Naxçıvanın Avropaya çıxışı təmin olunacaq
Qars-İğdır-Aralık-Dilucu-Sədərək-Naxçıvan-Culfa
dəmir yolu xətti layihəsi ilə bağlı razılığın əldə olunması siyasi və iqtisadi
sahədə atılan daha bir uğurlu addımdır
Paytaxt Bakıda keçirilən
Azərbaycan-Türkiyə Yüksək Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurasının VIII
iclasında iştirak etmək üçün Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan ötən gün ölkəmizdə
səfərdə olub. Səfər çərçivəsində Azərbaycan və Türkiyə prezidentləri arasında
təkbətək görüş keçirilib. Görüşdə ikitərəfli dostluq və qardaşlıq
münasibətlərinin bütün sahələrdə uğurla inkişaf etdiyi qeyd olunub,
ölkələrimizin həyata keçirdikləri birgə qlobal layihələrin əhəmiyyəti
vurğulanıb. Türkiyə Prezidentinin Azərbaycana səfərinin iki ölkə arasında
əməkdaşlıq əlaqələrinin daha da genişləndirilməsi işinə töhfə verəcəyinə
əminlik ifadə edilib. Bunun ardınca dövlət başçılarının iştirakı ilə
Azərbaycan-Türkiyə Yüksək Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurasının VIII iclası
keçirilib. Dövlət başçısı İlham Əliyev ötən ilin ölkələrimiz arasında əlaqələr
üçün çox uğurlu olduğunu diqqətə çatdırıb. Bildirib ki, bütün sahələrdə, o
cümlədən siyasi, iqtisadi, enerji, nəqliyyat sferasında çox böyük nailiyyətlər
əldə edilib. O, TANAP layihəsinin Avropa sərhədinə çatdırılmasını və digər
layihələri xüsusilə vurğulayıb. Deyib ki, Strateji Əməkdaşlıq Şurasının növbəti
toplantısı əlaqələrimizin gələcək inkişafı üçün çox önəmli olacaq. Prezident
Rəcəb Tayyib Ərdoğan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, TANAP, "Star” neft emalı
zavodu kimi nəhəng layihələrə birlikdə imza atıldığına diqqət çəkib. Deyib ki,
indi başlıca hədəf təxminən 4,5 milyard dollar olan ticarət dövriyyəsini
2019-cu ildə müəyyənləşdirilən 15 milyard dollara çatdırmaqdır.
Ticarət
dövriyyəmiz 33 faiz artıb
Şuranın iclası başa
çatdıqdan sonra Prezidentlərin iştirakı ilə Azərbaycan-Türkiyə sənədlərinin
imzalanması mərasimi olub. Tərəflər ümumilikdə 14 sənəd imzalayıb ki, onlardan
biri də "Qars-İğdır-Aralık-Dilucu-Sədərək-Naxçıvan-Culfa dəmir yolu xətti
layihəsi ilə bağlı Anlaşma Memorandumu”dur. Sənədlərin imzalanması mərasiminin
ardınca mətbuata bəyanatla çıxış edən Prezident İlham Əliyev iki ölkə arasında
ticarət dövriyyəsinin ilbəil artmasına diqqət çəkib. Qeyd edib ki, təkcə keçən
il ticarət dövriyyəmiz 33 faiz artıb və 4,5 milyard dollara çatıb: "İmzalanmış
sənədlər, o cümlədən preferensial ticarət anlaşması əminəm ki, ticarət
dövriyyəmizin artırılmasına böyük təkan verəcəkdir. Hazırda Azərbaycanda 4 minə
yaxın Türkiyə şirkəti fəaliyyət göstərir. Türkiyə şirkətləri 300-dən çox
layihədə 16 milyard dollar həcmində iş görmüşlər və bu parametrlərə görə
Türkiyə birinci yerdədir. Qarşılıqlı sərmayə qoyuluşu da çox yüksək
səviyyədədir. Bu günə qədər Azərbaycan Türkiyə iqtisadiyyatına 18 milyard,
Türkiyə isə Azərbaycan iqtisadiyyatına 12,5 milyard dollar sərmayə qoyub”.
