KTMT üçün problemə çevrilən Ermənistan
Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının Astana sammitində baş
katib məsələsində Ermənistanın baş nazir əvəzi Nikol Paşinyanla Belarus
prezidenti Aleksandr Lukaşenko arasında yaranmış gərginlik diqqətdən kənarda
qalmadı. Bunun ardınca Lukaşenkonun Azərbaycanın Belarusdakı səfiri ilə görüşü
baş tutdu. Hər iki hadisədən sonra Ermənistan rəsmiləri Belarusu, xüsusilə
prezident Lukaşenkonu hədəfə aldılar. Eləcə də erməni mətbuatı həm Belarus, həm
də Qazaxıstan prezidentləri Lukaşenko və Nazarbayevi Azərbaycanın tərəfini
tutmaqda ittiham etməyə başladılar.
Azərbaycan tərəfinin isə Ermənistana cavabı gecikmədi. Prezident İlham Əliyev noyabrın 14-də Belarusun Azərbaycandakı səfiri ilə görüşü zamanı Ermənistandan Belarusa edilən iradların acizlik kompleksinin təzahürü olduğunu diqqətə çatdırıb: "Bildiyiniz kimi, Ermənistan tərəfi bəyan edib ki, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının problemləri mövcuddur. Yəqin ki, burada onlar haqlıdırlar. Bu problem, ilk növbədə, elə Ermənistanın özüdür və Ermənistanın törətdiyi problemlərdir”.
"Atlas” Araşdırmalar
Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Elxan Şahinoğlu xatırlatdı ki, Azərbaycan
Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının üzvü deyil: "Amma bu təşkilatda
baş verən prosesləri diqqətdə saxlayırıq. Prezident İlham Əliyev də doğru qeyd
etdi ki, KTMT-də işğalçı dövlət yer alıb və belə bir dövlətin təmsilçisi baş
katib vəzifəsini icra edirdi. Digər tərəfdən, Ermənistanın işğalçı siyasət
yürütməsinə baxmayaraq, Azərbaycan KTMT-nin fəaliyyətini diqqətlə izləyir.
Ermənistan bu təşkilat çərçivəsində təxribatla da məşğul ola bilər. Sadəcə,
Azərbaycana qarşı hər hansı addımlar atmağı bacarmır. Çünki bu təşkilatın digər
üzv ölkələri Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyirlər. Eyni zamanda
təşkilat daxilində nə baş verdiyindən xəbərdarıq. Bununla biz Belarusa dəstək
ifadə etdik və dövlət başçısı səfiri elə-belə çağırmamışdı. Çünki bu hadisədən
bir gün qabaq Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenko Azərbaycan səfiri ilə
görüşdü və bu görüşdə KTMT-nin son iclası barədə məlumat verdi. Bundan isə
Ermənistan hakimiyyəti çox narahat oldu, əsəbiləşdi və Lukaşenko əleyhinə
bəyanatlar verdilər. Onun cəzalandırılmasını istədilər. Guya ki, Lukaşenko
KTMT-də baş verən hadisələr haqda üzv olmayan dövlətə məlumat verib. Amma
bilirik ki, burada ciddi bir hadisə baş verməyib. Sadəcə olaraq, Ermənistan çox
narahatdır ki, Belarus, Qazaxıstan KTMT-də Azərbaycanla əməkdaşlığa can
atırlar. Azərbaycan prezidenti də Belarusa dəstək və Ermənistanı yerinə
otuzdurmaq məqsədilə Belarus səfirini qəbul etdi. Görüş zamanı da bildirdi ki, Ermənistan
bu proseslərə burnunu soxmamalıdır və Belarusla Azərbaycan necə istəyir, elə də
əməkdaşlıq edir, burada kriminal bir şey yoxdur. Prezident İlham Əliyevin bu
addımı Belarusa dəstək məqsədi daşıyırdı. Onu da qeyd edim ki, Azərbaycan
prezidentinin Belarusa səfəri nəzərdə tutulub. Ermənistanın iddialarına,
maneçiliklərinə baxmayaraq, Azərbaycan Belarusla əməkdaşlıq edir və eyni
zamanda silah da alır”.
E.Şahinoğlu Ermənistanın KTMT daxilində belə sıxışdırılmasından sonra onun qərbə meyl edəcəyinə inanmadığını əlavə etdi: "Çünki Ermənistan Rusiyadan elə asılı vəziyyətdədir ki, əgər Moskva ilə ipləri qoparsa, bu onun sonu olar. Əgər Ermənistanda rus hərbi bazaları olmasaydı, sərhədlərini özü qorusaydı, fabrik və zavodlar Rusiyanın əlində olmasaydı və bu ölkədən ucuz qaz almasaydı, bəlkə də biz deyə bilərdik ki, qərbə meyllənsə, rəsmi Moskva tərəfindən elə də böyük təzyiqlə üzləşə bilməz. Amma qeyd etdiyim kimi, Rusiyanın əlində çox güclü alətlər var və bunlar olduğu təqdirdə, Paşinyan Rusiya ilə nə qədər soyuq olsa da, bu ölkədən qopa bilməz. Ermənistanın indiki vəziyyəti də buna imkan vermir. Ermənistan KTMT-dəki durumundan narazı ola bilər, hansı ki, Paşinyan baş katibin dəyişdirilməsinə hələ də bir il vaxt olduğunu qeyd etdi. Buna görə Ermənistanın KTMT-ni tərk edəcəyi və üzünü qərbə tutacağını düşünmürəm. Ermənilər bütün narazılıqlara və narahatlıqlara rəğmən, bu təşkilatda fəaliyyətlərini davam etdirəcəklər”.
