Musiqi üçün yaşanılan həyat - Fotolar
"Oskar”
mükafatçısı Ron Xovard tərəfindən ikinci dəfə çəkilmiş «Pavarotti» sənədli
filmi ekranlara çıxacaq. Yulia Şaqelmanın sözlərinə görə, onun əlində əfsanəvi
tenorun tərcümeyi-halı yaxşı ilə ən yaxşı arasındakı tipik bir hekayəyə
çevrilib. Bəlkə də Hollivud filmi olan cəsur astronavtlar haqqında «Apollon-13»
(1995), müasirləri tərəfindən başa düşülməyən dahi alim haqqında çəkilmiş
«Ağıllı oyunlar» (2001), dişlərini sıxıb, son döyüşə sanki rəqibi ilə deyil,
taleyi ilə vuruşa gedən bir boksçu haqqında çəkilmiş «Nokdaun»-u (2005) lentə
alan rejissor Xovardı, Pavarottidə cəlb edən istedad və əzmkarlıq yolu ilə
super ulduz olmuş sadə, kasıb oğlanın hekayəsi idi.
«Pavarotti»
filminin çəkilişinə başlamazdan əvvəl rejissor opera dünyasına tamamilə yad idi
və əgər filmi həqiqətən bəyənirdilərsə, bu, qəribə geyimlərdə səhnəyə çıxan
insanların heyrətamiz bir dünyanı kəşf etməsi və anlaşılmaz dildə oxusalar belə,
tamaşaçıların onları heyranlıqla dinləməsidir. Və qəribədir ki, bu, onların
xoşuna gəlir! Amma əgər rok ulduzlarının həyatında seks, narkotik və digər
ifratçılıqlar varsa, filmə inansaq, Pavarottidə xeyirxah ürək, xeyriyyəçilik
etməyə həvəs, uşaqlara və qadınlara məhəbbət var idi. Film əvvəllər heç yerdə
nümayiş olunmayan möhtəşəm epizodla açılır. Bu, fleytaçalan Andrea Qriminelli tərəfindən
1995-ci ildə hazırlanan bir həvəskar videodur. Pavarotti Amazon çayı boyunca
üzür. Və budur, müğənni üçün səhnə açılır, o, birbaşa idman şalvarında səhnəyə
qalxır və məşhur yuxarı «do»nu götürür. Çəkiliş çox kinematikdir.
Pavarottinin
həyatı da bir o qədər kinematik olub. Müharibədən sonrakı Modena (ata çörəkçi,
ana fabrik işçisi), atasının aldığı valları dinlədikdən sonra operaya hələ çox
gənc yaşlarından yaranmış məhəbbət, kilsə xorunda mahnı oxumaq, paralel olaraq
dərs vermək kimi məşğuliyyətləri olmuşdu.
Acından
ölməmək üçün sığorta agenti işləyən və
birdən beynəlxalq yarışmalardakı qələbələr, uğurlar, inanılmaz beynəlxalq şöhrət
və dünyadakı izləyicilərin sonsuz sevgisi....
Ən istedadlı və populyar ifaçı
Luçano
Pavarotti opera musiqisi tarixinin ən istedadlı və populyar ifaçılarından
biridir. Onu hələ həyatda olarkən klassik adlandırırdılar. Onun bir çox
ariyaları ölməz hitlərə çevrilib. O, opera sənətini geniş kütlələrə çatdırıb. Məhz
onun sayəsində XX əsrin sonlarında klassik musiqi əsl renessans yaşayıb.
Luçano
Pavarotti İtaliyanın kiçik Modena şəhərində çörəkçi ailəsində anadan olub. Onun
anası tütün istehsal edən fabrikdə çalışırdı. Ailəsi çox kasıb yaşadığından pul
bəs etmirdi və ən zəruri şeylər üçün belə daim pul yox idi. Buna baxmayaraq,
Luçano həmişə uşaqlığı haqqında xüsusi həvəs və həyəcanla danışardı. Erkən
yaşlarında onun ən sevimli hobbisi futbol olub. Qapıçı olmaq arzusunda imiş.
Amma sonradan fikrini dəyişib. 1943-cü ildə İkinci Dünya Müharibəsi səbəbindən
Pavarottinin ailəsi Modenanı tərk edərək şəhərətrafı fermaların birinə köçmək məcburiyyətində
qalır. Orda gələcək məşhur tenorun bütün ailəsi əkinçiliklə məşğul olmağa
başlayıb. Və təəccüblüsü odur ki, get-gedə Luçano belə həyat tərzindən zövq
almağa başlayır.