İstehsal
olunan məhsulların xarici bazarlara çıxarılması
Qars-İğdır-Naxçıvan dəmir
yolunun tikintisinin əhəmiyyətindən söhbət açan Prezident İlham Əliyev bu
layihəni uğurla fəaliyyət göstərən Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun davamı kimi xarakterizə
edib: "Bu yolun gələcək fəaliyyəti haqqında danışıldı və Qars-Naxçıvan dəmir
yolunun tikintisinə dair önəmli sənəd imzalandı. Bu, xüsusi əhəmiyyət daşıyan
məsələdir. Çünki Ermənistanın işğalçı siyasətinə görə, Naxçıvan uzun illərdir,
demək olar ki, blokada, yəni mühasirə şəraitində yaşayır. Naxçıvanda istehsal
olunan məhsulların xarici bazarlara çıxarılması böyük problemdir.
Qars-İğdır-Naxçıvan dəmir yolunun tikintisi bu problemi aradan qaldıracaq və
beləliklə, Azərbaycanla Türkiyə arasında yeganə quru sərhədi olan Naxçıvan
Muxtar Respublikasının inkişafı, rifah halı daha da yaxşılaşacaqdır”.
Naxçıvana
İrandan və Türkiyədən dəstək
Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan
Naxçıvan və Türkiyə arasındakı dəmir yolu xəttinin çəkilməsinə dair razılığa
gəlinməsini siyasi sahədə atılan uğurlu addım kimi dəyərləndirib. Bildirib ki,
bu layihənin icrası Naxçıvanın inkişafı baxımından çox önəmlidir: "Digər bir
önəmli addım Naxçıvanda sərhədə qədər, eyni qaydada, İğdırdan da sərhədə qədər
təbii qaz kəmərinin çəkilməsidir. Beləliklə, təxminən 160 kilometrlik kəmərin
çəkilməsi ilə Naxçıvan təbii qazla bağlı daha əlverişli imkan əldə edəcək. Yəni,
həm İrandan, həm də Türkiyədən dəstək almaqla daha güclü bir vəziyyətə gələcək”.
Böyük
iqtisadi səmərə
Milli
Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Aydın
Hüseynov mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzetinə açıqlamasında bildirib ki,
"Qars-İğdır-Aralık-Dilucu-Sədərək-Naxçıvan-Culfa dəmir yolu xətti layihəsi ilə
bağlı Anlaşma Memorandumu”nun imzalanması mühüm siyasi, iqtisadi və sosial
əhəmiyyətə malikdir. Onun sözlərinə görə, bu layihənin icrası Naxçıvanı blokada
şəraitindən çıxaracaq, muxtar respublikanın iqtisadi vəziyyətini daha da
yaxşılaşdıracaq: "Ermənistanın işğalçı siyasəti səbəbi ilə Naxçıvan Muxtar
Respublikası uzun illərdir blokada şəraitindədir. Yəni, Azərbaycanla birbaşa
quru əlaqəsi yoxdur. Azərbaycanın öz ayrılmaz tərkib hissəsi ilə yalnız hava
nəqliyyatı yolu ilə əlaqə yaradıb. Sonradan İranla əldə edilmiş razılığa görə,
bu ölkə ərazisindən keçməklə Naxçıvandan paytaxt Bakıya avtobusların hərəkətinə
başlanılıb. Türkiyədən Naxçıvana yeni dəmir yolu xəttinin çəkilməsi Naxçıvanı blokada
qayğısından bir qədər də azad edəcək. Digər tərəfdən, bu layihənin çox böyük
iqtisadi səmərəsi var. Dəmir yolu vasitəsilə həm sərnişinlər qarşılıqlı
hərəkətdə olacaqlar, həm də bu layihə vasitəsilə yükdaşımalar həyata
keçiriləcək. Bu da öz növbəsində Azərbaycana, o cümlədən Naxçıvana yeni
iqtisadi dividentlər gətirəcək”.
