Macarıstanda lahmacunun tapılmamağından narazı qalan gənc - Xaricdə təhsil
"Bir dəfə
dostum mənə öz evlərindən gətirdiyi ənənəvi macar içkisi olan palinka hədiyyə
etdi. Həmçinin, məni milli mətbəxlərindən kolbasaya qonaq etdi. Onun bu
hərəkəti mənim üçün macarlar haqda çox şeyi ifadə edirdi. Mən özüm də tez-tez
onları milli mətbəximizə qonaq edirəm. Onlar da bizim kimi qonaqpərvər xalqdır”
- bu sözləri bizimlə söhbətində Macarıstanın
Eötvös Lorand (ELTE) ELTE universitetində
kompüter elmləri üzrə təhsil alan həmyerlimiz Elmir Quliyev söylədi.
Müsahibim
deyir ki, Macarıstanda ən çox darıxdığı şey Azərbaycan çayıdır: "2014-cü ildə
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin kompüter mühəndisliyi
ixtisasına qəbul oldum. Bir il sonra isə
SABAH qruplarına qəbul alaraq, təhsilimi Azərbaycan Texniki Universitetində
davam etdirməyə başladım. Bakalavr təhsilini bitirdikdən sonra isə Macarıstanın
top universitetlərindən biri olan ELTE-də kompüter elmləri üzrə magistr təhsili
almaq şansı qazandım”.
- Necə düşünürsünüz, sizcə, təhsil insana nə
qazandırır?
- Həmişə
düşünmüşəm ki, universitet təhsili insana elm qazandırmaqdan daha çox, nəyi
necə öyrənməyi öyrədir. Biz hər hansı bir sahəni dərindən mənimsəmək üçün
yalnız universitetin verdiyi biliklə kifayətlənə bilmərik. Biz universitetdə
axtarış və öyrənmək bacarığımızı inkişaf etdiririk. Digər tərəfdən, təhsilin
bizə qazandırdığı əsas məqamlardan biri də düşüncə tərzi, dünyaya baxışdır. Düşünürəm
ki, yaxşı təhsil bizə yaxşı da düşüncə tərzi bəxş edir.
- Bəs xaricdə təhsil almaq qərarına necə gəldiniz
və seçiminiz nə üçün Macarıstan oldu?
- Daim
yeniliklər axtarışında olmağım, məni xaricdə təhsil almağa sövq elədi. Düzü,
magistr təhsili almaq istəyirdim, lakin eyni yerdə, ölkədə qalmaq istəmirdim.
Buna görə, xaricdə təhsil almaq qərarı verdim. Bir neçə ölkədən tam, yaxud
partial təqaüd qazansam da, seçimim Macarıstan oldu. Macarıstanı seçmək üçün səbəblərim çox idi.
İlk növbədə bu ölkə, təhsilimdən sonrakı məqsədlərim üçün mənə daha uyğun
görünür.
- Adətən, xaricdə təhsil alanlar həm də səyyahlıq
edir. Sizin başqa ölkələri gəzmək fürsətiniz olubmu?
- Mən
Azərbaycanda fəaliyyət göstərən xaricdə təhsil şirkətlərindən biri olan "EDDE
Global” şirkəti ilə əməkdaşlıq edirəm. Bəzən yeni Avropa universitetləri ilə
danışıqlar aparmaq üçün müəyyən ölkələrə səfər edirəm. Səyahət həm də insanı
formalaşdırır. Necə deyərlər, çox oxuyan deyil, çox gəzən daha bilər. Qeyd
etdiyim kimi, bir neçə, o cümlədən, qeyri-şengen ölkələrindən də təqaüd qazanmışdım.
Şengen ölkəsini seçmək səbəblərimdən biri də Avropanı gəzmək istəyim oldu. Amma
səmimi desəm, əsas səbəb bu deyildi. Təhsil aldığım müddət ərzində Almaniya,
Polşa, Çexiya, İtaliya və Slovakiyanı görmək imkanım olub. Polşada isə bir neçə
dəfə olmuşam.
- Sizcə, hər kəs xaricdə təhsil ala bilər, yoxsa
çətinlikləri çoxdur?
- Savadlı
və o cümlədən, müəyyən qədər ingilis dili bilikləri olan hər kəs xaricdə təhsil
ala bilər. Əslində, sual çox ümumidir, bu, sizin harada təhsil almağınızdan
asılıdır. Məsələn, mənim təhsil aldığım universitetdə tələbələrin bəzisi
çətinlik çəkdiyinə görə, universiteti dəyişmək qərarı alır. Burda tez-tez rast
gəlinən hal olduğu üçün normal yanaşırıq. Məncə, xaricdə təhsil almaq bir çox
məqamlara görə çətindir. Lakin mümkünsüz də
deyil.
- Macarıstanda təhsil sistemi necədir? Bizimlə
hansı oxşar və fərqli məqamları müşahidə edibsiniz?
- Burada
universitetlər üçün ölkənin vahid idarəetmə sistemi var. Bu, mənim çox xoşuma
gəlir. Heç kim məcburiyyətdən auditoriyada oturmur, yəni burada hamı
sərbəstdir. Bu sərbəstliyi isə tələbələrə müəllimlər özü verir. Hətta ev
heyvanı ilə dərs deyən müəllimlərimiz olub.
Yaxud da, siz burada universitetə it, pişik, donuz kimi ev heyvanları
gətirən tələbələri görə bilərsiniz. Bu, tamamilə təbii hal kimi qəbul edilir.
- Dərsləriniz necədir, imtahanları vermək
çətindirmi?