Bəxtiyar MƏMMƏDLİ
Azərbaycan tərəfinin isə Ermənistana cavabı gecikmədi. Prezident İlham Əliyev noyabrın 14-də Belarusun Azərbaycandakı səfiri ilə görüşü zamanı Ermənistandan Belarusa edilən iradların acizlik kompleksinin təzahürü olduğunu diqqətə çatdırıb: "Bildiyiniz kimi, Ermənistan tərəfi bəyan edib ki, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının problemləri mövcuddur. Yəqin ki, burada onlar haqlıdırlar. Bu problem, ilk növbədə, elə Ermənistanın özüdür və Ermənistanın törətdiyi problemlərdir”.
KTMT-nin yarandığı gündən indiyədək olan dövrə nəzər salsaq, görərik
ki, həqiqətən Ermənistanın bu təşkilata yamaq olması heç kimə sirr deyil.
Əslində, dövlət başçısının Ermənistanla bağlı bu fikirləri KTMT üzvü olan digər
ölkələrə bir mesajdırmı?
Mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzetinə açıqlamasında Milli Məclisin deputatı Sahib Alıyev bildirdi ki, prezident İlham
Əliyev reallığı deyir və bunu KTMT-yə üzv ölkələrin rəhbərləri də bilir:
"Belarusun, eləcə də Qazaxıstanın prezidentləri müxtəlif zamanlarda
Ermənistanın təşkilatın üzvü olaraq oynadığı destruktiv rol ilə bağlı öz
fikirlərini bildiriblər. Təbii ki, cənab prezidentin bu məsələni qabartması
elə-belə deyil. Burada Azərbaycanın nə üçün həmin KTMT-ni tərk etməsinin səbəbi
də bir növ açıqlanmış olur. Çünki işğalçılıq siyasətində əl çəkməyən bir
dövlətlə biz eyni hərbi qurumda ola bilmərik. Bu daha çox nonsens təsiri
bağışlayırdı”.
S.Alıyev vurğuladı ki, Ermənistanın həqiqətən də KTMT üçün mənəvi,
həm də maddi yükə çevrildiyi heç kimə sirr deyil: "O da heç kimə, xüsusilə
KTMT-nin əsas aparıcı ölkəsi olan Rusiyaya sirr deyil ki, Ermənistan əlinə
fürsət düşən anda bu təşkilata üzv olan ölkələrə qarşı təxribatçı addımlar
atmağa hazırdır və bunu edə də bilər. Eyni zamanda prezident İlham Əliyevin bu
fikri indi səsləndirməsini də təsadüf hesab etmirəm. Fikirləşirəm ki, dövlət
başçısının bu fikrinin arxasında KTMT-yə üzv olan dövlətlərin rəhbərlərinin
diqqətə alacaqları bir mesaj var”.
E.Şahinoğlu Ermənistanın KTMT daxilində belə sıxışdırılmasından sonra onun qərbə meyl edəcəyinə inanmadığını əlavə etdi: "Çünki Ermənistan Rusiyadan elə asılı vəziyyətdədir ki, əgər Moskva ilə ipləri qoparsa, bu onun sonu olar. Əgər Ermənistanda rus hərbi bazaları olmasaydı, sərhədlərini özü qorusaydı, fabrik və zavodlar Rusiyanın əlində olmasaydı və bu ölkədən ucuz qaz almasaydı, bəlkə də biz deyə bilərdik ki, qərbə meyllənsə, rəsmi Moskva tərəfindən elə də böyük təzyiqlə üzləşə bilməz. Amma qeyd etdiyim kimi, Rusiyanın əlində çox güclü alətlər var və bunlar olduğu təqdirdə, Paşinyan Rusiya ilə nə qədər soyuq olsa da, bu ölkədən qopa bilməz. Ermənistanın indiki vəziyyəti də buna imkan vermir. Ermənistan KTMT-dəki durumundan narazı ola bilər, hansı ki, Paşinyan baş katibin dəyişdirilməsinə hələ də bir il vaxt olduğunu qeyd etdi. Buna görə Ermənistanın KTMT-ni tərk edəcəyi və üzünü qərbə tutacağını düşünmürəm. Ermənilər bütün narazılıqlara və narahatlıqlara rəğmən, bu təşkilatda fəaliyyətlərini davam etdirəcəklər”.
Bəxtiyar MƏMMƏDLİ