Musiqiyə
olan sevgiyə gəldikdə isə bu, həmişə digər hobbilərlə birlikdə gənc oğlanın
ruhunda yaşayırdı. Luçanonun musiqi zövqü gəncliyində opera ifa etməyi sevən
atası tərəfindən formalaşır. Fernando Pavarottinin şəxsi kolleksiyasında Enriko
Karuzo, Tito Skip və bir sıra digər opera ifaçılarının ariyalarından ibarət vallar
vardı. Bundan əlavə, bazar günləri, bugünkü qəhrəmanımızın atası bəzən kilsə
xorunda mahnı oxuyardı. Müəyyən bir məqamda Luçanonun özü də atası ilə xorda
oxumağa başlayır. Bu, uzun illər davam edib, lakin orta məktəbi bitirdikdən
sonra qəhrəmanımız, opera müğənnisi karyerası haqqında düşünmürdü. İdman
akademiyasına daxil olmaq istəyirdi, amma anası onu müəllim kimi işə düzəlməyə
inandıra bilir. Beləliklə, gələcək tenor ibtidai məktəbdə musiqi müəllimi oldu.
Orada iki il çalışdı, lakin sonradan məhz bu illər ərzində musiqi sənətinin həyatında
nə qədər vacib olduğunu başa düşməyə başladı. Pavarotti opera müğənnisi olmağa
qərar verdi və on doqquz yaşında məşhur tenor Arriqo Paul ilə birlikdə oxumağa
başladı. Dövrün məşhur tenoru onun ailəsinin
kasıb olduğunu nəzərə alaraq, Pavarottiyə pulsuz dərslər verir. Pola
İtaliyanı tərk etdikdən sonra Pavarotti, bəstəkar Ettori Compogolianidən dərslər
alır.
Musiqi
ilə məşğul olması, günlərin birində Luçanoya ilk həyat yoldaşı, opera müğənnisi
Adua Veroni ilə tanış olmağa şans yaradır. Aduye
onu hər zaman dəstəkləyir. O, Luçanonu dilə tutur və musiqi dərslərini
davam etdirir. İlk uğur da özünü çox gözlətmir. 1961-ci ildə 26 yaşlı Pavarotti
Reco-nel-Emiliyada keçirilən vokal yarışmasında birinciliyi qazanır. Beləcə,
Pavarottinin yüksəlişi başlanır. İllər sonra Luçano Pavarotti dəfələrlə
etiraf edib ki, onu opera dünyasında karyerası barədə ciddi düşünməyə məcbur edən
məhz Adua olub. Bəlkə də sevimli yoldaşından ayrıldıqdan sonra Luçano
Pavarottinin karyerasında kəskin geriləmələr baş verdi. Çox nadir hallarda
konsertlər verirdi. Hansısa bir anda səsində baş verən qalınlaşmadan xəbər
tutdu. Müğənninin səsi çox pisləşdi, amma Luçano ifa etməyə davam etdi. Nəticədə
Ferrara şəhərindəki konsertlərindən birində tənqidə tuş gəldi və bu, bir
musiqiçinin həyatındakı ən böyük uğursuzluqlardan biri oldu. Müğənni birdən-birə
musiqi dünyasından ayrılmağı qərar verdi. Sığorta agenti kimi işə başladı (daha
əvvəl musiqi karyerası ilə paralel işləmişdi) və bir anda bütün çıxışlarına son
qoydu. Ancaq təəccüblüdür ki, bir anda müğənninin səsindəki qalınlaşma aradan
qalxdı. Üstəlik, musiqiçinin səsi istənilən dərinliyi götürməyə başladı. Luçano
Pavarotti artıq yenə də çıxış edə bilərdi. Nəticədə bu an onun həyatında və
işində dönüş nöqtəsi oldu.
Üç tenor
Artıq
1961-ci ildə Pavarotti Beynəlxalq Vokal Müsabiqəsinin əsas mükafatının sahibi
oldu. Ondan sonra Luçano nüfuzlu Reggio Emilia Teatrının səhnəsində debüt etdi
və çox keçmədən Vyana Opera və Covent Garden London teatrlarının səhnəsinə
çıxdı. Bu nöqtədən italyan tenorun karyerası sürətlə yuxarıya doğru irəliləməyə
başladı. Planetimizin ən gözəl məkanlarında konsertləri baş tutdu. London,
Vyana , Paris, Nyu-York və dünyanın bir çox digər böyük şəhərlərində alqışlandı.
1990-cı ildə İtaliyada keçirilən dünya üzrə futbol çempionatı zamanı Luçano
Pavarotti məşhur «Nessun Lorma» operasını ifa etdi. Məhz bu anlarda müğənni
klassik musiqini populyarlaşdırmaq fikrinə düşdü. Tezliklə o, Plaçido Dominqo və
Joze Carreras ilə birlikdə klassikləri daha müasir üslubda ifa edən «Three
Tenors» (Üç tenor) üçlüyünü yaratdı. Belə yanaşma müğənnilərə böyük kommersiya
uğuru gətirdi və onları opera, həm də estrada səhnəsinin həqiqi ulduzlarına
çevirdi. Tənqid olundular, amma özlərinə sadiq qaldılar. Nəticədə üç tenorun
işi sayəsində 90-cı illərdə opera musiqisinin populyarlığı xeyli artdı.