Dövlət
büdcəsindən asılılığın azaldılması
Millət vəkili bildirib ki,
yeni dəmir yolu xətti istifadəyə verildikdən sonra Naxçıvanın iqtisadi inkişafı
təmin ediləcək, muxtar respublikada sosial-iqtisadi intibahın yeni mərhələsi
başlanılacaq: "Bu layihə Naxçıvanın iqtisadi gücünün, potensialının ümumilikdə
ölkə iqtisadiyyatına yönəldilməsinə də səbəb olacaq. Bu layihənin icrası
sayəsində İran və Türkiyə ilə iqtisadi əlaqələri olan Naxçıvanın Avropaya
çıxışı təmin olunacaq. Eyni zamanda bu layihə Naxçıvanın dünyaya, okeana çıxışı
deməkdir. Dəmir yolu xəttinin istismara verilməsi ilə zəngin təbii ehtiyatlara,
iqtisadi potensiala malik Naxçıvanın imkanları daha da genişlənəcək, ixrac
qabiliyyəti artacaq. Beləliklə, yeni iqtisadi dividentlər, gəlirlər əldə edən
muxtar respublika gələcəkdə dövlət büdcəsindən asılılığını da bir qədər
azaldacaq, özü-özünü maliyyələşdirəcək”.
Enerji
təhlükəsizliyinin təminatı, iqtisadiyyatın inkişafı
İqtisadçı
millət vəkili Azər Badamov da hesab edir ki, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib
Ərdoğanın Bakıya səfəri və Yüksək Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurasının VIII
iclasında iştirakı ölkələrimiz arasında əməkdaşlıq imkanlarının
genişləndirilməsi baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir: "Dünyada Azərbaycanla
Türkiyə qədər bir-birilərinə yaxın iki ölkə yoxdur. İclas çərçivəsində
imzalanmış 14 sənəd ölkələr arası ticari-iqtisadi, hərbi, mədəni və humanitar
sahələr üzrə əməkdaşlıqda yeni üfüqlər açır. Türkiyə Azərbaycanın ərazi
bütövlüyünü dəstəkləyir və torpaqlarımızın işğaldan azad olunması prosesinin
reallaşmasına töhfə verir. Beynəlxalq təşkilatlarda Türkiyə ilə Azərbaycan
bir-birini dəstəkləyir və bu da dünyada sözümüzün gücünü artırır. Ölkələrimiz
arasında formalaşmış sarsılmaz dostluq münasibətləri prezidentlərimiz
arasındakı qardaşlıq münasibətləri üzərində daha da möhkəmlənir. Bu da ümumi
düşmənlərimizə qarşı mübarizliyimizi artırır. Əldə edilmiş razılaşmaya uyğun
olaraq, Türkiyənin Naxçıvanın enerji təhlükəsizliyinin təminatında və
iqtisadiyyatının inkişafında da rolu artacaqdır. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun
160 kilometr uzadılaraq Naxçıvana qədər çatdırılması, bununla da Naxçıvanın
dəmir yolu vasitəsilə Azərbaycanla birləşdirilməsi, həmçinin Cənub Qaz Dəhlizi
vasitəsilə Naxçıvana yeni qaz xəttinin tikintisinin planlaşdırılması olduqca
mühüm siyasi-iqtisadi hadisədir. Naxçıvanda istehsal olunan qeyri-neft
məhsullarının Türkiyə bazarlarına ixrac edilməsi muxtar respublikanın
sosial-iqtisadi həyatının inkişafını daha da sürətləndirəcəkdir”.
Naxçıvan
iqtisadiyyatı Türkiyə ilə daha çox bağlıdır
Politoloq
Elxan Şahinoğlu qeyd edib ki, bölgədə yaranan ağır durum fonunda
Rəcəb Təyyub Ərdoğanın Azərbaycana səfəri hər iki tərəf üçün faydalı olub.
Tərəflər arasında imzalanan sənədlərin əhəmiyyətini xatırladan siyasi şərhçi
deyib rəsmi Ankara Naxçıvanın inkişafı və sosial problemlərinin həlli üçün
dəstəyini azaltmayacaq: "Ərdoğan Bakıda bir daha təkrarladı ki, Türkiyədən
Naxçıvana həm dəmiryol, həm də 160 kilometrlik qaz xətti çəkiləcək. Bu
layihələrin reallaşması Naxçıvan üçün olduqca vacibdir. Doğrudur, hazırda öldürücü
virusun yayılmasının qarşısının alınması məqsədilə Türkiyənin Naxçıvanla
sərhədi bağlanıb. Ancaq bu müvəqqəti xarakter daşıyır. Bu gün Naxçıvanın
iqtisadiyyatı Türkiyə ilə daha çox bağlıdır. Ankara Naxçıvanın inkişafı və
sosial problemlərinin həlli üçün dəstəyini azaltmayacaq”.
Rufik
İSMAYILOV