə məşğul olan laboratoriyadır. Biz burada uşaqdan böyüyə hər
kəsə ingilis dilini öyrədirik”.
Günay xanımdan iştirakçıların bu qədər çox olma
səbəbini soruşduq: "Burada iki faktor var. Bizim laboratoriyanın səhifəsinin
sosial şəbəkələrdə fəal olması və gənclərin Aslana böyük marağı. Aslan bəyin
özünün də geniş izləyici kütləsi var, hansı ki, onun bütün təlimlərinə
qatılırlar. Qeyd etdiyim iki faktor birləşdiyinə görə iştirakçı sayı çox oldu”.
İnsanın işə necə
yanaşmalı olduğunu anladım
Leyla Hacıyeva fəal iştirakçılardandır və hazırda polyak dilini
öyrənir. Təlim haqqında məlumatı sosial şəbəkədən aldığını qeyd edir: "Aslan
bəyin bu sahədə fəaliyyəti ilə bağlı çoxdan eşitmişdim, amma təlimində ilk
dəfədir iştirak edirəm. Təlim çox maraqlı keçdi, əslində, elə belə də olacağını
gözləyirdim. Bu təlimdə motivasiya almaqdan çox, dil öyrənərkən harada səhv
etdiyimi, növbəti dəfələrdə nələrə diqqət etməli olduğumu bildim. Daha sonra
hər hansı bir işdə məhz insanın özünün işə necə yanaşmalı olduğunu anladım.
Yəni bir işə başlayarkən mənfi düşünsən, nəticəsi də elə olacaq. İnsanın özünü
kənardan necə görüb qiymətləndirməsi əsasdır”.
Günel Azadə