- Əslində,
çox çətindir. Hərdən bu çətinliklər o həddə çatır ki, 24 saatın mənə kifayət etmədiyini
düşünürəm. Burada tədris ediləni iki üsulla bizdən tələb edirlər. Seçimdən
asılı olaraq ya ixtisasla bağlı layihə işləyib hazırlamalı və təhvil verməliyik,
ya da adət etdiyimiz yazılı imtahanları
seçə bilərik.
- Tez-tez təqaüd proqramları haqda paylaşımlar da
edirsiniz.
- Qeyd
etdiyim kimi, mən Azərbaycanda fəaliyyət göstərən xaricdə təhsil şirkəti ilə
əməkdaşlıq edirəm. Amma bu paylaşımları sırf şirkət üçün deyil, daha çox,
insanlara yararlı olmaq üçün edirəm. Məsələn, keçən il bir neçə şəxsə tam
ödənişsiz təqaüd qazandırdıq, onlarla
şəxs üçün tam ödənişsiz universitetlərdən qəbul aldıq. Yeri gəlmişkən, Yeni
il üçün bir şəxsə Türkiyədə qış məktəbi də hədiyyə edəcəyəm.
- Başqa ölkənin mədəniyyətinə adaptasiya heç də
asan deyil. Sizi orada təəccübləndirən hansısa məqam olubmu?
- Mədəni
şoklar hər zaman mümkündür və qaçılmazdır. Bu yaxınlarda təmizləyici qadın
masamızın üzərinə Yeni il hədiyyəsi qoyub getmişdi. Elə həmin ərəfədə gecənin
bir zamanı qapı döyüldü və tanımadığımız kimsə əlində şokolad dolu torba ilə
Milad bayramımızı təbrik etdi.
- Ümumiyyətlə, macarları necə xarakterizə
edərdiniz?
- Burda
əslində, bir neçə fərqli faktorlar var. Mənim təsəvvürümdə macarlar əllərindən
gəldiyi qədər yardım etməyə çalışan insanlardır. Hətta ingilis dilini
bilməyənlərdən də nəsə soruşanda
qırıq-qırıq, əl-qol hərəkətləri ilə izah etməyə çalışırlar. Bəlkə də mənim
qarşıma çıxanlar belə olub. Amma mənə görə, macarlar çox qonaqpərvər
xalqdır. Bir dəfə macar dostum mənə öz
evlərindən gətirdiyi ənənəvi macar içkisi olan palinka hədiyyə etdi. Həmçinin,
o məni öz milli mətbəxlərindən kolbaszaya
qonaq etdi. Onun bu hərəkəti mənim üçün macarlar haqda çox şeyi ifadə edirdi.
- Yaşadığınız ölkədə nədən razı, nələrdən
narazısınız?
- Əslində,
burada qiymətlər Avropaya görə xeyli münasibdir. Etiraf edim ki, razı qaldığım
məqamlar arasında bu, üstünlük təşkil edir. Amma burada lahmacunun olmamağından
narazıyam. Bəlkə də var, amma hələ ki mən tapa bilməmişəm.
- Bəs təhsil və yaşayış xərclərinizi necə
ödəyirsiniz?
- Təqaüd
proqramı universitetin ödənişi, qaldığım yer və aylıq təqaüdlə təmin edir.
Lakin təqaüdün miqdarı çox deyil, buna görə də aylıq yaşam xərclərimin bir
hissəsini özüm qarşılayıram.
- Tələbələrin ən çətinlik çəkdiyi məsələlərdən biri
də yeməkdir.
- Buraya
təzə gələndə adi yumurtanı belə bişirməkdə çətinlik çəkirdim. Amma qısa bir
zamanda adaptasiya olmağı bacardım, milli mətbəximizdən çox yeməkləri bişirə
bilirəm. Hətta plov da dəmləmişəm. Tez
və asan başa gəldiyinə görə, ən çox bişirdiyim yemək göbələkdir.
- Azərbaycanın nəyi üçün darıxırsınız?
- Dediyim
kimi mən həmişə qısa müddətdə olduğum yerə uyğunlaşmağı bacaran insanam. Amma
hərdən bəzi şeylər üçün darıxıram. Bunların içərisində ən çox darıxdıqlarım isə
lahmacun və Azərbaycan çayıdır.
- Bəs ölkəmizi Macarıstanda tanıyırlarmı?
- Hələ ki
tanımayana rast gəlməmişəm. Mənim burada birgə qaldığım otaq yoldaşlarım xaricidirlər. Tez-tez onlara
milli dəyərlərimizdən, musiqilərimiz haqda danışıram. Onlar bizim yeməkləri çox
sevirlər. Ona görə, bişirdikdən sonra onları da dəvət edirəm.
- Macarıstanda qalmaq istəyərdinizmi, yoxsa təhsili
bitirib vətənə qayıdacaqsınız?
- Bir
müddətlik də olsa, Avropanın iş mühiti ilə yaxından tanış olmaq istərdim. İT
sahəsi üzrə iş tapmaq elə də çətin olmur. Amma mən burada yeniyəm və düşünürəm
ki, bunun üçün hələ tezdir. Özümü daha da inkişaf etdirmək niyyətim var.
- Gələcək
planlarınızı da soruşmaq istərdik.
- Gələcəkdə İT sahəsində akademiya açmaq
istərdim. Mən daxilən, daha çox özüm nəyisə idarə etməyə meylli biriyəm. Söz
yox, özünü inkişaf etdirmək tərəfdarıyam. Təbii ki, prestijli şirkətlərin
birində işləmək şansım olarsa, mütləq onu da dəyərləndirərəm. Məqsədlərimdən
biri də Azərbaycanda fəaliyyət göstərən şirkətimizi xaricdə təhsil sahəsində
lider etməkdir.
Şəbnəm Mehdizadə