Çox
güman ki, Pavarottinin Adua Veronidən ayrı düşməsi müğənninin xəyanətləri üzündən
baş verdi. Sonradan sənətkarın həyatında bir çox macəralar yaşandı. Ancaq daha
yaşlı vaxtlarında yenidən evlənməyə qərar verdi. Yeni həyat yoldaşı Nikoletta
Mantovanni adlı gənc bir qadın oldu. Onun üçün dördüncü övladı olan bir qız
uşağı da dünyaya gətirdi (əvvəlki üçü nikahdan kənar doğulmuşdu). Bütün şayiələrə
baxmayaraq, Nikoletta həyat yoldaşı ilə ölənə qədər qaldı.
«Ləğvlərin kralı»
Luçano
Pavarotti «Qırmızı Xaç» təşkilatı ilə sıx əməkdaşlıq edir və gənc musiqiçilərin
tanıdılması üçün bir sıra musiqi festivallarının təşkil olunmasına nail olurdu.
2001-ci
ildə BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı qaçqınlar üçün vəsait toplamaq səylərinə
görə, onu "Nansen” medalına layiq gördü. Xeyriyyə konsertləri və könüllü işlərin
köməyi ilə tenor 1,5 milyon dollardan çox qazandı. O, xeyriyyəçilik fəaliyyətinə
görə digər mükafatlara, o cümlədən London Azadlıq Mükafatına və bəşəriyyətə
xidmətlərinə görə Qırmızı Xaç Mükafatına layiq görüldü. Şöhrətin zirvəsinə yüksəlmək
Pavarottiyə asan başa gəlmədi. Onda, son
anda çıxışlarını ləğv etmək kimi pis vərdiş yarandı. Buna görə «Ləğvlərin
Kralı» kimi şöhrət qazandı. Bu vərdiş bəzi operalarla əlaqələrinin kəsilməsinə
də səbəb oldu. Məsələn, 1989-cu ildə Çikaqo Lirik Operası onunla 15 illik
münasibətləri kəsdi, çünki səkkiz il ərzində Pavarotti bu yerdə planlaşdırılan
41 tamaşadan 26-nı ləğv etmişdi.
Sən
demə, Pavarotti filmdə – tənqidçilərdən mənfi rəylər alan «Bəli, Giorgio»
(1982) adlı romantik komediyada rol alıb. Pavarottini eyni ildə buraxılmış
«Riqoletto» operasının Jean-Pierre Ponnelin televiziya üçün
uyğunlaşdırılmasında və ya 1978-ci ildən 1994-cü ilə qədər televiziyada nümayiş
olunan 20-dən çox canlı opera tamaşasında da görmək olar.
2002-ci
ildə Pavarotti meneceri Herbert Breslin ilə münasibətləri kəsdi. 2004-cü ildə
Breslin «Kral və mən» kitabını nəşr etdirdi və orada müğənni ilə əlaqəli bir
çox nüansları açıqladı. Məsələn, Pavarottinin, hesabını çətinliklə izləyə
bildiyini iddia etdi, çünki praktiki olaraq hesabdan başı çıxmırdı.
1998-ci
ilin 12 dekabrında o, Vanessa L.Vulyams ilə birlikdə oxuyan "Saturday Night
Live”-də çıxış edən ilk (və yenə də yeganə) opera müğənnisi olub.
2000-ci
illərin ortalarında Luçanoda mədəaltı vəzi xərçəngi aşkarlandı və müğənninin
ölümünə də bu xəstəlik səbəb oldu. Ölümündən bir müddət əvvəl görkəmli opera
müğənnisi milyonlarla vəsaitini həyat yoldaşına, bacısına və dörd qızına vəsiyyət
etdi.
Məşhur
opera ifaçısının sonuncu səhnə çıxışı isə 2006-cı ildə Torinoda XX Qış Olimpiya
Oyunlarının açılışı zamanı olur.
Pavarotti
2007-ci ilin sentyabrında elə öz doğma şəhəri Modenada dəfn olunur.
"Yüksək
do kralı”nın son sözləri isə belə olur: "Hesab edirəm ki, musiqi üçün yaşanılan
həyat, ömrün əla keçməsi deməkdir və mən öz həyatımı məhz buna həsr etmişəm”.
Rusiya
mətbuatından tərcümə etdi
Təranə
Məhərrəmova